​
Dil gelişimi doğumla başlayan ve yaşam boyu devam eden bir surectir. Cocuklar dunyaya geldikleri gunden itibaren cevrelerindeki sesleri algılamaya, sesler cıkarmaya ve anadilin temel yapısını kazanmaya başlarlar.

Cocuklarda dil gelişimini etkileyen faktorler

1-Cocuğun dil gelişimi mensup olduğu ailenin dili ile aynıdır. Ailenin dil kurallarını benimser. Bu yuzden anne ve babalar cocukları ile bebek gibi konuşmamalıdırlar. Cocukları ile ve evde konuşurken dil kurallarına uygun olarak konuşmalıdırlar.

2-Cocuk cevreyi taklit ederek buyur. Cocuk doğru kelime ve cumleler kurduğunda odullendirilmelidir.

3-Dil gelişimini etkileyen en onemli faktor aile ve bebeklik, cocukluk donemidir.

4-Anne ve cocuk iletişimi arttırılmalıdır. Sohbet edilmesi hem dil gelişimini hemde cocuğun topluma hazırlıklı olmasını sağlar.

5-Cocuk cevre ile ne kadar erken iletişime girerse dil gelişimi o kadar fazla olur. Yani cocuğunuzu anaokul, kreş gibi sosyal topluma erken cıkarmanız dil gelişimini olumlu etkiler.

6-Anne ve babanın eğitim duzeyi arttıkca cocuğun dil gelişimi ve sosyal toplumu artacaktır. Bu da cocuğun kaliteli yaşamasını ve başarılı olmasını sağlayacaktır.

7-Cocuğun yaşıtları ile eğitim ve oyun gruplara girmesi, gezip gormesi ve duşuncesini soylemesi gibi fırsatlar cocuğun erken ve duzgun dil gelişimini sağlayacaktır.

8-Dil gelişiminin cocuğa doğduğu andan itibaren bilincli olarak verilmesinin gelecekte dil gelişimini arttıracaktır.

9-Oyun, cocuğun fiziksel, zihinsel, dil ve sosyal kapasitesinin gelişmesine fırsat verir.

10-İşitme engeli olan cocuklarda dil gelişimi cok gec tamamlanır.

11-Evde yabancı bir dilin konuşulması, konuşulan dilin kalitesiz oluşu konuşmayı kazanma ve pekiştirme doneminde cocukla ilgilenen birisinin olmaması cocuğun dil gelişimini geciktirir.

12-Az konuşulan evde, kitap okunmayan evde cocuk dil gelişimini sağlıklı tamamlayamaz.

Nelere dikkat edilmeli ;

– Bebek ilk bir ayda ağlama, oksurme, hapşırma gibi doğal sesler cıkarır. Birinci ayın sonunda ağlamaları ceşitli durumlara gore farklılaşmaya başlar.

– İkinci ve ucuncu aylarda bebek guler, ” k” ve “g” gibi unsuz ve “a” “e”, “o” gibi unsuz harfleri cıkarmaya başlar.

– Dort-altı aylar arasında unlu ve unsuz seslerin sayısında artış gozlenir, altıncı ayın sonuna doğru unsuz ile unlu sesleri birleştirmeye başlar; orneğin ba, da, ma v.b.

– Yedi-on iki aylar arasında ma-ma gibi hece tekrarları gozlenir. Bebek yetişkin konuşmasına benzeyen ancak anlaşılmayan diziler meydana getirir. On birinci aydan itibaren anlaşılmayan ses dizileri arasına tek heceli sozcukler yerleştirmeye başlar. İlk anlamlı sozcukleri telaffuz etmeye başlar.

– On iki-on sekiz aylar arasında sozcukleri amaclı olarak kullanır. 3-50 sozcukten oluşan sozcuk dağarcığı vardır. Nesneleri ve vucut bolumlerini gosterir.

– On sekiz-yirmi dort aylar arasında basit yonergeleri yerine getirir, nesneleri ve resimleri isimlendirir. Sozcuk dağarcığı 50-70 sozcuk icerir.

– İki yaş cocuğun yurumeye, konuşmaya, kendi benliğini fark etmeye başladığı bir donemdir. Yaşamın ikinci yılındaki hızlı gelişim cocuğu pek cok acıdan bağımsız hale getirir. Motor yeteneklerle dil becerisinin kazanılmasının cocuğun bağımsızlığındaki etkisi buyuktur. İki yaş cocuğu koşar, tutunarak merdivenleri inip, cıkar. Bu donemde bildiği 70 veya daha fazla sozcuğu kullanır, iki sozcukten oluşan basit cumleler kurar. İki yaş sorgu cağıdır. Bu evrede cocuk nasıl ve nicin sorularını ısrarla sorar.

0-2 yaş cocuğunun dil gelişimini desteklemek icin neler yapabilirsiniz?

– Bebeğinizin gozlerinin icine bakarak ve gulumseyerek onunla konuşun. Onu ismi ile cağırın.

– Yatağın uzerine bebeğin goz teması kurabileceği, renkli, farklı sesler cıkaran hareketli oyuncaklar asın. Seslere yonelmesi, hareketleri izlemesi icin yonlendirin. Dorduncu aydan sonra oyuncağa uzanması ve dokunması icin destekleyin.

– 3-4. aydan itibaren bebeğinizi kucağınıza alarak ayna karşısına gecin. Ona ismi ile seslenin, cıkardığı sesleri tekrar edin.

– Bebeğinizi olabildiğince cok aile goruşmelerine dahil edin. Akşam yemeğinde masada diğerlerinin konuşmalarını dinleyerek cok sayıda kelime oğrenir.

– 12. aydan itibaren cocuğunuzun eline orta buyuklukte kırılmayan celik ayna vererek “Bak benim burnum burada, senin burnun nerede ?” şeklinde oyun oynayabilirsiniz.

– İlk 2 yıl cocuğunuzu televizyondan uzak tutun. Yapılan araştırmalar 2 yaş oncesinde televizyon izleyen cocukların bilişsel gelişimlerinin olumsuz olarak etkilendiğini, dil gelişimlerinin geciktiğini ortaya koymaktadır. Bu donemde aşırı televizyon izleme ile Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve otizm arasında ilişki olduğunu gosteren pek cok araştırma bulunmaktadır. Bu nedenle Amerikan Pediatri Akademisi onlem olarak 0-2 yaş cocuklarının televizyon ekranlarından uzak durmaları gerektiğini vurgulamaktadır.

– Resimli kitaplar okuyun. Sayfaları cevirmesi icin fırsat yaratın. Okuduğunuz hikÂyeler hakkında basit sorular sorun. Resim gostererek “Bu ne?” diye sorun.

– Kitap okurken kahramanın ismini cocuğunuzun adıyla değiştirdiğiniz zaman onun hikÂyeyi daha dikkatli dinlediğini gozlemleyeceksiniz. .

– Masal, cocuk şarkıları, ninni, klasik muzik dinletin.

– Radyonuzu acın ve programları değiştirin. Muzik ve haberler bebeğinizin değişik tonlu sesler duymasını sağlayacak, duyduklarına tepki verecektir.

– Cocuğunuzla bebeksi konuşmak yerine onunla doğal şekilde konuşmaya ozen gosterin.

– Onun cıkardığı sesleri taklit edin. Bebeğinizin soylediği “ba ba” “de de” gibi sesleri iceren cumleler kurun ; “Ba-ba seni seviyor”, “De-de geldi” gibi.

– Altını değiştirirken yumuşak sesle şarkılar soyleyin. Gunluk hayatınızda neler yaptığınız hakkında, bebeğinizin hayatında olan kişiler; abla, ağbi, buyukanne ve/ veya ev hayvanlarına ilişkin şarkılar yaratarak soylemeyi deneyebilirsiniz.

– Bir yaşından itibaren bebeğinize cevresini keşfetmesi icin fırsat tanıyın.

– Etrafındaki insanlara, cocuklara tepki gostermesi icin onu cesaretlendirin; gulumsemek, baş baş yapmak gibi… Yaşıtlarıyla zaman gecireceği ortamlarda bulunmasını sağlayın, orneğin oyun alanları gibi.

– 1.5 yaşından itibaren bebeğinize resim kÂğıdı ve boyalar vererek resim yapması icin destekleyin.

– Bebeğinizi 18 aylıktan itibaren muzik eşliğinde dans etmesi icin teşvik edin. Hızlı muzikle hızlı dans ederek “hızlı” sozcuğunu kullanın. Dingin muzikle yavaş hareket ederek “yavaş” sozcuklerini oğrenmesini sağlayın.

– Bir yaşından itibaren bebekler gozledikleri olayları taklit etmeye başlarlar. Bu donemde cocuğunuzla birlikte gunluk yaşantıyla ilgili oyunlar oynayabilirsiniz. Orneğin bebeği yıkama, uyutma, yemek yedirme v.b.

– Cocuğunuzun dil gelişimi konusundaki endişelerinizi uzmanlarla paylaşmaktan kacınmayın.

İki yaş sorgu cağıdır

İki yaş cocuğun yurumeye, konuşmaya, kendi benliğini fark etmeye başladığı bir donemdir. Yaşamın ikinci yılındaki hızlı gelişim cocuğu pek cok acıdan bağımsız hale getirir. Motor yeteneklerle dil becerisinin kazanılmasının cocuğun bağımsızlığındaki etkisi buyuktur. Koşar, tutunarak merdivenleri inip, cıkar. Bu donemde bildiği 70 veya daha fazla sozcuğu kullanır, iki sozcukten oluşan basit cumleler kurar. Bu evrede cocuk nasıl ve nicin sorularını ısrarla sorar.

Gec konuşma hangi durumlarda normal karşılanmalı?

Cocuklarda yaygın olarak gorulen gec konuşma bozukluğunun bir diğer adı, “ozgun dil bozukluğu.” Bu duruma yol acan, belirlenebilir bir neden olmadığı halde, dil performansında ciddi bir gecikme ya da bozukluk oluyor bazı cocuklarda. Ancak buradan, her gec konuşan ya da bazı sesleri doğru soyleyemeyen cocukta bir sorun var sonucunu cıkarmak doğru olmaz.

Uzmanlar, bazı gecikmelerin, normal sınırlar icinde sayıldığını soyluyorlar. Zaten pek cok cocuk, konuşmaya gec başladığı halde, kısa zamanda yaşıtlarının duzeyine ulaşabiliyor. Ancak, sizin bu konuda herhangi bir endişeniz varsa, bir uzmana danışarak cocuğunuzun durumunu oğrenmeniz en iyisi.

Cocuğun zamanından konuşması neden onemli?

Uzmanlar cocuğun psiko-sosyal gelişim aşamalarının duzenli olması, sosyal ilişkilerinin ve gelişiminin normal olması, zeka ve oğrenme kapasitesinin normal seviyeye gelmesi, ulaşması gereken gelişimsel donemlere varması icin zamanında konuşmasının onemli olduğunu soyluyorlar.

Ne zaman gec sayılır?

Cocuklar genelde ilk altı ayda yavaş yavaş heceleri cıkarmaya, 12 ’nci aydan itibaren de kelimeleri soylemeye başlıyorlar. 18 ’inci aydan sonra da artık cumle kurabiliyorlar. Cocuğunuzda bir konuşma geriliği olup olmadığını anlamak icin bu gelişim donemlerini dikkatli incelemelisiniz. Eğer, bu donemlerin gerisinde kalıyorsa bu sorun, beraberinde zeka ve sosyal gelişim problemlerini de getirebilir. O nedenle belli bir sure bekledikten sonra hala cocuğunuzun konuşamadığını fark ederseniz gerekli incelemelerin yapılması icin doktora başvurmalısınız.
Cocuğunuzu gozlemleyin

Konuşmada gecikmesi olan cocuklarda ciddi bir sorun olasılığını duşunduren bulguları ;

1- Cocuğun işaret ve diğer iletişim bicimleri normal değilse
2- Cocukta ek bir fiziksel, gelişimsel sorun varsa
3- Anlaşılmaz sesler cıkarıyorsa
4- Cevresine karşı isteksiz ve ilgisizse
5- Yeni ortam ve durumlara uyum sağlamakta gucluk cekiyorsa
6- Yalnız kalmayı tercih ediyorsa
7- İsteklerini ofkeli davranışlarla anlatmaya calışıyorsa

Bebeklerde ne sıklıkta işitme kaybı gorulur?

Her 1000 yeni doğanın yaklaşık 1 – 3 ‘unde ceşitli tip ve derecelerde işitme kaybı ortaya cıkmaktadır. Bu sayı neonatal yoğun bakım unitesinde yatan riskli bebeklerde yuzde 4 – 6 ’a kadar cıkabilmektedir.

Yenidoğan işitme tarama testi nedir?

Cocuklarda meydana gelebilecek cok hafif derecede işitme kayıpları bile lisan, konuşma, sosyal, duygusal gelişimi ve akademik başarıyı etkiler. Bu nedenle işitme kaybının erken ve doğru teşhisi, cocuklarda gelişebilecek iletişim problemlerinin onlenmesi acısından buyuk onem taşır. Oyle ki yenidoğan işitme taraması A.B.D. ’de 39 eyalette zorunlu olarak yapılmaktadır. Yenidoğan işitme tarama testi 24 saatini doldurmuş her bebeğe uygulanabilen bir test.. Bebeğin doğal uykusunda yapılan ve son derece basit bir testtir. Bebeğin hic kıpırdamaması, ses cıkarmaması gerektiğinden uykuda yapılır. Sadece 2 –3 dakika suren bu test bebeği hicbir şekilde rahatsız etmez, ona zarar vermez.
​