MADDE 54 – (1) Kanun ve bu Yonetmelikle getirilen istisnalar dışında yapı ruhsatı alınmaksızın hicbir yapının inşasına başlanamaz.

(2) Ruhsat tarihinden itibaren 2 yıl icinde inşasına başlanmayan veya 5 yıllık ruhsat suresi icinde tamamlanmayan ve suresi icinde ruhsat yenilemesi yapılmayan yapılar, ruhsatsız yapı olarak değerlendirilir.

(3) Ruhsat suresi icinde yapılan başvurularda ilgili idarelerin ruhsatı yeniledikleri tarihe bakılmaksızın ruhsat, ilk ruhsat alma tarihindeki plan ve mevzuat hukumleri kapsamında beş yıl uzatılarak yenilenir. Sureye ilişkin ruhsat yenileme en cok iki kere yapılır.

(4) Sure uzatımı başvurusu yapılmayan yapılarda idareler, ruhsat suresinin dolduğu tarihten itibaren en gec 30 gun icinde yapı yerinde seviye tespitini yapar.

(5) Ruhsatı hukumsuz hale gelenlerin inşasına devam edilebilmesi icin yeniden ruhsat alınması zorunludur.

(6) İlk ruhsat duzenlendiği tarihten sonra hangi amacla olursa olsun yapılan her ruhsat işlemi ile beş yıllık sure yeniden başlar. Yapı ruhsatı alındıktan sonra mahkemelerce, Bakanlıkca veya ilgili idarelerce durdurulan yapılarda durdurma suresi ruhsat suresine ilave edilir.

(7) Ruhsat ve eklerine uygun olarak tamamlanmasına rağmen ruhsat suresi icinde yapı kullanma izni duzenlenmemesi nedeniyle ruhsatı hukumsuz hale gelen yapılara, denetimi yapan fenni mesul mimar ve muhendisler veya yapı denetim kuruluşları tarafından denetim raporu hazırlanmak ve ilgili idare tarafından dosyasında ve yerinde, inceleme ve tespit yapılmak koşuluyla yeniden ruhsat duzenlenmeksizin yapı kullanma izin belgesi verilir. Mevcut yapılarla ilgili ozel bir hukum getirilmeden imar planı değişikliği yapılan alanda kalan yapılar da ilk ruhsat alındığı tarihteki plan hukumleri dikkate alınmak suretiyle bu hukme tabidir.

(8) Uygulama imar planı değişikliği ile yolda veya teknik altyapı alanlarında kalan ve kamulaştırma kararı alınan ruhsatlı yapılarda seviye tespiti yapılarak inşaat derhal durdurulur. Bu yapılarla ilgili yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni işlemleri, kamulaştırmayı gercekleştirecek kamu kuruluşunun en gec otuz gun icinde, yururlukteki plana ve kamulaştırma gerekcesine gore vereceği goruş doğrultusunda sonuclandırılır. (Mulga cumleler:RG-25/7/2019-30842) (...) Bu yapılardan ruhsatı sure nedeniyle hukumsuz hale gelenlerde de bu fıkra hukmu uygulanır.

(9) Uygulama imar planı değişikliği nedeniyle; parselin durumu, binanın parseldeki konumu, kat adedi, yapı yaklaşma mesafeleri, KAKS, TAKS veya kullanım kararı gibi plana ait kararlara aykırı hale duşen yapılar ruhsat eki projelerine gore tamamlatılabileceği gibi talep halinde yururlukteki plan ve mevzuat hukumlerine gore de tadilatlı olarak ruhsat duzenlenebilir. Bu yapılardan Kanunun 29 uncu maddesindeki sure nedeniyle ruhsatı hukumsuz hale gelenlerin inşasına devam edilebilmesi icin ilk ruhsat koşullarına gore yeniden ruhsat alınması zorunlu olup, bu yapılara ilk ruhsat koşullarına uygun olarak yeniden ruhsat duzenlenebileceği gibi talep halinde yururlukteki plan ve mevzuat hukumleri doğrultusunda yeniden ruhsat duzenlenebilir. Bu yapılar icin kat ilavesinden ayrı ilave inşaat taleplerinde yururlukteki planın taban alanı kat sayısı ve kat alanı kat sayısına uygunluk koşulu, sadece kat ilavesi taleplerinde ise yururlukteki planın kat alanı kat sayısına uygunluk koşulu aranır. Uygulama imar planında mevcut yapılarla ilgili ozel bir hukum bulunması halinde uygulamalar plan hukumlerine gore yapılır. Ancak bu alanda, Kanunun 18 inci maddesi uyarınca arazi ve arsa duzenlemesi yapılması ve yapının bulunduğu parselin hisseli hale gelmesi halinde ilgili idarece seviye tespiti yapılır. Şuyunun giderilmesinde bina bedeli bu tespite gore belirlenir, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesi duzenlenmesi, bina bedelinin tespitinde muktesep hak oluşturmaz. Yapı ruhsatı veya yapı kullanma izni başvurusunda bulunanlar, bu hukmu dikkate almak zorundadır.

(10) (Mulga:RG-30/9/2017- 30196) (2)

(11) Bir yapıda bağımsız bolumlerden herhangi birinde plan ve mevzuat hukumleri ile ruhsat ve eki projelerdeki aykırılıklar giderilmedikce yapının inşasına devam edilemez, iskÂn edilen diğer bağımsız bolumlerde esaslı tadil veya ilave inşaat işlemleri yapılamaz. (Ek cumleler:RG-23/1/2021-31373) Ancak yapı kullanma izin belgesi bulunan bir yapıda, herhangi bir bağımsız bolume usulune uygun olarak duzenlenen yapı kayıt belgesi, yapının ruhsat eki projesine uygun diğer kısımlarında yapılacak tadilata engel teşkil etmez. Bu kapsamda tadilat yapılması, Yapı Kayıt Belgesi olan bağımsız bolume ilave bir hak sağlamaz. Bu durum yapı ruhsatının diğer hususlar bolumunde belirtilir.

(12) Bir parselde birden fazla yapı varsa bu yapılardan herhangi birisinin plan ve mevzuat hukumlerine aykırı olması, bunlara aykırı olmayan diğer yapıların tamir, tadil veya ilave inşaat işlemlerini durdurmaz. Butun yapılar ruhsatlı olmak şartıyla, parseldeki binaların herhangi birinin ruhsat ve eklerine aykırı olması, ruhsat ve eklerine uygun olan ve ortak alanları tamamlanmış olan diğer binaların tamamına veya bir kısmına yapı kullanma izni verilmesi işlemlerini durdurmaz. Ancak, yapı kullanma izni alınan bu yapılara kat mulkiyeti duzenlenemez.

(13) Bu maddede belirtilen yapılarda, yangın, deprem, ısı ve su yalıtımı, cevre ve enerji verimliliğine ilişkin hususlarda yururlukteki ilgili mevzuatın, diğer tum hususlarda yapının ruhsat aldığı tarihteki mevzuatın gerektirdiği tedbirlerin alınması zorunludur.