​
Cocuklarda gecikmiş dil ve konuşma cocuğun yaşından beklenen duzeyde dil ve konuşma gelişimi gosterememe durumudur.

ecikmiş dile sahip cocukların buyuk bir bolumu, konuşmaya ve dil becerilerinin kullanımına gec de olsa başlar, dil gelişimi surer ve sonunda normal dil gelişimini gercekleştirebilir. Dil gelişimi gecikmeli de olsa normal dil gelişimini izler. Ancak, dil sorunu ise tamamen farklı bir durumdur. Dil sorunu dendiğinde, dili anlama ve kullanma becerilerinde, ayrıca dili oluşturan elemanların gelişiminde cocuklarda normal dil gelişiminden hız, nicelik ve nitelik olarak farklılık ve yetersizlik gostermesi durumudur.

Cocuklar dili erken donemde kazanmakta ve yaşamın ilk 3-4 yılı icerisinde bebek dilinden yetişkin diline geciş yapmaktadır. Cocukların dil edinimindeki hızları ve kolaylıkları bireysel farklılıklardan etkilenir yani dil edinim surecinin hızı cocuktan cocuğa farklılık gosterir. Gorulen bireysel farklılığın sebepleri ise cocuğun, ona gelen bilgileri organize etme bicimi ve cevresel faktorlerdir.

Bilişsel organizasyon; cocukların cevrelerinden aldıkları bilgileri organize etme bicimlerindeki farklılıklardır. Oyuncaklarla daha fazla ilgilenen cocuklar nesnelere ait daha fazla adlandırma; yetişkinlerle daha fazla zaman geciren cocuklar kişilere ve sosyal sozcuklere ait daha fazla adlandırma yapabiliyorlar.

Cevresel faktorler ise cocukla etkileşime giren anne yada yakın cevrenin kullandığı dil ile bu dili ve etkileşim stillerini kullanma bicimlerinin oluşturduğu bağlam dilsel ortamı oluşturur. Anne/ bakıcı cocukla yaptığı karşılıklı sohbet stillerinde de bireysel farklılıklar vardır. Kimi anneler cocuklarıyla zaman gecirirken daha fazla nesnelere ait soru sorar yada onları adlandırır. Bu da cocukların sozcuk dağarcığının gelişmesine olumlu katkı sağlar. Ancak bazı cocuklarda bunlara rağmen dili işleme, geliştirme yeteneği ceşitli nedenlerle yavaş olabilir , bu da dil gelişiminde sorun olduğunun gostergesi olabilir.

Gecikmiş Dil ve Konuşma Nedenleri:

– Medikal faktorler,
– Sosyal ve cevresel faktorler
– Zihinsel engel
– Duyusal-Algısal gelişme bozuklukları
– Beyin travmaları
– Nedeni bilinmeyen
– Otizm
– Ozgul dil bozukluğu
– Cok dillilik (bilingualizm/multilingualizm)
– Genetik
– Cinsiyet

Gecikmiş Dil ve Konuşmanın Ozellikleri:

Sınırlı konuşma
– Hic konuşmamaktan cok zor anlaşılabilen birkac sozcuk soyleme arasında değişiklik gosteren konuşmadır.

Yetersiz sozcuk dağarcığı

– Akranlarına gore daha az sozcuk bilirler. “ben, benim” gibi zamirleri 3 yaşına geldiklerinde kullanamıyor olabilirler.

Gecikmiş cumle kurma

– Kendi istek ve gereksinimlerini cumle yada sozle anlatma yerine jest, mimik ve diğer işaretlerle anlatmayı tercih etmedir.

Dikkat, dinleme ve ilgi azlığı

– Başkalarının konuşmalarına dikkat etmez, ilgi gostermez, dinlemez.

Hızlı konuşma

– Konuşmaları, hızlı ve anlaşılmaz ses ve ses birleşmelerinden oluşur.

İşaret ve vucut dili kullanımı

– İsteklerini, duygularını doğrudan beden işaretleriyle belli eder. Bazen işaret eder yada ebeveynlerini cekiştirerek, ellerinden tutarak isteklerini olana kadar işaret ederler.

Kendilerini izole etme

– Toplumdan, cevreden, akranlarından uzak durabilir.

Artan hırcınlık

– Daha cabuk ağlama, oyuncaklarını atma, kırma, cevresindekilere vurma gibi hırcın davranışlar gozlenebilir.

Anne ve babalar cocuklarının dil gelişimlerine destek olmalıdır.

Bunun icin yapabilecekleri aşağıda anlatılmıştır:

Cocuğunuzla konuşun
– Mumkun olduğu her zaman cocuklarıyla konuşmalılar. Cocuklar sevdikleri faaliyetler, arkadaşları, oyuncakları, vs hakkında konuşmayı severler. Cocuğun sevdiği şeylerden oluşan kartlar yapıp oyun oynayabilirler. Cekilen her bir kart hakkında konuşabilirler.


Konuşması icin fırsatlar yaratın
– Secenekler sunun. Orneğin “Hangi elbiseni giymek istersin? Kırmızı olanı mı, mavi olanı mı?” gibi.


Doğru işitsel girdiler sağlayın
– Uretimi hatalı olduğunda duzeltmeyin, sadece doğrusunu soyleyerek tekrar edin. Orneğin cocuğunuz “/tapı at/” dedi; siz “/kapı ac/” diyerek doğrusunu soyleyin.

Konuşma cabalarını odullendirin
– Size bir şey soylediğinde onu dinleyin


Soru sorduğunda baştan savmayın
– Soru sorduğunda soruları iletişimi geliştirmek, diyalog kurmak icin cevaplayın ve siz de yeni sorular sorun.
C: “Anne, yağmur mu yağıyor?”
A: “evet, yağmur yağıyor. Yağmur yağdığında yanımıza ne alırız?” gibi

Cocuğunuzu dinleyin
– Cocuğunuz sizinle konuşmaya calıştığında goz kontağı kurun, onu can kulağıyla dinleyin ve cocuğun anlatmaya calıştığı konu ile ilgilenin.

Cocuğunuzun soylediklerine tepki verin
– Eğer cocuk “elmayı cok severim” derse, A/B “Ben de severim. Hangi elmayı seversin?” gibi konuşmaya teşvik edici tutum icerisinde olun.


Yaptıklarınız hakkında konuşun
– Hem cocuğunuzun hem de kendinizin yaptığınız şeyin ne olduğu ile ilgili konuşun.

Hikayeler anlatın
– Cocuğa hikaye kitabından bir hikaye veya cocuğunuza gecmişte olmuş ya da yakın gelecekte olacak şeyler hakkında hikayeler anlatabilirsiniz.


Cocuğun gelişim seviyesine uygun sozcukler kullanın
– Yeni sozcukler ya da cocuğun anlaması zor olan sozcukler kullanın.