​
“İlk 6 ayda bebekler gece 1-3 kez emmek icin uyanabilir, ancak hemen tekrar uykuya dalarlar. Bir yaşındaki bebeklerin yaklaşık % 85 ’i gece boyunca sakin ve duzenli uyur. Ancak % 10 ’unda hemen her gece uyanma sorunu olduğu bildirilmektedir.”

Uyku sorunları ne sıklıkla gorulur?

Cocuk ve ergenlerin %20 ile %30 ’unda uyku sorunları yaşanmaktadır. Hekimin rolu normal uyku fizyolojisini bilmek, aileleri uyku hijyeni acısından eğitmek, davranış temelli uyku problemlerinin gelişmesini onlemektir. Uyku bozukluklarında onde gelen nedenleri fiziksel ya da duygusal kaynaklı olmaktadır. Ailelerin tutum ve davranışlarındaki yetersizlik ya da olayın uzerine aşırı gitme gibi davranışlar sonucunda uyku sorunu ciddi boyutlara varmaktadır. Ailenin rahatlatılması ve bunun yanı sıra cocuğun temel uyku alışkanlıklarının yeniden kazandırılması yonunde anne ve babanın yonlendirilmesi onemlidir.

Normal uyku duzeni ve fizyolojisi nedir?

Bir yenidoğan tipik olarak 30 dakika ile 4 saat arasında uyur. Bebeğin yaşı arttıkca uyku yoğunlaşmaya başlar. Yenidoğan bebekler gunde 17-18 saat, bir aylık olduklarında gunde 16-17 saat, 3-4 aylık olduklarında gunde 15 saat kadar uyurlar. Dort aylık bir bebekte uykunun ucte ikisi gece gercekleşir. Altıncı ayda uyku evresi 7 saat kadar surebilir. Bircok bebek uyku aralarında tekrar uyanır ve tekrar uykuya dalabilir. Anne babaların coğu bebeklerinin 10-12 saat kadar uyuduğunu soylese de bu aralarda uyanma hesaba katılmadığı icindir. Kimse uyandırmasa da belli aralıklarla uyanabilir. İki yaşına gelindiğinde gunluk uyku saati 12 saate kadar iner ve gunduzleri kısa sureli uyuklamaları olabilir. Bebeğin yaşı arttıkca gunduz uykularının suresi kısalır. Genellikle 3 yaşından sonra gunduz uyumayı bırakırlar. İlk 6 ayda bebekler gece 1-3 kez emmek icin uyanabilir, ancak hemen tekrar uykuya dalarlar. Bir yaşındaki bebeklerin yaklaşık % 85 ’i gece boyunca sakin ve duzenli uyur. Ancak % 10 ’unda hemen her gece uyanma sorunu olduğu bildirilmektedir.
Uyku, non-REM ( Rapid eye movement ) ve REM denen iki farklı donemden oluşur. Non-Rem donemi uykunun en derin donemleridir, gecenin 1. ve 3. saatleri arasında yer alır ve cocuklarda bu donem erişkinlerden daha uzundur. Bu donemde uykudan uyandırmak oldukca zordur, uyurgezerlik ve uyku korkuları bu donemde olmaktadır. REM uykusu ise ağır uyku ile hafif uykunun birleşmesi gibidir. Ruyaların coğu REM doneminde gorulur, erişkinlerdekine gore suresi daha kısadır. En uzun REM donemleri sabaha karşı olur, kabuslar ozellikle gecenin ikinci yarısında gorulur. Uykunun bir diğer parcası ise uyanık olunan donemlerdir. Bu kısa uyanıklık donemleri gecede beş veya yedi kez olur ve cocuklar hızlı bir şekilde uykuya tekrar dalarlar.

Uyku bozukluklarının en sık nedenleri nelerdir?

Prematurite, zor mizaclı olanlar (uyumsuzlar) ve gece beslenmeleri gibi faktorler bebeklerde ve cocuklarda uyku sorunlarına yol acabilen bircok nedenden sadece bazılarıdır. Bunun yanında gastroozofageal reflu, kulak enfeksiyonu, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu ve diş cıkarma gibi nedenler mutlaka cocuk hekimi tarafından değerlendirilmelidir. Tıbbi nedenler ortadan kaldırıldıktan sonra asıl nedenler araştırılmalıdır. Kucuk cocukların coğu icin gece uyanmalarının asıl sebebi uyku ile ilişkilidir. Bir bebek uyumadan once sallanmışsa veya bakım yapılıp emzirilmişse gece uyandığında da aynı davranışın tekrarlanmasını bekler ve yapılmadığında huzursuz olur. Ozellikle anne ve babasını gun icinde yeterli sure goremeyen veya herhangi bir nedenden dolayı bir sure anne babadan ayrı kalan bebekler ve kucuk cocuklar ayrılık anksiyetesi nedeniyle uyku sorunları yaşayabilir. Aile ici stres, annede depresyon ve buna benzer ruhsal sorunlar sık uyanma gibi sorunların nedeni olabilir.

Cocuklar da kabus gorur mu?

Kabus, genellikle gece uykusunun sonuna doğru, korkulu ruyalarla uyanma nobetidir. Cocuklarda hayli sık olup en cok 5 ile 6 yaş arasında gorulur. Gece tekrarlayabilir, gunduz uykusunda da gorulur. Cocuk uykudan uyandığında kabusu ayrıntıları ile anlatabilir ya da sabah uyandığında kabus gorduğunu hatırlayabilir. Daha cok gunduz heyecan verici veya korkutucu olay yaşayanlarda gorulurse de ateşli hastalık sırasında, anksiyete durumunda, travma sonrası stres bozukluğunda gorulebilir.

Gece Teroru nedir?

Uykuda korku (gece teroru), genellikle uykuya daldıktan 2-3 saat sonra oluşan şiddetli panik nobetidir. Cocuk cığlık atarak oturur veya kalkar, korku icindedir, ustundekileri atmak veya yastıkları fırlatmak gibi maksatsız hareketler yapar. Bağırır, anlamsız konuşur, soylenenleri anlamaz, sorulara cevap veremez, anneyi babayı tanımaz. Kısa sure sonra sakinleşir ve yeniden uykuya dalar. Uyanınca bu nobeti hic hatırlamaz. Dramatik olan bu tabloya karşın psikiyatrik bir bozuklukla ilişkisi saptanmamıştır. Uyurgezerlikle ile yakın ilişkisi olduğu bilinmektedir. Her ikisi de uykunun non-REM evresinin başlarında oluşan uyarılma bozuklukları olduğu kabul edilmektedir.

Uyku apnesi cocuklarda da gorulur mu?

Obstruktif uyku apnesi, uyku suresince ust solunum yollarının tekrarlayıcı tıkanmasına bağlı olarak gelişen bir solunumsal uyku hastalığıdır. Uykunun bolunmesi, gunduz uykusuzluk cekme ve hiperaktiviteye neden olur. Her yaşta gorulebilir, ancak 2 ve 6 yaşlar arasında zirve yapar ve bu donemlerde geniz eti ve bademcik buyumelerinin sık gorulduğu doneme eşlik eder.

Uyku sorunlarının tedavisi nasıl yapılır?

Cocuklarda uyku bozukluklarının değerlendirilmesinde ilk adım iyi bir uyku oykusunun alınmasıdır. Uyku ve uyanıklık donemleri gozden gecirilmelidir. Kullanılan ilaclar, beslenme duzeni ve oğun miktarı, kafeinli icecekler ( akşamları ailenin cay icme alışkanlığı gibi), yatma zamanı, uykuya geciş rituelleri sorgulanmalıdır. Gece boyunca uykuya dalmak icin gecen sure, gece boyunca davranışlar ve gece boyunca uyanma donemleri irdelenmelidir. Sabah uyanma zamanı, uykusuzluk ve ilk davranışlar gozden gecirilmelidir. Gece korkuları, uyurgezerlik, sık uyanma durumları solunum sorunları ( horlama, uyku apnesi) nobet ve altına kacırma gibi normal olmayan durumlarda gozden gecirilmelidir. Ozellikle gun icinde anksiyete ve depresyon belirtilerinin varlığı, okul başarısı, sosyal uyumu, ailenin durumunun sorgulanması cok onemlidir.

Değerlendirmede ikinci basamak ise uyku gunluklerinin tutulmasıdır. Uyku gunluğu iki haftalık sure boyunca uykuya geciş saati, uyku suresi, uyanmaların sayısı ve suresi, sabah uyanma zamanı, toplam uyku suresi, kestirmelerin sayısı ve suresini icermelidir. Uyku gunluğu, ailenin cocuğun uyku durumuna gosterdiği tepkileri de icermelidir. Boylece yanlış tutumlara dikkat cekilir ve değiştirilmesi onerilir.