I. Taksitle satış​1. Tanımı, şekli ve iceriği​MADDE 253- Taksitle satış, satıcının, satılan taşınırı alıcıya satış bedelinin odenmesinden once teslim etmeyi, alıcının da satış bedelini kısım kısım odemeyi ustlendikleri satıştır.

Taksitle satış sozleşmesi, yazılı şekilde yapılmadıkca gecerli olmaz.

Malın satıcının ticari faaliyeti kapsamında satılması hÂlinde, sozleşmede aşağıdaki hususlar belirtilir:

1. Tarafların adı ve yerleşim yeri.

2. Satışın konusu.

3. Satılanın peşin satış bedeli.

4. Taksitle odeme sebebiyle belirtilecek ilave bedel.

5. Toplam satış bedeli.

6. Alıcının nakden veya aynen ustlendiği diğer butun edimler.

7. Peşinat ve taksitlerin tutarı ile vadesi ve ikiden az olmamak uzere taksit sayısı.

8. Alıcının yedi gun icinde sozleşme yapılması konusundaki irade acıklamasını geri alma hakkı.

9. Ongorulmuşse, mulkiyetin saklı tutulmasına veya satış bedeli alacağının devrine ilişkin anlaşma kayıtları.

10. Temerrut veya vadenin ertelenmesi durumunda, yasal faiz oranının yuzde otuz fazlasını gecmemek uzere odenecek faiz.

11. Sozleşmenin kurulduğu yer ve tarih.

2. Yasal temsilcinin rızası​MADDE 254- Ayırt etme gucune sahip bir kucuk veya kısıtlı tarafından yapılmış olan taksitle satış sozleşmesinin gecerliliği, yasal temsilcinin yazılı rızasına bağlıdır. Bu durumda rızanın, en gec sozleşmenin kurulduğu anda verilmiş olması gerekir.​3. Sozleşmenin hukum ve sonuclarını doğurması ve geri alma acıklaması​MADDE 255- Taksitle satış sozleşmesi, alıcı bakımından, taraflarca imzalanmış sozleşmenin bir nushasının eline gecmesinden yedi gun sonra hukum ve sonuclarını doğurur. Alıcı, bu sure icinde irade acıklamasını geri aldığını satıcıya yazılı olarak bildirebilir. Bu haktan onceden feragat edilemez. Geri alma bildiriminin surenin son gununde postaya verilmiş olması, sonuc doğurması icin yeterlidir.

Satıcı geri alma suresi icinde malı alıcıya devretmişse alıcı, malı ancak olağan bir gozden gecirmenin gerektirdiği olcude kullanabilir; aksi takdirde sozleşme hukum ve sonuclarını doğurmuş olur.

Alıcının geri alma hakkını kullanması hÂlinde, kendisinden cayma parası istenemez.

4. Tarafların hak ve borcları​a. Peşinatı odeme borcu ve sozleşmenin suresi​MADDE 256- Alıcı, peşin satış bedelinin en az onda birini en gec teslim anında peşin olarak, satış bedelinin geri kalan kısmını da sozleşmenin kurulmasını izleyen uc yıl icinde odemekle yukumludur.

Bakanlar Kurulu, satılanın turune gore peşinat miktarı ile yasal odeme surelerini yarıya kadar indirebileceği gibi, iki katına kadar cıkartabilir.

Kanunda belirlenen asgari peşinatı tamamen almaksızın, satılanı alıcıya devreden satıcı, peşinatın odenmeyen kısmı uzerinde istem hakkını kaybeder.

Peşinattan vazgecilmesi karşılığında, satış bedelinde yapılacak artırma hukumsuzdur.

b. Alıcının def ’ileri​MADDE 257- Alıcı, satıcının taksitle satıştan doğan alacağı ile kendisinin satıcıdan olan alacağını takas etme hakkından onceden feragat edemez.

Alacağın devredilmesi durumunda alıcının, satış bedeli alacağına ilişkin def ’ileri sınırlanamaz ve ortadan kaldırılamaz.

c. Satış bedelinin tamamen odenmesi​MADDE 258- Taksit borcu kambiyo senedine bağlanmış olmadıkca, alıcı satış bedelinin kalan kısmını her zaman bir defada odeyerek borcundan kurtulabilir. Bu durumda, peşin satış bedeline ilave edilen bedelin odenmemiş taksitlere isabet eden kısmı, yarısından az olmamak uzere odeme suresinin kısaltılmasına uygun olarak indirilir.

5. Alıcının temerrudu​a. Satıcının secimlik hakkı​MADDE 259- Alıcı peşinatı odemede temerrude duşerse satıcı, sadece peşinatı isteyebilir veya sozleşmeden donebilir.

Alıcı taksitleri odemede temerrude duşerse satıcı, muaccel olmuş taksitlerin veya geri kalan satış bedelinin tamamının bir defada odenmesini isteyebilir ya da sozleşmeden donebilir. Satıcının geri kalan satış bedelinin tamamını isteyebilmesi veya sozleşmeden donebilmesi, ancak bu hakkı acık bicimde saklı tutmuş olmasına ve alıcının kararlaştırılan satış bedelinin en az onda birini oluşturan ve birbirini izleyen en az iki taksidi veya en az dortte birini oluşturan bir taksidi ya da en son taksidi odemede temerrude duşmuş olmasına bağlıdır. Ancak, satıcının donme dolayısıyla isteyebileceği miktar, odenmiş olan taksitler tutarına eşit veya daha fazla ise satıcı sozleşmeden donemez.

Satıcı, satış bedelinin geri kalan kısmının tamamen odenmesini isteme veya sozleşmeden donme haklarını kullanmadan once, alıcıya en az onbeş gunluk bir sure tanımak zorundadır.

b. Sozleşmeden donme​MADDE 260- Satıcı, alıcının taksitleri odemede temerrude duşmesi sebebiyle satılanın alıcıya devrinden sonra sozleşmeden donerse, her iki taraf aldığını geri vermekle yukumludur. Satıcı, ayrıca hakkaniyete uygun bir kullanım bedeli ve satılanın olağandışı kullanılması sebebiyle değerinin azalması hÂlinde tazminat da isteyebilir. Ancak satıcı, sozleşme zamanında ifa edilmiş olsaydı elde edecek olduğundan fazlasını isteyemez.

Satıcı, alıcının peşinatı odemede temerrude duşmesi yuzunden satılanın devrinden once sozleşmeden donerse, alıcıdan sadece odenmeyen peşinat uzerinden, sozleşmeden donduğu tarihe kadar işleyecek yasal faiz ile sozleşmenin kurulmasından sonra, satılanın uğramış olduğu değer kaybı sebebiyle tazminat isteyebilir. Ceza koşulu kararlaştırılmışsa, peşin satış bedelinin yuzde onunu aşamaz.

c. HÂkimin mudahalesi​MADDE 261- HÂkim, temerrude duşen alıcının borclarını odeyeceği konusunda guvence vermesi ve satıcının da bu yeni duzenleme dolayısıyla herhangi bir zararının soz konusu olmaması koşuluyla, alıcıya odeme kolaylıkları sağlayabilir ve satıcının satılanı geri almasını yasaklayabilir.

6. Yetkili mahkeme ve tahkim​MADDE 262- Yerleşim yeri Turkiye ’de olan alıcı, tarafı olduğu taksitle satış sozleşmesinden doğacak uyuşmazlıklar konusunda, yerleşim yerindeki mahkemenin yetkisinden onceden feragat edemeyeceği gibi, tahkim sozleşmesi de yapamaz.

7. Uygulama alanı​MADDE 263- Taksitle satışa ilişkin hukumler, aynı ekonomik amacla yapılan işlemlere de uygulanır.

Bir taşınırı edinme amacıyla yapılan odunc sozleşmelerinde satıcının, mulkiyeti saklı tutma kaydı ile birlikte veya bundan bağımsız olarak satış bedeli alacağını odunc verene devretmesi veya satıcı ile odunc verenin başka surette anlaşarak, alıcının satış bedelini daha sonra taksitler hÂlinde odemek uzere malın teslimini sağlamaları durumunda, taksitle satışa ilişkin hukumler kıyas yoluyla uygulanır. Odunc sozleşmesinde, taksitle satış sozleşmelerine konulması zorunlu olan hususların yer alması şarttır. Ancak, bunlardan peşin satış bedeli ile toplam satış bedeli yerine, odunc alınan miktar ile odunc verene odenecek toplam odunc miktarı gosterilir.

Peşin satışla bağlantılı taksitle odunc sozleşmelerinde, odunc verene, yasal asgari peşinatın odenmiş ve peşin satış bedelinin odunc sozleşmesinin yapılması sırasında herhangi bir ilave yapılmaksızın tamamen karşılanmış olması hÂlinde, taksitle satışa ilişkin hukumler uygulanmaz.

Alıcının tacir sıfatıyla hareket ettiği veya malın bir ticari işletmenin ihtiyacı icin ya da meslekî amaclarla satın alınması durumunda, taksitle satışa ilişkin hukumlerden sadece 259 uncu maddenin ikinci fıkrası, 260 ıncı maddenin birinci fıkrası ve 261 inci maddesi hukumleri uygulanır.

II. On odemeli taksitle satış​1. Tanımı, şekli ve iceriği​MADDE 264- On odemeli taksitle satış, alıcının taşınır bir malın satış bedelini onceden kısım kısım odemeyi, satıcının da bedelin tamamen odenmesinden sonra satılanı alıcıya devretmeyi ustlendikleri satıştır.

On odemeli taksitle satış sozleşmesi, yazılı şekilde yapılmadıkca gecerli olmaz. Sozleşmede aşağıdaki hususlar belirtilir:

1. Tarafların adı ve yerleşim yeri.

2. Satışın konusu.

3. Toplam satış bedeli.

4. Taksitlerin sayısı, tutarı, vadesi ve sozleşmenin suresi.

5. Taksitleri kabule yetkili banka.

6. Alıcıya karşı ustlenilen faiz miktarı.

7. Alıcının yedi gun icinde sozleşme yapılması konusundaki irade acıklamasını geri alma hakkı.

8. Alıcının sozleşmeden cayma hakkı ve bu sebeple odeyeceği cayma parası.

9. Sozleşmenin kurulduğu yer ve tarih.

2. Tarafların hak ve borcları​a. Odemelerin guvenceye bağlanması​MADDE 265- Odeme suresi bir yıldan daha uzun veya belirsiz olan sozleşmelerde alıcı, odemeleri sozleşmede belirtilen bir bankada kendi adına acılacak gelir getiren bir tasarruf veya yatırım hesabına yatırmakla yukumludur.

Banka, her iki tarafın cıkarlarını gozetmek zorundadır. Acılan hesaptan her iki tarafın rızasıyla odeme yapılabilir. Bu rıza onceden verilemez.

Odeme suresi bir yıldan daha uzun veya belirsiz olan sozleşmelerde alıcı, satılanın devrine kadar 269 uncu madde uyarınca sozleşmeden cayarsa satıcı, bu hesap uzerindeki butun haklarını kaybeder.

b. Alıcının malın devrini isteme hakkı

MADDE 266- Alıcı satış bedelinin tamamını odedikten sonra, her zaman malın kendisine devredilmesini isteyebilir. Ancak, satıcı malı başkasından sağlayarak devredecek ise alıcı, bunun icin kendisine uygun bir sure tanımak zorundadır.

Satıcının malı alıcıya devredebilmesi icin, taksitle satışa ilişkin koşullara uyulması gerekir.

Alıcı birden cok şey satın almış veya secim hakkını saklı tutmuş ise, satılanın kısım kısım devredilmesini, ancak 256 ncı maddede ongorulen asgari peşinatı odedikten sonra isteyebilir. Satılanın eşya topluluğu oluşturduğu hÂllerde bu istemde bulunulamaz. Satış bedelinin tamamen odenmemesi hÂlinde, satıcıdan satılanı kısmen devretmesi, ancak geri kalan kısmın yuzde onunun kendisine guvence olarak bırakılması koşuluyla istenebilir.

c. Satış bedelinin odenmesi​MADDE 267- Odeme suresi bir yıldan daha uzun veya belirsiz olan sozleşmelerde satış bedelinin, satılanın devri anında tamamen odenmiş olması gerekir. Satılanın devredilmesini isteyen alıcı, hesabındaki bakiyeden, satış bedelinin en cok ucte birlik kısmını satıcı lehine serbest bırakabilir. Ancak, sozleşmenin kuruluşu sırasında buna ilişkin taahhutte bulunulamaz.

d. Satış bedelinin belirlenmesi​MADDE 268- Satıcının sozleşmenin kurulduğu sırada belirlenen toplam satış bedeline ek bir bedel isteme hakkını saklı tutan butun kayıtlar gecersizdir.

Odenecek toplam satış bedeli sozleşmede belirlenmiş olmakla birlikte, devredilecek eşya onceden belirlenmemiş ve satıcı tarafından bu eşyayı secme hakkı alıcıya tanınmış ise satıcı, peşin satıştaki olağan bedelleri goz onunde tutmak suretiyle alıcının yapacağı secime tam olarak uymakla yukumludur.

Buna aykırı anlaşmalar, ancak alıcının yararına olduğu olcude gecerlidir.

3. Sozleşmenin sona ermesi​a. Cayma hakkı​MADDE 269- Odeme suresi bir yıldan daha uzun veya belirsiz olan sozleşmelerde alıcı, malın devrine kadar her zaman sozleşmeden cayabilir.

Sozleşmeden cayma hÂlinde alıcı tarafından odenmesi ongorulen cayma parası, durumun ozelliğine ve sozleşmenin kurulması ile cayma arasında gecen sureye bakılarak belirlenir. Ancak, bu miktar satıcının toplam alacağının yuzde ikisinden az ve yuzde beşinden fazla olamaz. Alıcı, yapmış olduğu odemelerin cayma parasını aşan kısmının, getirileri ile birlikte kendisine geri verilmesini isteyebilir.

Alıcının olmesi veya kazanc elde etmekten surekli olarak yoksun kalması sebebiyle on odemeleri yapamayacak duruma duşmesi ya da sozleşmenin yerine olağan koşullarla yapılacak bir taksitle satış sozleşmesinin konulmasına ilişkin onerisinin satıcı tarafından kabul edilmemesi yuzunden sozleşmeden cayılmış olursa, cayma parası istenemez.

b. Sozleşmenin suresi​MADDE 270- On odemeleri ifa borcu, beş yılın gecmesiyle sona erer.

Odeme suresi bir yıldan daha uzun veya belirsiz olan sozleşmelerde alıcı, sekiz yıl gectiği hÂlde satılanın devri isteminde bulunmazsa, satıcı kendisini uyararak uc aylık sure tanır. Alıcı bu sure icinde kayıtsız kalırsa satıcı, alıcıya sozleşmeden cayma hÂlinde tanınan haklara sahip olur.

c. Alıcının temerrudu​MADDE 271- Alıcı bir veya daha cok on odemede temerrude duşerse satıcı, ancak vadesi gelmiş olan odemeleri isteyebilir. Bununla birlikte, toplam alacağın en az onda birini oluşturan ve birbirini izleyen iki on odemenin veya toplam alacağın en az dortte birini oluşturan bir tek on odemenin ya da sonuncu on odemenin vadesi gelmişse satıcı, ayrıca alıcıya tanıyacağı bir aylık odeme suresinin gecmesinden sonra sozleşmeden donme hakkına sahip olur.

Satıcı, odeme suresi bir yıl veya daha az olan sozleşmeden donerse, 260 ıncı maddenin ikinci fıkrası hukmu kıyas yoluyla uygulanır. Suresi bir yılı aşan sozleşmelerde satıcı, ancak 269 uncu maddenin ikinci fıkrasında ongorulen cayma parasını ve alıcıya odenmesi gereken ortalama banka mevduat faizini aşan zararlarının giderilmesini isteyebilir.

Bir yıldan daha uzun sureli sozleşmelerde temerrude duşmuş olan alıcının malın devrini istemesi hÂlinde satıcı, yasal anapara faizi ile birlikte, devir isteminden sonra malın değerinde oluşacak eksilmelerin giderilmesini isteyebilir. Ceza koşulu ongorulmuşse miktarı, satış bedelinin yuzde onunu gecemez.

Satılanın devredilmiş olduğu hÂllerde, donme konusunda 260 ıncı maddenin birinci fıkrası hukmu uygulanır.

4. Uygulama alanının sınırlanması

MADDE 272- Alıcının tacir sıfatıyla hareket etmesi veya malın bir ticari işletmenin ihtiyacı icin ya da meslekî amaclarla satın alınması durumunda, 264 il 271 inci maddeler uygulanmaz.

III. Ortak hukumler​MADDE 273- Taksitle satışa ilişkin hukumlerden yasal temsilcinin rızasına, sozleşmenin hukum ve sonuclarını doğurmasına ve geri alma acıklamasına, alıcının def ’ilerine, satıcının alacağının devrine, hÂkim tarafından sağlanan odeme kolaylıklarına ve yetkili mahkeme ile tahkime ilişkin olanlar, on odemeli taksitle satışa da uygulanır.

Satılanı devir suresi bir yıldan daha uzun veya belirsiz olan taksitle satışta alıcı, satılanın devrinden once odemeleri yapmakla yukumlu ise, on odemeli taksitle satışa ilişkin hukumler kıyas yoluyla uygulanır.