​
Gunumuzun modern hayat tarzı obeziteye eğilimi attırıyor mu? Cocuklarımız egzersize gittikce daha az vakit ayırıp televizyon, bilgisayar ve video oyunlarının karşısında daha uzun sureler mi oturuyor? Modern aileler hızlı yaşamlarında sağlıklı besleyici yemekleri hazırlamak icin yeterli zaman bulamıyorlar mı? Yeni milenyumun hızlı yaşam tarzı bol elektronik, az hareket, bol abur cubur uzerine kurulmuş gibi… Sonuc: Daha sık, daha erken yaşta gorulmeye başlayan obezite! Onlemenin tek yolu da ailece sağlıklı bir yaşam tarzını benimseyip, sağlıklı beslenme ve egzersize mutlaka vakit yaratmak. Cocuklarda obezite problemiyle ilgili Florence Nightingale Hastanesi ’nden aldığımız bilgileri sizlerle paylaşıyoruz.

Obezite nedir?

Obezite vucut ağırlığındaki artış ve bunun sonucunda gelişen vucut yağı fazlalığı olarak tanımlanmaktadır. Obezitenin yarattığı problemler vucut ağırlığı veya kutle artışı değil vucuttaki yağ dokusu artışı sonucudur. Vucuttaki ana enerji deposu olan yağ dokusu sadece harcanan enerjiden fazla yiyecek (enerji ) alındığı durumda artar. Yani yağ boğazdan gelir!

Cocukluk cağında obeziteyi tanımak icin yaşa gore kilo veya boya gore kilo buyume eğrileri kullanılabildiği gibi Vucut Kutle İndeksi BMI( kg/boy m ’) de yaygın olarak kullanılmaktadır. Obezite sınırı icin aşağıdaki değerler kabul edilmektedir.

Yaş: 14 ’ten kucuk ise 19-20 kg

Yaş: 15 ise 25 kg

Yaş: 16 ’dan buyuk ise 28 kg

Obezite nedenleri

Obezitenin nedenleri konusunda pek cok teori vardır ama kolayca acıklanamayan cok etkenli bir durum olduğu duşunulmektedir. Genetik, endokrin, cevresel, besinsel faktorler ve aktivite miktarı obezite başlangıcı ve gelişimi ile ilişkilendirilmiştir. Bunlardan aktivite ve beslenme en onemli ve kesin obezite etkenleridir.

Beslenme: Besin tuketim miktarı ve secimi obeziteyi etkileyen onemli faktorlerdendir. Kilolu kişiler genellikle yemeği fazla kacırdıklarını itiraf etmektedirler. Ayrıca yağ iceriği yuksek besinlerin tercih edilmesinin de bu besinlerin enerji ihtiyacı icin değil depolar icin oncelikli kullanılması nedeniyle etken olduğu gorulmuştur. Kilolu kişilerin bircoğu surekli cok yemek yemezler; genelde sağlıklı ve normal miktarda beslenirler fakat zaman zaman yeme krizine girerler. Bu krizlerin duygusal nedenlerle kadınlarda daha sık gorulduğu zannedilir fakat erkeklerde de gorulmektedir.

Aktivite: Cocukların ve genclerin erişkinlerden daha aktif bir hayat surdurduğunu gosteren bircok calışma olmakla birlikte asıl onemli olan hem o gunku hem de gelecekteki sağlık durumlarına yararlı olacak duzeyde egzersiz yapmalarıdır. Modern yaşam stili hem istemli hem de istemsiz yapılan aktivitelerde azalmaya yol acmaktadır. Son yıllarda kilo alma ve obezitedeki artışın onemli nedenlerinden biri budur. Televizyon izlemenin de obeziteye iki şekilde katkısı olabilir. Birincisi TV seyretmek aktivitelerin yerini aldığından aktivite azalmasına neden olur . İkinci olarak da TV karşısında uzun sure oturmak metabolizma hızında azalmaya yol acar.

Obezitenin etkileri

Obezitenin sağlık ve sosyal yaşam uzerinde bircok etkisi vardır.

Obezitenin sağlık uzerindeki etkileri: Erişkinlerde obezite bircok hastalığa yakalanma riskini arttırır; kalp damar hastalıkları ve hipertansiyo, insuline bağımlı olmayan Tip II Diyabet, safra kesesi hastalıkları, eme, kolon,endometrium ve kolon kanserleri, uyku apnesi, hastalık ve olum riskinde artış, osteoartrit (eklem hastalığı)… Cocuklarda obezite cok ağır olmadıkca nadiren ciddi fiziksel komplikasyonlara neden olur. (Ortopedik sorunlar ve solunum problemleri gibi)

Obezitenin Sosyal Yaşam Uzerine Etkileri: Obezitenin cocukluk ve genclikte ilk olarak psiko-sosyal yaşam uzerine olan etkisi ortaya cıkar. Genellikle uzerinde durulmayan sosyal etkiler obeziteyle ilgili başta gelen sorunlardır. Akademik başarısızlık, daha az iş imkanı ve kilo kaybetmeyi başaramamanın neden olduğu azalmış ozguven obez cocuk ve genclerin sosyal olarak izole bir hayat surmelerine neden olur. Obez cocuklar boy olarak da yaşıtlarından iri olduklarından genellikle daha buyuk yaşta oldukları zannedilir ve yaşlarına uygun olmayan sosyal becerileri yerine getirmeleri beklenebilir; bu da sosyalizasyon becerilerini kotu yonde etkiler.

Obezitenin tedavisi:

Cocukluk doneminde obezite tedavisinde ideal yaklaşım kilo alımını duzenlerken buyume ve gelişmeyi surdurmeye yetecek beslenmenin de sağlanmasıdır.

Buyumenin hızlı olduğu kucuk cocukluk donemlerinde besin kısıtlaması onerilmez. Enerjisi fazla atıştırmalık besinler yerine besinsel değeri yuksek kalorisi az besinler tercih edilir.

Cocukluk doneminde bazı besinleri kesin yasaklamak aksine kısıtlanan yiyeceğe eğilimi arttırabilir. Besin seciminde aşırı kısıtlamacı olmak yerine sağlıklı besin alternatifleri sunmak şeklinde bir yaklaşım benimsenmelidir.

Cocukluk doneminde oncelikli olarak fiziksel aktivitenin arttırılmasına onem verilmelidir. Egzersizle kilo belirgin şekilde azalmayabilir, vucuttaki yağ dokusu yerini kas dokusuna bırakır ve yağ-kas oranında değişim gorulur. En iyisi yuruyuş gibi uzun sureli duşuk yoğunlukta egzersizlerdir; fakat genclerde hızlı sonuc almak icin yoğun programlar da onerilebilir.

Anne babaların cocukluk donemindeki obeziteyi engellemede ve duzeltmedeki rolu cok onemlidir cunku besinleri sağlayan ve model oluşturan onlardır. Sağlıklı besinler ve ara oğun secenekleri sunmaya ve beslenme ve egzersiz konusunda iyi ornek oluşturmaya ozen gostermelidirler.

Erişkinlere gore pediatrik ve adolesanlarda obezite kontrolune daha iyimser bakılabilir cunku;

– Aile desteği vardır.
– Cocukluk cağında beslenme ve aktivite problemleri erişkinlerdeki gibi uzun sureli değildir.
– Erken donemde tedavi fazla yağ dokusu oluşumuna engel olur.

Şu anda obezitenin ancak cok faktorlu, kişiye gore duzenlenmiş ve davranış kalıbı duzenlemeye dayalı bir programla başarıyla tedavi edileceği duşunulmektedir. Gunumuzde artan yeme problemi sorunları goz onune alınarak bir kilo hedefi belirlemekten kacınmalıdır. Kilo fazlalığı cok değilse kilo kaybı hedeflemeyen bir program belirlemekte yarar vardır.

Beslenme alışkanlığının kısa sureli değiştirilmesi yani zayıflama diyetleri tek başına obezite kontrolunde yetersiz kalmaktadır, kilo kaybının kalıcı olması icin beslenme davranışı duzenlenmesi ve takibi gerekmektedir.

Fiziksel aktiviteyi arttırmanın bir yolu ortamda yapılacak değişikliklerle sedanter etkinliklere ulaşım olanağını kısıtlamaktır. Fiziksel aktiviteyi arttırmak icin destekleyici hatta ısrarcı olmak gerekebilir.

Obeziteden korunmak en etkili uzun sureli obezite kontrolu yontemidir. Bunun icin toplum bilincini eğitim yoluyla arttırmak gerekmektedir.