​
Cocuğunuz nasıl buyuyor ? : Cocuğunuz bugunlerde yeni beceriler kazanıyor — gule gule diyerek el sallamaktan bardaktan su icmeye kadar. Ama buyuklerin masa duzeni ve adetleri uzerine hicbir katılımları yok ve tabii ki bu cok normal . Daha onun icin bu gibi duzen, adet konuları cok erken. Yemek yemek tecrube edilerek oğrenilir, ve bu donemde cocukların oğrenme surecleri biraz dağınıktır. Kısacası bırakın kendi kendine kaşık kullanmaya calışsın, bezelyeler yere duştuğunde, yumurta parcaları etrafta ucuştuğunda ne olur gorsun.

Hayatınız nasıl değişiyor ? : Cocuğunuzun ne yiyeceği konusunu kendisine bırakırken, onu herhangi bir şey icin durdurmanız da bu donemde pek mumkun olmaz. Neden ? Bu yaşta sizin “hayır” dediğiniz hemen hemen herşey cocuğunuz icin cok caziptir. O yuzden kendi rahatınız icin evinizi mumkun olduğunca guvenlikli hale getirin, alcak dolapları kilitleyin, kırılacakları ortalıktan kaldırım, vs.

Ebeveynlere tavsiye : Bir “cocuk koşesi” yaratın ve sadece onun oyuncaklarını icine koyabileceğiniz bir dolap hazırlayın. Bu dolabın icini onun keşfetmekten keyif alacağı zararsız oyuncak, eşya, objelerle doldurun. Donem donem de doabın icindeki ıvır zıvırı tazeleyin. – buna bayılacaktır-

Fiziksel gelişim : Pratik yapmak mukemmelleştirir

Eğer cocuğunuz birkac hafta, hatta aydır yuruyebiliyorsa, gun gectikce kendine guveni artmakta ve hareketlenmektedir. Onun nasıl hareketlerine hakim olmaya başladığını gozlemleyin veya duşmeden nasıl bir oyuncağını yerden alabildiğini izleyin. 14 aylık bebekler ayrıca nesneleri bir yerden başka bir konuma hareket ettirmeyi severler, evde sandalyeleri, kutuları, guclerinin yettiği herşeyi itmekten asla yorulmazlar. Aslında cocuğunuz surekli kendi fiziksel yeterliliklerini test etmektedir. Orneğin surekli koltuk, sandalyeye, merdivene tırmanmaya calışır. Onun bu heyecanını yakından gozleyin.

Cocuğunuz şu aşamada bir topu size yuvarlayabilecek koordinasyonu kurabilir veya siz ona yuvarladığınızda topu yakalayabilir. Topla beraber yere tam onun karşısına oturun, onunuzdeki en az beş dakika boyunca o bu oyunla meşgul olacaktır. Yuvarlamak ve yakalamak oldukca karmaşık yeteneklerdir, bu yuzden başlangıcta cocuğunuz koordinasyonu kuramazsa endişelenmeyin. Bu tip oyunlar icindeki insan ve obje faktorleri ile bebeğinizin fiziksel dunyayı keşfetme ihtiyacının birer parcasıdır.

Eğer cocuğunuz henuz yurumediyse meraklanmayın, zaman yakındır. Siz farkında olmadan bir bakacaksınız etrafta sizi takip etmeye başlamış. Unutmayın bebeklerin en erken 9 aylık, en gec 18 aylık yurumesi normaldir.

Neler yapabilirsiz ?

Eğer cocuğunuz artık rahatca yuruyebiliyorsa ve biryerlere tırmanmaya calışıyorsa, ona keşfedebileceği bir “kopru” hazırlayın. Kenarları yuvarlanmış 10 cm genişliğinde, bir metre uzunluğunda bir tahta levha alın ve yere koyun. Cocuğunuzun elinden tutarak onu bu kopruden gecirmeye calışın. Bir ayağını diğerinin onune atabilmek cocuğunuzun yururken dengesini sağlamada mukemmelleşmesini sağlayacaktır. Eğer tahtanın iki kenarına yastıklar koyarsanız duşmek bile eğlenceli hale gelecektir.

Hatta cocuğunuza duşmenin bile pratiğini yaptırabilirsiniz. Birden cok yastığı obek haline getirin ve bebeğinizin onların ustunde zıplayıp duşmesini sağlayın. (Tabii ki oyunu ilk başta siz ona gosterin, eminiz bu oyuna bayılacak). Kendine guveni arttıkca yastıklar ustunde koşmaya ve kendini yastıkların ustune atmaya başladığını goreceksiniz.

Eğer bu aşama icin hicbirşey yapamıyorsanız ve cocuğunuz fiziksel yetersizliğinden hayal kırıklığına uğramış gorunuyorsa ona sabit itmeli bir oyuncak alın, mesela arkadaki sopasından tutarak itebileceği bir tren vagonu. Bunun dışında cocuğunuzun genel motor becerilerine arttırabilmek icin yastıklar veya alcak kutular ustunde yuvarlanabileceği mekanizmalar yaratabilirsiniz.

Butun bu aktiviteleri yaparken evinizdeki butun guvenlik onlemlerini alın. Butun guvenlik onlemlerini alıp almadığını test etmenini en iyi yolu butun evinizi oda oda dizleriniz ve elleriniz uzerinde yani bir bebek boyutu ile gezmektir. Cok katlı bir evdeyseniz merdivenlere guvenlik kapıları koyun, kırılabilir eşyaları etraftan, masaların, sehpaların ustunden kaldırın, prizleri kapatın, masa koşelerine koruma koyun. Mutfak ve banyodan ozellikle uzak tutun.

Diğer gelişmeler : Dokunma duyusunun, el ve parmak hareketlerinin hassaslaşması

Bu donemdeki cocuklar dokunmaya bayılırlar. Hatta mumkun olduğunca cok şeye dokunmak ve hissetmek isterler; bir ağacın kabuğu, ev hayvanları, musluktan akan su … Eğer dokunmanın bu donemdeki bebeğin en onemli oğrenme aracı olduğunu ve dokunarak değişik objeleri ezberleyebildiğini unutmazsanız, belki bu sizin 14 aylık bebeğiniz ne zaman bir şeye elini uzzatsa “dokunma” demenizi engeller.

Oyun 1 : Cocuğunuzun dokunma duyusunu kontrollu geliştirebilmenizin bir yolu bircok farklı obje ciftini bir bez torbaya koymaktır, mesela ucu acılmamış iki kalem, iki parca kumaş, iki deniz kabuğu, vs., ceşit ne kadar artarsa o kadar iyi. Bu ciftli objelerden birini torbaya koyun. Sonra cocuğunuzun karşısına oturun ve torba dışında kalan objeleri keşfetmesi icin onu yonlendirin. Ardından torbanın icindeki objeleri almasını ve dışarıdaki eşi ile ciftleştirmesi sağlayın.

Oyun 2 : Kutuları, oyun sepetleri, ici dolu olan herşeyi boşaltmak halen en sevilen oyunlar arasındadır. Ama 14 aylık bir bebek artık daha ince hareketler yapmak peşindedir. Mesela o kendi ayakkabısını giymeye calışır ama beceremez ve yardım talep eden jestlerde bulunur. Bunun yanızda objeleri istediği gibi manipule etmeyi de sever; oyun kuplerini bir kutuya tıkıştırır, mandalları mandallıktan ceker.

Oyun 3 : Cocuğunuza el ve parmak hareketlerini calıştırabilmesi icin acılan, kapanan kapıcıklar, pencerecikleri olan pano yapın. Panoyu yaparken kullandığınız surguler, mandallar, kısacası marangozluk malzemeleri birbirinin aynı olmasın ve gercek evinizdeki kapılarda kullanılanlara benzemesin. Cocuğunuz pano uzerindeki mekanizmalarla istediği gibi oynarken ana motor becerilerini mukemmelize eder.

Sosyal ve duygusal gelişim : Yanlız başına

14 aylık bebeğinizi parkda gozlemleyin, onlar genelde yanlız takılırlar. Sosyalleşmek henuz bebeğinizin cok da peşinde olduğu birşey değildir. Bu donemde bebekler henuz başka bebeklerle parallellik gostermesi gereken oyunlara girmezler. Akranı ile yanyana oynasa bile birinin elindeki oyuncak cok cekici olmasıkca birbirleri ile fazla ilgilenmezler.

Bu durum sizin icin biraz hayal kırıklığı yaratırken, aslında cok normal bir hareketttir. Bu donemdeki bebekler akranlarını oyun arkadaşı, hatta insan olarak bile gormez. 14 aylık bebekler kendi dunyasının merkezinde olduğu icin, o başka cocukları itilebileceğini, cekilebileceğini , onlara bir oyuncak gibi davranılabileceğini duşunur. Onun icin tek onemli olan şey “onun ne istediğidir” , aynen onunla yaşıt diğerlerinin de duşunduğu gibi.

Neler yapabiliriz?

Eğer cocuğunuz diğer cocuklarla hatta kardeşi ile iletişime gecmiyorsa, bu onu bir oyun topluluğu, muzik sınıfı veya aktivite grubuna sokmak icin en uygun zaman olabilir. Cocuğunuza farklı sosyal ortamları tanıtmak, onun daha rahat iletişime gecmesini ve okul oncesi donemde sosyalleşmesini sağlayabilir.

Oyun bahcesine tekrar gidişinizde cocuğunuzun diğer cocuklarla iletişime gecebileceği yerleri arayın. Bu alanlarda oyuncaklar “herkese” aittir yani oynamak icin sıra beklemek gerekir.

Evet, bu donemde cocuklar oyuncaklar icin cekişebilir, kim once oyun parkında sallanacak diye kavga edebilir ama cok hızlı bir şekilde etrafta daha bircok eğlencenin olduğunu da farkederler. Veya, eğer sizin cocuğunuz yaşında bir cocuğu olan arkadaşınız varsa, ikisini birlikte boş bir banyo kuveti icine sizlerin gozlemi eşliğinde koyabilirsiniz. Goreceksiniz cok kısa surede gercekten eğlenmeye başlayacaklar.

Diğer Gelişmeler : Oğrenmek icin oynamak ve yabancı korkusu

Bu donem cocuklar icin oyun oynamak yolu ile oğrenmek diğer video, bilgisayar, televizyon veya herhangi başka bir elektronik arac ile oğrenmekten daha onemlidir. Oyunlar sayesinde cocuklar sekiller, renkler, bulunduklar alan, kardeşleri veya arkadaşları ile ilişkilerini oğrenirler. Yumuşak pofuduk oyuncakları ile interaktif yeteneklerini geliştirirler. Yeni kelimeler oğrenirler, hayal guclerini calıştırmayı ve henuz kelimelerle ifadelendiremedikleri duyguları ile yaşamayı oğrenirler. Korkuyu oğrenirler, orneğin yerden yukarı tırmandıkları bir durumda veya yukarıdan aşağı kayarlarsa heyecanlanmayı oğrenirler. Oyun oynamak cocukların işidir ve sizinki ne kadar cok oynarsa o kadar faydalıdır.

Hala yabancılardan korkuyor mu? Anne ve baba dışındaki insanlardan şuphe duymak bu donem cocuklar icin cok normaldir. Zaman icinde cocuğunuz bu korkulardan sıyrılacak ( yabancılar hakkında supheci olmak aslında cok da kotu bir şey değildir ! ), bu aşamaya kadar işte size korku ile başrdrbilmek icin birkac ipucu;

• Eğer cocuğunuz “iyi niyetli” ve ona sarılıp, opmek isteyen bir yabancıdan utanıyorsa, arkadaşınıza ilişkiyi kurma surecini biraz yavaşlatırsa cocuğunuzu rahatlatabileceğini belirtebilrsiniz.

• Yabancıların bulunduğu ortamda sinirli ve rahatsız hisseden cocuğunuza sarılın, sizin rahatlığınız guvenli bir ortamda olduğnu bir sure sonra ona da hissettirecektir.

• Cocuğunuza değişik insanları farklı ortamlarda tanıtın. Sizin hayvanat bahcesinde, markette bir yabancı ile nasıl konuştuğunuzu gorsun. Sizin yabancılar yanında rahat olduğunuzu gormesi onun korkularını yenmesine yardımcı olacaktır.

• Cocuğunuzu asla zorlamayın. Eğer aile buyuklerinizden birinden korktu ise cocuğunuzu soz konusu kişiye yaklaşması icin sakın zorlamayın. Bir kişi ile ilişkiye girmesi icin zorlamaktansa, onu rahatlatmaya calışmanız cocuğunuz kendisini daha guvende hissedecektir. Ayrıca onun tehlikeli bir durumda kaldığında kendi icgudulerine guvenmesini de oğrenmesine yardımcı olursunuz.

Konuşma ve anlama gelişimi : Tekrar ve tekrar soyleyin …

14 aylık olan bebekler soyleyebildiklerinden daha fazla kelimeyi anlayabilir. Onların soyleyebildiği kelimeler uc ile beş arasındadır; anne, baba, mama veya diğer basit kelimeler top, su, ama hergun de yeni kelimlerin anlamlarını oğrenir. Kelime dağarcığına yenilerini ekledikce goreceksiniz ki bu yeni kelimeleri kullanmak icin fırsat arar. Bir kere “top” diyebildikten sonra size gosterip tekrar tekrar soyleyebilmek icin etrafta surekli top arar, – kitaplarda, televizyonda-sokakta-

Neler yapabilirsiniz ?

Tekerlemeler, aptalca şarkılar, reklam muzikleri cocukların favorileridir. Eğer 14 aylık bebeğiniz birkac kelime soyleyebiliyorsa, onu sizin ardınızdan “fış fış kayıkcı …” gibi basit şarkıları tekrarlaması icin cesaretlendirdin. Şarkıdaki seslere aşinalığı arttıkca ilk defasında bir sesi, sonra bir kelimeyi, siz hic farketmeden bir bakacaksınız sizinle şarkıyı bile soyleyebilecektir.

Eğer 14 aylık bebeğiniz henuz fazla kelime soyleyemiyorsa, ona dilin diğer iki kazanımı ile yardım edebilirsiniz. Cocuğunuzla konuşurken, ses tonunuzu, yuz ifadenizi, el jestlerinizi farklılaştırın, bunlar cocuğunuzun kelimenin anlamını kavramasında yardımcı olacaklardır. Onunla konuşurken goz temasında olunki sizi dinlemeyi oğrensin. Ve o konuşmaya calışırken mudahale etmeyin, sabırla dinleyin ve gozlerinin icine bakın.

Diğer gelişmeler : Jestlerle iletişim kurmak, saklambac eğlencesi

Artık cocuğunuz ihtiyaclarını hareketleri ve birkac kelime ile belirtebiliyor, ona iletişim kurmada kullanabileceği “araclar” da gosterin. Size dışarı cıkmak istediğini gostermek icin ceketini veya muzik dinlemek icin size bir CD getirebilir. Cocuğunuz kendi istediğini anlatabilmek icin cok uğraşır. Bu arada onun anlamını bilmediği bircok kelime soylediğini duyabilirsiniz. ( artık bu aşama kucuk papağanınızın yanında kotu sozler soymemeniz gerektiğini farkedersiniz. )

Cocuğunuzun insanları, yerleri, olayları hatırma becerisi her gecen gun gelişiyor. Bu ay iki aşamalı isteklerinize bile karşılık verebilir, orneğin “odana git ve ayakkabılarını ( corap, oyuncak) getir” .

Saklambac halen en eğlenceli oyundur, ozellikle arayan 14 aylık bebeğiniz ise. İşte size onun kahkahalara boğulmasını sağlayabilecek bir alternatif : Ona bir oyuncak gosterin ve sonra onu cebinize koyun ve ona oyuncağın nereye gittiğini sorun. Artık cocuğunuzda oyuncağın ortalıkta gozukmemesinin tumuyle yokolduğu anlamına gelmediğini farkedecek duşunce gucu var. Oyuncağı sakladığınız cebinize veya cantanıza ulaşabilmek icin kıvranacak. Hatta kucuk oyuncakları onun cebine saklayabilirsiniz. ve onu cıkarmaya calışırken ne kadar eğlendiğini gorebilirsiniz.