Belirtiler
Serebral Palsi (CP) erken belirtileri genellikle 3 yaştan once ortaya cıkar ve sıklıkla cocuğun motor yeteneklerinin normal olarak gelişmediğinden ilk şuphelenen cocuğun ailesidir. CP'li bebekler sıklıkla yuvarlanma, oturma, surunme, gulumseme ve yurumeyi oğrenme gibi gelişim basamaklarına gec ulaşırlar. Bu durum zaman zaman gelişme geriliği olarak adlandırılır.

CP, belirtilerin ciddiyet acısından buyuk değişkenlikler gosterir. CP'li bir hasta yazı yazma veya makasla kesme gibi hassas hareketlerde gucluk cekebilir; dengesini sağlamada veya yurumede sorun yaşayabilir; elde bukulme veya salya akması gibi istemsiz hareketler ortaya cıkabilir.

Etkilenen bazı cocuklarda anormal kas tonusu (gerginliği) vardır. Azalmış kas gerginliğine hipotoni (hypotonia) denir; bebeğin vucudu yumuşak ve gevşek hatta esnek gorunebilir. Artmış kas gerginliğine hipertoni (hypertonia) denir; bebek katı ve sert gorunebilir. Bazı durumlarda yaşamın ilk 2-3 ayı icerisindeki erken bir hipotoni doneminin ardından bebekte hipertoni gelişebilir. Etkilenmiş cocuklarda ayrıca anormal vucut duruşu (postur) veya ağırlıklı olarak vucudun bir yarısını kullanma da gorulebilir. Cocuklarının gelişimi konusunda herhangi bir nedenle endişe duyan aileler mutlaka hekimlerine başvurmalıdır. Hekim, durumun normal bir gelişme mi yoksa gelişme bozukluğu mu olduğu konunda kendilerine yardımcı olacaktır
TANI
Hekimler Serebral Palsi (CP) tanısını bir cocuğun motor (hareket ile ilgili) yeteneklerini test ederek ve tıbbi gecmişini ayrıntılı bicimde inceleyerek koyarlar. Yavaş gelişim, anormal kas gerginliği ve normal dışı vucut duruşu gibi unsurların kontrol edilmesinin yanısıra, hekim cocuğun reflekslerini test eder ve sağ veya sol el kullanım tercihinin erken gelişip gelişmediğini inceler.

Refleksler, belli bir uyarıya karşı vucudun segilediği otomatik hareketlerdir. Orneğin yeni doğan bir bebek sırtustu pozisyonda iken bacakları tutularak baş hizasından yukarı gelecek şekilde yukseltilirse, bebek otomatik olarak kollarını acarak kucaklama benzeri bir hareket sergiler. Bu harekete Moro Refleksi adı verilmektedir. Bebeklerde normal olarak bu refleksin 6. aydan sonra kaybolması beklenir. Oysa CP'li bebeklerde bu refleks anormal olarak daha uzun sureler devam eder. İşte bu refleks hekimlerin test edebileceği birkac refleksten birisidir.

Hekimler, cocuğun sağ-sol elini kullanma tercihini veya sıklıkla kullanma eğilimini de inceleyebilirler. Hekim bir cismi cocuğun onunde ve yan tarafına doğru tuttuğunda, el tercihi olan bir cocuk cisme, zıt eline yakın bile tutuluyor olsa, tercih ettiği eli ile uzanır. İlk 12 ay icerisinde bebekler genellikle el tercihi gostermezler. Ancak spastik hemiplejili (spastik felcli) bebeklerde el tercihi daha erken aylarda gelişebilir.

CP tanısında ikinci basamak, hareket sorunu yaratan diğer hastalıkların ekarte edilmesidir. Daha onemlisi, hekim, cocuğun durumunun daha da kotuye gitmediğini belirlemelidir. Cunku, belirtiler zaman icerisinde değişse de tanımlandığı bicimiyle CP ilerleyici bir hastalık değildir. Eğer bir cocuk motor yeteneklerini surekli olarak yitirmekteyse, sorunun, genetik hastalıklar, kas hastalıkları, metabolizma bozuklukları veya sinir sistemi tumorleri gibi başka bir nedenden kaynaklanıyor olması daha akla yatkındır. Cocuğun tıbbi gecmişi, ozel tanı testleri ve bazı durumlarda da tekrarlanan check-up lar tanının doğruluğunu artırır.

SP’de erken belirtiler aylara gore şoyle ozetlenebilir:

1 aylık bebekteki belirtiler;

Devamlı sessiz ve uyuşuk olması

Emme bozukluğu

Israrlı kusma

Etraftan gelen uyarılara cevap vermeme

Havalelerin olması

3 aylık bebekteki belirtiler;

Sırtustu, baş ve topuklar uzerinde yay gibi sert bir şekilde durma

Normalde gulmeye başlayan yuz ifadesinin yokluğu

4 aylık bebekteki belirtiler;

Baş kontrolunun olmaması

Parmakların bukulu durması

Gozlerde şaşılık

8 aylık bebekteki belirtiler;

Donme ve oturma aktivitelerinin olmaması

Ellerini yeterli kullanamaması

Tekme atarken iki bacağını birden duzleştirmesi

Uzun oturma pozisyonunda bacakların ayrılmaması, capraz durması

10 aylık bebekteki belirtiler;:

Emeklemenin olmaması veya emeklerken iki ayağını birden cekerek sıcraması

Tutunarak ayağa kalkmada bozukluk

İsmi ile cağrılınca tepki gostermemesi

Ağızdan fazla miktarda salya akması

Verilen yiyeceği almaması veya ağzına goturmemesi

1 yaşındaki bebekteki belirtiler;:

Tutunarak yuruyememesi

Parmak ucunda ya da bacaklarını caprazlayarak yurumesi

Eğer cocuğunuzda bu tur belirtiler varsa en kısa surede doktora başvurunuz.

Tedavisi nasıldır?

Serebral Palsi’li bir cocuğun oturma, yurume gibi hareketlerinde bağımsızlığa ulaşabilmesi icin rehabilitasyona ihtiyac vardır.

Serebral Palsi’de cok değişik sorunlar gorulduğu icin tedavi yontemleri de farklılık gostermektedir.

Serebral Palsi’de tedavi 3 grupta incelenir:

İlac Tedavisi: Hastalığı ilacla tedavi etmek olanaksızdır. Sadece kasılmaları bir miktar azaltmak veya havaleleri kontrol altına alabilmek icin ilaclar verilebilir.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon: Rehabilitasyonun amacı; cocuğun kollarını ve bacaklarını normale yakın kullanabilmesini sağlamak, uygun cihazlar ile ayakta durması veya yurumesini sağlayarak bağımsızlığını artırmaya calışmak, anlaşılabilir konuşmayı oğretmek ve cocuğa olanaklar icinde normale yakın gorunum kazandırmaktır.

Cerrahi Tedavi: Sinirlere, kaslara veya kemiklere yonelik olabilir. Cerrahinin etkisinin sınırlı olduğu ve her hastaya uygulanamayacağı, bazı durumlarda cerrahinin faydadan cok zarar getireceği unutulmamalıdır. Cerrahi tedavi uygulanan cocuklarda mumkun olan en kısa surede hareketliliğin kazandırılması onemlidir.

Oneriler

Her hastalıkta olduğu gibi SP’de de korunma prensipleri bilinmelidir,

Koruyucu onlemler doğum oncesinde, doğum sırasında veya doğumdan hemen sonra alınmalıdır.

Tedavide en onemli rolu aile ustlenir. Bu nedenle aileler en erken devreden itibaren tedavi surecinde yer almalı ve bu konuda calışan sağlık ekibi ile işbirliğinde olmalıdırlar.