On alım hakkı, paylı mulkiyete tabi bir taşınmazın paydaşlarından birinin payını bir ucuncu kişiye satması halinde, diğer paydaşlara aynı şartlarla bu payın alıcısı olabilme yetkisini veren yenilik doğuran bir haktır. Payın tamamının satılması halinde on alım hakkı kullanılabileceği gibi, payın kısmen satımı halinde de bu hak kullanılabilir.
Yasal on alım hakkı kişiye değil paya bağlı bir haktır ve alıcıya karşı dava acılarak kullanılabilir. Davada gorevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi iken yetkili mahkeme taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir. Bu davayı tum paydaşların birlikte acma zorunluluğu bulunmamaktadır. Taşınmaza paylı mulkiyet ile malik olan paydaşlardan biri alıcıya karşı onalım davası acabilir. Bununla birlikte birden cok on alım hakkı sahibi paydaş da birlikte dava acarak haklarını kullanabilirler. Bu durumda paylaşmanın nasıl yapılacağı 24.07.1947 tarihli Resmi Gazete ’de yayınlanan 11.06.1947 tarihli ve 5/8 sayılı Yargıtay İctihadı Birleştirme Kararı ile netliğe kavuşmuştur. Buna gore; birden fazla on alım hakkı sahibinin bu hakkını kullandığı durumda paydaşların pay oranları ne olursa olsun her bir paydaş satılan payın aynı oranında alıcısı durumuna girecektir. Bir başka ifade ile satılan pay, on alım hakkını kullanan davacı paydaş sayısına bolunerek paylaştırılacaktır. Paydaşların sadece bir kısmı on alım hakkını kullanır, diğerleri kullanmazsa bu hesaplamada sadece kullananlar dikkate alınacaktır. Şu durumda on alım davasına, ortaklardan bir kısmının katılmamasının davaya herhangi bir etkisi olmadığı gibi alım konusunda hisse oranının da herhangi bir etkisi bulunmamaktadır.
On alım davasının aynı yerde bulunan bir parsel veya tamamı icin acılmasında harclar ve yargılama giderleri bakımından farklılık olacaktır. On alım davasında harc ve yargılama giderleri dava konusu taşınmazın satış bedeli uzerinden hesaplanacağı icin taşınmaz değeri ne kadar yuksek olursa masraflar da o oranda artacaktır. Bununla birlikte on alım hakkı, satışın hak sahibine bildirildiği tarihin uzerinden uc ay ve her halde satışın uzerinden iki yıl gecmekle duşeceği icin, satılan taşınmazların tamamı bakımından on alım hakkı kullanılmak isteniyorsa hak duşurucu sure dikkate alınmalıdır.
Davanın sonuclanma suresi ise somut olayın ozelliklerine, taraflarının taleplerine, davaya bakan mahkemenin iş yoğunluğuna gore değişmekte olup Ulusal Yargı Ağı sistemine gore davanın ortalama 449 gunde sonuclanması ongorulmektedir.
Ozellikle belirtmek isteriz ki, soru ve yorumlarınıza vermiş olduğumuz cevaplar, kişisel hukuki yorum ve bilgilendirme niteliğinde olup, hak kaybına uğramamanız acısından, detaylı bilgi icin avukat bir meslektaşımıza muracaat etmenizi tavsiye ederiz.