Mirastan feragat konusunda saklı paylı mirascılarla ilgili bilgileri tekrar hatırlamamız gerekir. Bir kişinin saklı paylı mirascıları: sağ kalan eşi, onun altsoyu yani cocukları ve torunları ve anne babasıdır. Mirasbırakanın yaptığı olume bağlı tasarruflarında saklı paylı mirascıların saklı paylarına riayet etmesi gerekir. Aksi takdirde saklı paylı mirascılar, bu somut ornekte Bay C tenkis davası acabilir veya tenkis savunmasında, tenkis def ’inde bulunabilir.
Bay Mirasbırakan, saklı paylı mirascısı cocuğu Bay C ’yi mirastan feragate davet edebilir ve Bay C de mirastan feragat edebilir. Yani taraflar arasında bir mirastan feragat sozleşmesi yapılır. Mirastan feragat sozleşmesinin asıl onemi saklı paylı mirascılarla yapıldığında ortaya cıkar. Zira mirasbırakan saklı paylı mirascılarını ıskat sebepleri yoksa ancak boyle bir sozleşmeyle mirasından mahrum edebilir. Mirastan feragat sozleşmesi ile birlikte mirastan feragat eden saklı paylı mirascılar artık bu mirastan hicbir şekilde pay alamazlar ve saklı paylı mirascı sıfatıyla tenkis davası acmak imkÂnları da kalmaz.
Bir kişi diğer mirascılarıyla da yani saklı paylı olmayan mirascılarıyla da bir mirastan feragat sozleşmesi yapabilir. Orneğin; kardeşleriyle, kardeş cocuklarıyla, yeğenleriyle, buyuk anne ve buyuk babalarıyla, amca, hala, dayı, teyzesiyle de mirastan feragat sozleşmesi yapabilir. Ama mirasbırakan saklı paylı olmayan mirascılarını mirasından bir vasiyetname yaparak da mahrum bırakabilir. Ayrıca bir ıskat sebebi bulunması da gerekmez.
Yani mirastan feragat sozleşmesi ceşitli şekillerde karşımıza cıkabilir. Mirastan feragat sozleşmesi sıradan yasal mirascılarla yapılabileceği gibi saklı paylı mirascılarla da yapılabilir ve asıl etkisini de saklı paylı mirascılarla yapıldığında ortaya koymaktadır.
Mirastan feragat sozleşmesi feragat edenin tum miras hissesine ilişkin olabileceği gibi onun miras hissesinin bir kısmına da ilişkin olabilir. Yani mirasbırakanın diyelim ki, C1 ve C2 isminde iki cocuğu vardır. Tam miras payları 1/2, 1/2 ’dir. Orneğin C1 ile miras payının tamamı icin mirastan feragat sozleşmesi yapılabileceği gibi onun miras payının bir kısmından feragat etmesi icin de mirastan feragat sozleşmesi yapılabilir. Yani muris sen sadece bu terekeden 1/4 pay alacaksın diyebilir o da kabul edebilir.
Mirastan feragat sozleşmeleri ivazlı veya ivazsız olabilir. Bay M ’nin C1 ve C2 ismimde iki cocuğu olduğunu duşunelim. İvazlı feragatte C1 bir mirastan feragat sozleşmesinin tarafı olmakta, mirastan feragat etmekte; Bay M de onun feragatini sağlamakta, onun feragatini kabul etmektedir Hatırlayalım; Bay Mirasbırakan, Bay M olume bağlı tasarrufta bulunmaktadır. Sağlararası kazandırma borcu da yine Bay M ’nindir cunku C1 der ki, ben bu mirastan feragat ediyorum ama bana şu taşınmazın mulkiyetinin nakli kaydıyla, bana şu kadar bin TL ’nin odenmesi kaydıyla feragat ediyorum. İvazlı feragatin en onemli ozelliği ivazlı feragatin feragat edenin altsoyunu da etkilemesidir. Aksi kararlaştırılabilir fakat aksi kararlaştırılmadığı muddetce feragat edenin altsoyu da mirascı olmayacaktır. Yani bu ornekte Bay C1 ’den doğan bir torun T olduğunu varsayalım. Eğer bu bir ivazlı feragatse aksi kararlaştırılmadığı muddetce halefiyet kuralı cercevesinde Bay T de Bay M ’ye mirascı olamayacaktır. HÂlbuki bu feragat ivazsız bir feragatse Bay C1, mirasbırakandan once olmuş gibi addedileceği icin Bay T Bay M ’ye mirascı olacaktır.
Medeni Kanunun “Mirastan feragat sozleşmesi” kenar başlıklı 528. maddesi diyor ki:
“Mirasbırakan, bir mirascısı ile karşılıksız veya bir karşılık sağlanarak mirastan feragat sozleşmesi yapabilir.
Feragat eden, mirascılık sıfatını kaybeder.
Bir karşılık sağlanarak, yani bir ivazlı feragat soz konusuysa, bir karşılık sağlanarak mirastan feragat, sozleşmede aksi ongorulmedikce feragat edenin altsoyu icin de sonuc doğurur.”
Bu hukmun 3. fıkrasının mefhumu muhalifinden yani zıt anlamından yaptığımız cıkarım şudur: Bir karşılık sağlanmadan bir feragat yapılıyorsa o zaman bu ivazsız, karşılıksız feragat, feragat edenin altsoyunu etkilemeyecektir. Yine birtakım tartışmalar var siz tartışmaları kitaplardan okursunuz şu anda detayına girmek istemiyorum. Ancak, Medeni Kanunun bu hukmunun lafzına, amacına en uygun duşunce gercekten de budur.