Ulu onder Mustafa Kemal Ataturk ’un gittiği okullar ve bu okullardaki eğitim hayatı boyunca yaşadığı tecrubeler bircok genc icin ders alınası nitelikte. Ataturk, onun iyi bir lider olmasını sağlayan bazı ozellikleri gittiği bu okullarda kazanırken aynı zamanda okullarındaki bircok oğretmeninden etkilendi. Eğitim hayatı boyunca vatanseverlik ve cesaret duygularından aman vermeyen Mustafa Kemal Ataturk, oldukca disiplinli ve calışkan bir oğrenciydi. Eğitimi suresince sadece okulla değil, siyaset ve edebiyatla da ilgilenen Ataturk, gelecekteki vizyonunun bir kısmını bu okullarda edindi.
Kişilik ozelliklerinin bircoğunu etkilendiği oğretmenlerinden ilham alarak geliştirdi, bu kişilik ozellikleri ileride de anılarında bahsedeceği uzere Cumhuriyetimizin kuruluşuna yol acan surecte kendisine oldukca fayda sağladı. Gelin şimdi Mustafa Kemal Ataturk'un eğitim hayatını yakından inceleyelim ve gittiği okullara bakalım.
Mustafa Kemal Ataturk ’un gittiği okullar: Mahalle Mektebi Şemsi Efendi Okulu Mulkiye Ruştiyesi Selanik Askeri Ruştiyesi Manastır Askeri İdadisi Mekteb-i Harbiye-i Şahane Erkan-ı Harbiye Mektebi Ataturk'un eğitim hayatının başlangıcı: Mahalle Mektebi Mustafa Kemal Ataturk'un eğitim hayatı Mahalle Mektebi ie başladı. İlkokul secimi sırasında annesi Zubeyde Hanım ve babası Ali Rıza Efendi arasında fikir ayrılıkları yaşandı. Zubeyde Hanım Mustafa ’nın daha geleneksel ve dindar bir eğitim almasını isterken Ali Rıza Efendi cocuklarının daha yenilikci bir eğitim almasını istedi. Tartışmalara rağmen kucuk Mustafa, annesinin isteği ve ısrarıyla ilk once Mahalle Mektebi'ne kayıt oldu.
Modern ilkoğretim: Şemsi Efendi Okulu Ataturk, Mahalle Mektebi'nde birkac hafta gecirdikten sonra babasının isteği ile Şemsi Efendi Okuluna kayıt oldu. Şemsi Efendi Okulu, yeni eğitim oğretim tekniklerinin uygulandığı modern ve disiplinli bir eğitim vermekteydi. Bu okul cevredeki daha yuksek derecelerdeki okullardan daha iyi bir eğitim veriyordu. Bu ilkokulun mezunları ortaokul oğrencilerinden daha donanımlı bir şekilde okuldan ayrılıyorlardı.
Modern bir eğitim icin ısrar eden babası Ali Rıza Efendi, oğlunun okulu bitirmesine iki yıl kalmış iken hayata gozlerini yumdu.
Ataturk'un eğitim gorduğu son sivil okul: Mulkiye Ruştiyesi Babasının olumunden sonra ailesiyle ciftliğe taşınan Mustafa, Mulkiye Ruştiyesi'ne gidebilmek icin halasının yanına taşındı. Mulkiye Ruştiyesi, sosyal bilimler ağırlıklı eğitim veren bir ortaokuldu.
Kaymak Hafız olarak anılan matematik oğretmeni Huseyin Efendi ’nin bir sınıf disiplinsizliğine sebep olduğu ve haksızlığa baş eğmediği icin Mustafa ’ya fiziksel şiddet uygulaması, bunu gururuna yediremeyen Mustafa ’nın buyuk annesi Ayşe Hanım tarafından okuldan alınmasına sebep oldu. Ayşe Hanım, olaya karışan oğretmen Huseyin Efendi ’nin aynı zamanda bu okulun mudur yardımcısı olduğundan dolayı Mustafa ’nın bu okuldaki eğitimine devam etmesini istemedi.
Kemal isminin doğuşu: Selanik Askeri Ruştiyesi Askerlik mesleğine cocukluğundan beri ilgi duyan Mustafa, asker olmak istiyordu. Onun bu isteğini canlandıran en buyuk nedenlerden biri ise komşularının asker uniformalarıyla okullarına gitmesiydi. Askeri bir okula gitmesini istemeyen annesinden habersiz bir şekilde sınava giren Mustafa, sınavdaki başarısı sayesinde sınıf atlayarak okuldaki eğitimine başlamış oldu. Geleceğin Anafartalar Kahramanı, askeri eğitimine ve askeri hayatına ilk adımını atmıştı.
Ataturk, Kemal adını bu okulda edindi. Okuldaki Mustafa adlı matematik oğretmeni "Senin de adın Mustafa, benim de. Bundan sonra senin adın Mustafa Kemal olsun." dedi ve o gunden sonra Mustafa'nın adı Mustafa Kemal oldu. Oğretmeni ona, anlamı 'mukemmellik, olgunluk' olan Kemal ismini verdi. Bu okulda onu etkileyen bir diğer oğretmeni ise Fransızca oğretmeni Yuzbaşı Nakiyuddin Bey'di. Yuzbaşı Nakiyuddin Bey, Mustafa Kemal Ataturk ’un ozgurluk ile ilgili duşuncelerine katkı sağladı. Ataturk yabancı dilin, ozellikle Fransızca ’nın o gunlerdeki onemini daha iyi kavradı. Mustafa Kemal, asker olmanın hayaliyle ve coşkusuyla annesinden gizli olarak sınavına girdiği okulu, sınıf dorduncusu derecesiyle 1895 ’te tamamladı.
Bağımsızlık tutkusunu edindiği okul: Manastır Askeri İdadisi Selanik Askeri Ruştiyesini bitirdikten sonra Selanik ’te tatil yapmakta olan Mustafa Kemal, 1896 yılında Manastır Askeri İdadisine kayıt olmak uzere trenle Manastır ’a yola cıktı. Mustafa Kemal ileride bugunlerinden aile yuvasının dışındaki hayatın başlangıcı olarak bahsedecekti. Manastır Askeri İdadisi yatılı ve son derece disiplinli bir okuldu. Ataturk, bağımsızlık tutkusunu bu okulda edinmeye başladı. Okuldaki bircok ders icinde en cok etkileyendiği dersler edebiyat ve tarih oldu. Ataturk, ileride onu liderliğe yukseltecek olan bircok bilgiyi bu okulda edindi. Ozellikle edebiyata duyduğu ilgi, hitabetinin gelişiminde buyuk rol oynadı.
Mehmet Tevfik Bilge, bu okulda onu en cok etkileyen oğretmen olmuştur, kendisi tarih oğretmenidir ve Harp Okulu mezunudur. Bu oğretmeni, Mustafa Kemal ’in Harp Okulunu tanımasına onculuk etmiştir. Okuldaki edebiyat oğretmenlerinden de son derece etkilenen Mustafa Kemal, okuma alışkanlığını bu okulda edindi. Yaz tatillerinde ve okulun eğitime ara verdiği zamanlarda Fransızca kurslarını ihmal etmeyip yabancı dilini geliştirdi. Bu tercihi ileride uluslararası gelişmeleri takip etmesine yardımcı olacaktı.19 Nisan 1897 ’de patlak veren Osmanlı Yunan savaşına katılmak istese de 16 yaşında olduğundan dolayı yaş kriterlerini karşılayamadığından askere alınmadı. 16 yaşında cesur bir şekilde savaşa katılmak isteyen Mustafa Kemal, askeri eğitimine kaldığı yerden devam etti. 1898 yılının Kasım ayında sınıf ikincisi olarak Manastır Askeri İdadisini başarıyla bitirip Harp Okuluna girmeye hak kazandı.
Harp Okulu: Mekteb-i Harbiye-i Şahane Oncelikle, İstanbul Harp Okulu'nun gunumuzde Kara Harp Okulu olarak eğitim vermeye devam ettiğini ve Milli Savunma Universitesi'ne bağlı olduğunu belirtelim. Manastır Askeri İdadisi'nden mezun olduktan sonra İstanbul Harp Okulu'na kayıt olmaya hak kazanan Mustafa Kemal, bu okuldaki eğitim hayatı boyunca Galata Beyoğlu ’nda yaşamını surdurdu. Osmanlı İmparatorluğu ’nun en kozmopolit semtlerinden birinde eğitim gormesinin verdiği fırsatla yabancı dilini geliştirmeye ozen gosterdi. Fransızca gazeteler ve dergiler okudu. Ozellikle yabancı kamuoyunun Osmanlı hakkındaki goruşlerini ve uluslararası gelişmeleri yakından takip etti. Okula başladıktan 2 ay sonra sınıf cavuşu olan Mustafa Kemal, 10 Şubat 1902 ’de Teğmen rutbesine yukselerek Harp Akademisine girmeye hak kazandı.
Ulu onderin son eğitim gorduğu son okula gecmeden once, Harbiyeli oğrencilerin onemli bir geleneğine değinelim. Mustafa Kemal ’in Harp Okulundaki oğrenci numarası 1283 ’tur. Bu sebeple Harbiyeliler her mezuniyet toreninde yoklama alınırken 1283 numarası okunduğunda tum oğrenciler, ayağa kalkıp "İcimizde!" diyerek 'En buyuk Harbiyeli' olarak anılan Ataturk ’e saygılarını dile getirmektedir. Bu gelenek gunumuzde de varlığını devam ettirmektedir.
Harp Akademisi: Erkan-ı Harbiye Mektebi
Mustafa Kemal, kurmay subaylık eğitimini Harp Akademisinde almaya başladı. Eğitimi sırasında arkadaşları ile beraber memleket işlerine yoğun ilgi gosteriyorlardı. Bu sebeple donemin iktidarını eleştiren ve politikalarının eksiklerinden bahseden el yazısı bir gazete cıkardılar. Gazetede İstibdat rejimini eleştiriliyorlar ve yonetimin hatalarından bahsediyorlardı. Arkadaşlarıyla beraber cıkardıkları el yazısı gazete, okul tarafından fark edilip takip edilse de zararlı olarak gorulmediğinden herhangi bir cezaya tabi tutulmadılar. Okulu bitirene kadar arkadaşlarıyla beraber guncel olarak gazete cıkarmaya devam ettiler.
Mustafa Kemal, 11 Ocak 1905 ’te kurmay yuzbaşı rutbesiyle Harp Akademisi'nden mezun oldu. Mezuniyet sonrasında ilk gorev yeri olan Şam ’a (Gunumuz Suriye toprakları) 5. Ordu 30. Suvari Alayı ’nda staj yapması amacıyla gonderildi. Oğrencilik yıllarından edindiği teşkilatcılık tecrubesi ve vatanseverlik duygusuyla Vatan ve Hurriyet Cemiyeti'ni kurdu. Bolgenin Osmanlı'ya bağlılığını arttırmak amacıyla bircok calışma yuruttu.