Turkiye icin adeta bir macera halini alan yerli otomobil, Devrim'den TOGG'a sancılı bir surec oldu. İşte Turkiye'nin otomotiv seruveni.

Yerli otomobil, Turkiye icin bir macera oldu. Hala gozumuzu yollarda bırakan yerli otomobil maceramız TOGG ile devam ediyor. Peki Turkiye ’nin her yıl gundeme gelin “yerli otomobil” iddiasının kaynağı ne? Devrim otomobillerinden TOGG ’a, Turkiye ’nin yerli otomobil macerasını anlattık.

Turkiye ’nin yerli otomobil macerası​1950 ’li yıllarda sanayileşmenin onemi anlaşılınca Turkiye bu yeni cağa ayak uydurmak icin akımı takip etmek ister. O donemde pek cok elektroniğin hayata gecirilmesi gerektiği konuşulur. Bunlardan en cok dikkat ceken ise tabii ki yerli otomobil oldu.

Devrim arabaları​Donemin Cumhurbaşkanı Cemal Gursel, Turkiye ’nin kendi otomobilini uretmesi gerektiğini soylerken Turk muhendisler buna imkansız gozuyle bakar. Daha sonra medyanın baskısının Cumhurbaşkanına ve muhendislere dayanmasının ardından Cemal Gursel, Turk muhendisleri kapsayan gizli bir emirname yayınlatır. Yayınlanan emirname kapsamında otomobil uretiminde bulunma potansiyeli olan 22 muhendis ve 1 mimar Ankara ’daki bir toplantıya cağrılır. Toplantı kapsamında muhendislere yerli bir otomobil uretmeleri icin 1.4 milyon TL odenek ayrıldığı ve 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı ’na kadar sure verildiği duyurulur.

Calışmaya başladıkları gunden itibaren 29 Ekim ’e 128 gun vardır. Hem surenin cok kısıtlı olması, hem de yeterli donanıma sahip olmayan muhendislerin kendi arabaları bile yoktu.

İlk olarak aralarından otomobili olan yuksek muhendisin otomobili Eskişehir ’de kurulan atolyeye getirilir. Calışmanın ilk gunlerinde atolyeye getirilen aracın her bir parcası incelenir. Parcaların nasıl monte edildiğini anlamak icin aracın her bir aksamını sokup yeniden takarlar. Boylece bir otomobil montajının nasıl yapıldığı hakkında ellerine daha fazla bilgi gecmiş olur.

22 muhendis araştırma ve geliştirme yapmak uzere aracın parcaları icin bolumlere ayrılır. Bir kısmı aracın dışıyla, bir kısmı tasarımıyla ve bir kısmı da motoruyla ilgilenir. 128 gunde tum surecin tamamlanması istense de bu imkansızlık icinde yapmak zorunda olduklarının farkında olurlar.

Devrim otomobili uretilirken muhendislerin en cok dikkat ettiği nokta ozgunluk olmuştu. Tasarlayacakları otomobilin, piyasada mevcut olanlara benzememesi icin buyuk caba sarf ederler. Sonuc olarak 128 gunluk sıkı calışmanın ve ozverinin ardından ortaya Turkiye ’nin yerli otomobili cıkar.

Teslim gunu​29 Ekim Cumhuriyet Bayramı oncesinde uretilen arac Eskişehir ’den Ankara ’ya giden trene yuklenir. Trenlerde arac taşınırken guvenlik onlemi olarak araca benzin konmaz. Benzinin, arac Ankara ’ya ulaştığında konulacağı planlanır. Fakat arac Ankara ’ya geldiğinde bu unutulur ve arac polis tarafından TBMM ’nin bahcesine park edilir. Devrim arabalarını ureten muhendislerden biri benzinin konulmadığını fark eder ve aceleyle ellerini kullanarak benzini araca yuklemeye calışır. Fakat tum benzin yere dokulunce araca sadece cok az bir benzin yuklenebilmiş olur.

Cumhurbaşkanı Cemal Gursel, Devrim otomobiline bindikten sonra sağ koltukta oturur ve sol koltuktaki genc muhendislerden biri tedirginlikle aracı surmeye başlar. 200-300 metre gittikten sonra arac durur ve Cemal Gursel araca benzin konulmasının unutulduğunu anlayınca şu sozleri soyler: “Batı kafasıyla otomobil yaptınız ama doğu kafasıyla benzin koymayı unuttunuz.“. Bu sozleri soyledikten sonra beyaz renkli olan diğer Devrim arabasına biner ve once Anıtkabir ’e, ardından gecit toreninin yapılacağı yere gidilir.

Devrim otomobili tam takır calışsa da siyah renkli araca benzin koyulmadığı icin buyuk bir talihsizlik yaşanmıştır. Neyse ki beyaz renkteki diğer otomobille ziyaretler gercekleştirilir.

Devrim arabalarının tarihin tozlu raflarına karıştıran ise medya olur. 30 Ekim ’de gazetelerin coğu, “Devrim yolda kaldı” gibi soylemlerle aracı kotuler. Halkın da diline “beceriksizlerin icadı” olarak duşen Devrim, daha sonra hukumetten de destek goremeyince tarihin tozlu raflarında yerini alır. Aslında 128 gunluk sıkı calışmanın eseri olan Devrim, Turkiye ’nin otomobili olabilirdi. Fakat medyanın adeta nefret soylemleri olan yayınları nedeniyle hem halk, hem de devlet yetkilileri umidini keser.

Anadol​Devrim arabaları medyanın ve halkın gozunde başarısızlık olsa da Turk muhendislerine buyuk ilham kaynağı olmuştu. Bu feyzi alan Vehbi Koc, İngiltere merkezli Reliant firmasına arac tasarımı yaptırır. Yapılan tasarım, o donemde celik arabaların maliyetli olmasından dolayı cam elyaf tasarımıdır. Anadol otomobilinin motoru Ford ’dan sağlanır ve aracın geriye kalanı Turk muhendisler tarafından tamamlanır.

Buyuk bolumu yerli olan Anadol, o donemde populer olan vinil tavan kaplamasına da sahiptir. 19 Aralık 1966 ’da uretime başlanır ve 26.800 TL ’ye piyasaya surulur. O donemde araca olan talep cok fazla olur, başvuru sayısı 76.000 bandındayken ilk yıl 8000 Anadol uretilebilmiştir. Bu yuzden taleplere yeterli cevap verilemez.

Tıpkı Devrim ’e yapıldığı gibi medya tarafından Anadol ’a da manipulasyonlar yapılır. Yapılan eleştirilerin baş gerekcesi ise aracın celik değil cam elyaftan yapılmasıdır. Medyanın karalamalarına rağmen Devrim ’den daha iyi bir cizgi izlendiğini soyleyebiliriz.

Tofaş Kuş serisi​Bugun hala yollarda gorebileceğiniz Tofaş Kuş serisi; Şahin, Doğan ve Kartal modellerini kapsamaktadır. 1990 ’lı yıllarda satılan bu otomobil icerisinde 1970 ’lerin muhendisliğini barındırsa da ulkemiz capında buyuk başarı yakalar. Son raporlar acıklandığında Tofaş Kuş serisinin, 1 milyon 700 bin civarı satış yaptığı kayıtlara gecmiştir.

2003 yılına kadar uretimi ulkemizde yapılan Tofaş Kuş serisi daha sonra Ortadoğu ’ya ihrac edilmek uzere daha fazla uretilir. O donemde Turk halkının bu aracı oz evladı gibi benimsemesi, Tofaş ’ın yukselişinin en buyuk nedenidir.

Hala yedek parcalarını rastgele bir dukkanda bile bulabileceğiniz Tofaş Kuş serisi, şu an yollarda olan tek yerli otomobilimizdir.

TUBİTAK ’ın yerli otomobil prototipi​2011 yılında donemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, yaptığı bir konuşmada Turkiye ’nin otomotiv sektorunun onde gelenlerine seslenir. “Babayiğitler” olarak adlandırdığı uretim ortaklarıyla anlaşma sağlanır ve ilk adım olarak yurt dışındaki bir firmadan bir otomobilin fikri mulkiyet hakları 40 milyon Euro ’ya satın alınır.

Tasarımın yurt dışından alınmasının gerekcesi ise boylesinin daha karlı bir iş olacağı goruşudur. Tasarımın ithal olmasına rağmen aracın parcalarının yuzde 85 ’inin yerli olacağı planlanır.

2015 yılında TUBİTAK, yerli otomobil prototipini basına duyurur. Fakat yanlış anlaşılan bir detay yuzunden insanlar karamsar bir goruş icerisine girer. Aractan paylaşılan fotoğraflar ve gorseller tasarımın tam olarak bitmemiş hali olsa da medya bunu aracın son hali zannederek servis eder. Hic de mantıklı gorunmeyen tasarım, kotu eleştiriler alınca proje rafa kaldırılır. Sonuc olarak bu proje icin de 40 milyon Euro ’dan fazla para harcanmış olur.

TOGG​TOGG ’dan once birtakım prototipler de gorulse de bu prototiplerin hicbiri benliklerini aşamaz ve rafa kaldırılır. 2017 yılında Cumhurbaşkanı Erdoğan ’ın yeniden yaptığı cağrıdan sonra yerli otomobil icin uretim ortağı olabilecek “babayiğitlere” mektuplar gonderilir. Sonuc olarak beş babayiğit ile anlaşma sağlanır: Anadolu Grubu, BMC, Zorlu Holding, Kıraca Holding ve Turkcell. Bu beşli, yuzde 100 yerli elektrikli otomobil icin kolları sıvar.

Gundemin yerli otomobil acıklamalarıyla dolduğu donemde neredeyse her hafta TOGG icin yeni bir haber duyulur. 2019 yılının sonunda TOGG ’un ilk prototipi tanıtılır. Sedan ve SUV olmak uzere iki farklı govde yapısı seceneğiyle gelen otomobiller gerek medyadan, gerek halktan buyuk ilgi toplar. Bu defa insanların kanı, oldukca modern gorunen bu otomobile ısınır.


Yerli otomobil TOGG ne durumda?​Gunumuze geldiğimizde ise başlangıcta yuzde 100 yerli olması planlanan TOGG ’un son acıklamalara gore yuzde 51 yerli olacağını biliyoruz. Bununla birlikte projenin uretim ortaklarından olan İnan Kırac ’ın ortaklıktan cekilmesi guvenleri daha da duşurmuştu. İnan Kırac ’a gore TOGG, hibrit bir otomobil olmalıydı. Eleştirilere rağmen TOGG icin calışmalar hala suruyor. Teknoloji Bakanı Varank ’ın acıklamalarına gore, 2022 yılının sonunda cıkacak.


Turkiye icin adeta bir mucadele halini alan yerli otomobil tutkusu hala icimizde yaşıyor. Gecmişten alınan dersler, Turk muhendislere ilham veriyor ve Turkiye ’nin nihai otomobili icin sıkı calışmalar suruyor. Bu maceranın ne şekilde sonuclanacağını zaman gosterecek.