Farenin Ceşitleri
Optik-Mekanik Fareler

1972 yılında Bill English toplu fareyi icat etmiştir. Bu icat ile farenin icinde bulunan top, farenin dış yuzeyinde bulunan yon tekerleklerinin işlevini ustlenmiştir. İc yapısını incelersek; farenin icinde bulunan ve topun donmesiyle hareket eden birbirine dik 2 eksen bulunur. Farenin X ve Y duzlemindeki hareketi bu cubuklara aktarılır. Cubuklar bağlı oldukları delikli diskleri dondururler. Bu disklerin her iki tarafında da 2 ’şer adet olmak uzere tarafında kızılotesi ışın yayan ledler ve bu ledlerin ışığını algılayan sensorler bulunur. 4 adet led bulunması donme yonunun tam olarak algılanmasında kullanılır. Delikli diskler donunce kızılotesi ışın karşı taraftaki sensorlere kesik kesik ulaşır. Farenin icinde bulunan cip, yada bir nevi kucuk bir işlemci, sayesinde bu kesilmeler ikilik sisteme cevrilerek işleme alınır ve kablo aracılığıyla bilgisayara gonderilir. Kesilmelerin frekansı farenin hızını belirlerken, miktarı da ekranda ne kadar yer değiştirmesi gerektiğini belirlemede kullanılır.

Optik Fareler

Agilent Teknoloji tarafından 1999 yılının sonlarına doğru uretilen optik fareler, mekanik farelerden farklı olarak ışık emen ve algılayan diyotlar(Led-Light emitting diode) kullanırlar. Optik farelerin bircok ceşidi vardır. Bunlardan ikisi ledli optik ve lazerli optiktir. Ledli optik fareler gezdiği yuzeyi led ile aydınlatır. Bu fareler optik-elektronik algılayıcılar kullanarak bulunduğu yuzeyin art arda fotoğrafını ceker. Gezilen cerceveden bir yandaki cerceveye gecilince bu hareketi algılar ve değişen goruntuyu optik akım tahmini teorisine gore (optical flow estimation) eksen hareketine cevirir. Bu sebeple optik fareler bircok yuzeyde “Mousepad”ın kullanımına ihtiyac duymadan hareket eder. Ornek vermek gerekirse; Avago Teknoloji ’nin urettiği ADNS-2610 optik faresi saniyede her biri 18* 18 piksel boyutlu ve 64 farklı gri tonunu birbirinden ayırabilen 1512 fotoğraf cekerek, bunları icinde bulunan ozel chip aracılığıyla işler.


Lazerli fareler ise ledli farelerden farklı olarak bulunduğu yuzeyi lazer ile aydınlatır. İlk defa 1998 yılında Sun Mikrosistemleri tarafından lazerli fareler 2004 yılında piyasaya sunulmuştur. Bu fareler normal optik farelere gore bulunduğu yuzeyi 20 kat daha hızlı ve cok daha yuksek cozunurlukte algılama ozelliğine sahiptir. Ledli farelere kıyasla en onemli avantajı ise cok daha az enerjiyle calışabilmesidir.


Optik farelerin algılama kalitesi bircok faktor goz onune alınarak olculur. Bunlardan en onemlisi de cozunurluktur. Cozunurluk ne kadar yuksekse, fare, cekilen resimlerle o kadar iyi işlem yapar ve imlecin hareketini bir o kadar hızlı kontrol eder. Bircok fare 400-800 dpi (dots per inch-inc başına duşen nokta) cozunurluğe sahiptir. Ancak bilgisayar oyunları icin ozel tasarlanan fareler 1600 dpi ye kadar cıkabilmektedir. Bu farelerde ihtiyac olmayan durumlarda cozunurluğu duşurme seceneği de vardır.


Algının kalitesini etkileyen diğer faktorler de optik sensorun boyutları, resim cekme hızı resim işleme hızı ve maksimum hareket hızıdır. Cekilen resimleri boyutları ne kadar buyukse, ne kadar hızlı fotoğraf cekilip işlenirse ve fare kesinliği kaybetmeden ne kadar hızlı hareket edebilirse o kadar iyi performans sergiler.


Optik farelerin bir kotu yanı şeffaf yuzeyleri algılamamaları ve boyle yuzeylerde imlecin kontrolunu kaybetmeleridir. Bazı lazerli fareler bu sorunu aşabilse de bu teknoloji kullanıcıya pahalıya gelmektedir.


Optik fareler genel olarak mekanik farelerden daha cok enerjiye ihtiyac duymaktadır. Masaustu bilgisayarlarda bu durum sorun oluşturmasa da, kablosuz farelerde enerjinin cabuk tukenmesine ve fareye yeniden kablo takılıp şarj edilmesine sebep olmaktadır.

Kablosuz Fareler

Bircok kablosuz fare radyo dalgalarını kullanarak bilgisayar ile iletişim kurar. Bunun icin farenin icine, hareketi ve duğmelere basılıp basılmadığı bilgisini elektromanyetik sinyallere donuşturen verici konulmuştur. Bilgisayara bağlanılan alıcı kısım ise gonderilen sinyalleri alma, işleme ve bilgisayarda kurulu olan donanım surucusune gonderme işlevini ustlenmiştir. Alıcı, bilgisayara usb ile takılan bir parca, kart yuvasına yerleştirilen bir kart ya da bilgisayarın icine gomulu bir sistem olabilir. Bu teknoloji az enerji harcadığından gerektiğinde pil ile calışabilir ve ekonomiktir.

Bluetooth Fareler

Bluetooth cep telefonlarında yaygın olduğu kadar bilgisayar alanında da yaygınlaşmaya başlamıştır. Bilgisayarlar aynı anda birden cok bluetooth bağlantısını destekleyebildikleri icin bu teknoloji fare kulanırken aynı anda başka bir bluetooth bağlantısının kullanılmasına engel olmaz. 2.4 GHz hızda ve 10 metre mesafede kullanılabilen bluetooth fareler kullanıcılara alternatif sağlamaktadır.

Fareye Alternatif Teknolojiler
Touch Pad


Laptopların yaygınlaşmasıyla ortaya cıkan ve dokunmatik bir ekranla imlecin hareket etmesini sağlayan aractır. Genelde 20 cm2 yi gecmeyen touch padler, belli bir buyukluğun altındaki ve kaygan yapıdaki şeylerin ekran dokunmasını hissetmedikleri icin bir kalemle yada eldivenler dokunulduğunda imleci hareket ettirmezler. Bazı touch padlerin kenarı ekranı kaydırmak icin ozelleştirilmiş ve farenin uzerinde bulunan tekerlek işlevini yerine getirmesi sağlanmıştır.

Goz Okuyucu

Stanford universitesinde araştırmacı olarak calışan Manu Kumar, kullanıcının fare ile gercekleştirebileceği tıklama, tarama ve ekranı kaydırma gibi işlevlerini faresiz yerine getirebilmesini sağlayacak bir teknolojiye imza atmıştır. Ozel bir ekran şekli olan standart goz tarama donanımı(Standard eye-tracking hardware), yuksek cozunurluklu kamera ve kızılotesi ışınlarla imleci kontrol etmeyi başaran Kumar bu teknolojiyi engelli insanlara kolaylık sağlamak icin geliştirdiğini belirtmiştir. Calışma prensibini incelersek; eye-point adı verilen yazılımla engelli kişi onceden belirlenmiş bir tuşa basılı tutup, bir internet linkine bakınca, bakışları kamera tarafından kızılotesi ışığın da yardımıyla yakalanır. Goz bebeğinin tam olarak odaklandığı yerden yansıyan kızılotesi ışın sayesinde, ekranda buna karşılık gelen yer buyutulur. Buyuyen yeri bakışlarıyla ayarlayıp duğmeyi bırakınca istenen link acılır. Kumarın geliştirdiği bu teknoloji kullanıcıya $25000 mal olmaktadır ve henuz geliştirilme aşamasındadır.

Ayak Faresi

Engelli insanlara bir başka cozum de ayak faresidir. “No hands Mouse” adıyla gecen bu fare 2 pedaldan oluşmakta ve normal 2 tuşlu bir farenin işlevini yerine getirmektedir. Hatta sağ elini kullananlar ve sol elini kullananlar nasıl farenin tuşlarını ona gore ayarlayabiliyorsa aynı şekilde kullanım kolaylığı icin ayak ayarlaması da yapılabilmektedir. İmlecin hareketini sağlayan pedal sabittir ama uzerindeki parca bilek ile beraber hareket eder. Diğer pedal ise tıklama işlevini gorur. Ancak sık kullanımı ayak bileğinde rahatsızlıklara neden olabilmektedir.

Trackball

Fareden cok artık bir kumandaya benzeyen bu aletin, elinize aldığınızda tum dunyayı yonetebileceğinize inandıran bir hakimiyeti vardır. Mekanik farelerin topunun avcunuzun icine geldiğini duşunun; ama aynı zamanda normal tuşlarınız ve bunlara ek olarak bircok işlev atayabileceğiniz ek tuşlar da bulunmakta. İyisi mi, bence bu geleceğin superfaresini denemelisiniz


Bilgisayarın vazgecilmez bir parcası olan fareler gunumuzde de hala kullanılmaya devam ediyor. Gun gectikce farelerin yerini alacak teknolojiler kullanıcıya ulaşsa da, farklı bicimde ve birbirinden rahat kullanımları olan farelerin yerini hicbir şey alamayacak gibi gozukuyor.