[CENTER]
Cizgi romanlarla ilgilenmeye başlayınca yeni yeni şeyler, adını sanını duymadığınız konular oğreniyorsunuz. Haliyle bu, bircok kişiyi bir ceşit karmaşaya sokuyor. Bunlardan en onemlisi de “Cizgi Roman Donemleri” olsa gerek. Okuduğunuz cizgi romandan sonra tadı damağınızdayken gidip incelemelerine bakıyorsun, uzerine yazılmış konulara bakıyorsunuz fakat o da ne! “Altın Cağ donemini gayet guzel yansıtmış” şeklinde bir ibareyle karşılaşıyorsunuz. Nedir bu Altın Cağ? Bundan sonra ne gelir? Şu an hangi cağdayız? Tanrım sen Moby Dick’e nasıl can verdin? gibi soruları cevaplamaya -sonuncusunu buyuk ihtimal es gececeğim- ve bu donemleri masaya yatırmaya calışacağım.

Oncelikle bilmemiz gerek ki bu donemler genel kabul gormuş şekilde 3 tanedir. Altın Cağ-Gumuş Cağ-Modern Cağ. Cizgi romana uzak bir ulke olduğumuz icin bu kavramlar da en az boş konuşma balonları kadar anlamsız geliyor olabilir. O boş balonu doldurmaya calışacağız şimdi.


1. Altın Cağ

“Altın” sıfatını bir şeye koyduğumuz zaman onun ne kadar iyi, ne kadar aşmış olduğunu getiririz coğu zaman aklımıza. Fakat konu cizgi roman olunca işe ticari yonden bakmamız gerekecek.


[CENTER][URL="http://collider.com/wp-content/uploads/Superman-First-Comic-Action-Comics-No-1.jpg"]
2. Dunya Savaşı donemlerinde, ilk savaşın da getirmiş olduğu etkiyle işsizlik ve fakirlik hat safhada Amerika’da. Bunun yanında insanların gunluk yaşamının cekilmez olmaya başlaması da ruya ulkenin insanlarının mutsuzluğuna tuz-biber oluyordu. İşte bu donemlerde 10 cent gibi cok cuzi bir fiyata bazı dergiler cıkmaya başlar. Haftalık cıkan bu altmışar sayfalık kocaman dergilerde birbirinden ilginc, şeyler, vakit oldurmek icin takip edilebilecek resimli hikayeler cıkıyordu. Haliyle bu yeni eğlence insanların akınına uğradı. Her hafta sevdikleri kahramanların kısa kısa hikayelerine kaldıkları yerden devam edebilmek icin birbirleriyle yarışıyorlardı. Bunların sonucunda cizgi roman satışları 1 milyonun uzerinde gidiyordu. Eğer bugun 100 bini gecen bir satışa cok iyi gozuyle bakıyorsak herhalde o doneme neden Altın Cağ dendiğini anlamışızdır.

Yaklaşık 1930-1950 arasına denir bu donem icin. Bu donemi başlatan, daha doğrusu cizgi romanı bizlere hediye edecek olan karakter ise Superman’den başkası değil. Onu hemen Bob Kane’in “Vay cizgi romanda para varmış” diyerek yarattığı kara şovalye Batman takip ediyor. O zamanki adıyla Timely Comics, şimdiki adıyla Marvel ise Sub-Mariner(Namor), Human-Torch ve Captain America uclusunu yaratıyor o donem.


[CENTER]
Altın cağ cizgi romanlarında rastlayacağınız en geniş konu tabi ki de Dunya Savaşı. Hitler’in kıcına şaplak atan Superman’den tutun da sırf bu amac icin yaratılmış milli propaganda Captain America’ya kadar butun karakterler savaştadır. Karakterlerin kendilerine bakacak olursanız ilginc şeyler gorursunuz. Orneğin Superman ucamaz. 90larda televizyonda yayınlanan Superman cizgi dizisini takip eder miydiniz bilmiyorum ama jenerikte “en yuksek binaların tepesinden tek bir sıcrayışla atlayabilir” denirdi. Gercekten de Superman’in ucmadan once yeteneği buydu. Daha sonra ucaklar semayı kaplayınca serinin yaratıcıları da Super Adam’ımıza ucma gucunu vermiş oldular.

Bir başka ornek Batman’in Altın Cağ’ı ise karakterin uzerine oturacak/oturmayacak ogeleri test etmekle gecmiş bir zaman dilimi. İlk yılında duşmanını olduren, nadiren de olsa silah kullanan, acımasız bir intikamcı olan karakter, cıkışından 1 yıl sonra guler yuzlu, didaktik bir adam haline gelir. Ağzındaki piposunu bir kenara bırakıp takipcisi kucuk cocuklara ornek olsun diye sigaranın zararlarını anlatırdı. Sebebini anlayacağınız gibi ailelerden gelen şikayetler Kara Şovalye’yi, yanına Robin gibi bir zibidiyi eklettirecek kadar etkilemiştir. Joker ve Catwoman da bu donem yaratılmış karakterler. Ve 1956 yılında Flash karakteri Barry Allen’ın yaratılmasıyla bu ilginc cağa veda ederiz.


2. Gumuş Cağ

Gumuş Cağın en calkantılı cizgi roman donemi olduğunu soylersek yanlış olmaz. Aslına bakarsanız bu donemin başlangıc noktası Fredric Wertham kişisinin yazmış olduğu The Seduction of Innocent (Masumiyetin İğfali) kitabı olacaktır. Hani bizde de olan bir olay vardır ya “kendini pokemon sanıp camdan atlayan cocuk yuzunden yayından kaldırılan pokemon dizisi” gibi bir etkiye sebep olmuştur bu kitap. Ne vardı bu kitapta? Superman faşizme prim veren bir karakter, Batman ve Robin icin eşcinsel oldukları soylemi, Suc ve mafya cizgi romanlarının gencleri bu mecralara yonelteceği gibi daha bircok ağır ithamlarla dolu bir kitap bu. Bu kitabın etkisiyle Comics Code Authority isminde rtuk benzeri bir kurum kurulmuş oldu. Uygulanan sansurun sadece ilk 6 maddesine bakacak olursanız bile baskının şiddetini goreceksinizdir:


[CENTER][URL="http://2.bp.blogspot.com/_rLV-ZuNPwJ4/SxHKORRpqkI/AAAAAAAAGDY/RZwk9c9MXXA/s1600/JimmyOlsen088-01.jpg"]
1- Suclar hicbir zaman sucluya sempati uyandıracak, kanun ve duzen uygulayıcılarının guvenilirliğini sarsacak ve insanları suca teşvik edecek bir bicimde sunulamaz.

2- Hicbir cizgiroman, bir sucun işlenişine ait ayrıntı ve yontemleri acık acık gosteremez.

3- Polisler, yargıclar, devlet gorevlileri ve saygın kurumlar, yerleşik otoriteyi zedeleyecek bicimde tasvir edilemez.

4- Konu edilen suc eylemi mutlaka kınanacak, nefret uyandıracak bir eylem olarak sunulmalıdır.

5- Suclular, okurlar tarafından ozenilecek, ornek alınacak cazip kişiler olarak sunulamaz.

6- Her firsatta iyiler kotuleri cezalandırmak ve suclular yaptıklarının cezasını cekmelidir.


[CENTER][URL="http://2.bp.blogspot.com/_rLV-ZuNPwJ4/TBUzRXIlHhI/AAAAAAAAHbs/znC-rawklFo/s1600/Batman-162-00.jpg"]
Sansur kısıtlaması ve savaş sonrası ruh halindeki Amerika halkının gercek sorunlarından kacmak icin dunyevi olayların yakınından gecemeyecek cılgınlıktaki eserlere sığınmaları cizgi romanın ciddiye alınmasının ve sanatsal gelişiminin onune kalın bir duvar ormuştur. Butun dergilerde cılgın uzaylı varlıklar, tamamiyle kotu karakterler yer alır.


[CENTER][URL="http://fc08.deviantart.net/fs71/f/2011/265/3/7/the_night_gwen_stacy_died_by_edwinteo-d4ak5r0.png"]
Gumuş Cağ, şuphesiz Stan Lee’nin tanrılığını ilan ettiği donemdir. 60lı yıllarda bilimin de insanların dikkatini cekmesiyle bilimsel bir evren kuran Stan Lee, Marvel’ı kilometrelerce oteye taşımıştır. Spider-man, Iron Man, Hulk, Thor, Fantastic Four, X-Men hep bu donemin karakterleridir.
Flash ile başlayan Gumuş Cağ’ın ne zaman bittiği konusunda cok sayıda farklı goruş mevcut, ancak genel kabul goren Amazing Spider-Man #121‘de Peter Parker’ın kız arkadaşı Gwen Stacy‘nin olumunun bu doneme nokta koyan olay olduğu yonunde.Bir alıntı yapacak olursam “Gumuş Cağ suca ozendirmekle itham edilmiş, yapay bir masumiyetle sınanmış, gelmiş gecmiş en masum karakterlerden birinin olumuyle de sona ermiştir. “


3. Modern Cağ

Comics Code Authority’nin nihayet kaldırılmasıyla cizgi romanlarda rahatlama donemi başlar. Kullanılması yasak olan tum karanlık temalar, korku oğeleri kullanılmaya başlar. 1970-80 arası bu donemde biraz daha kendi icinde doner. 70-80 arası cizgi romanlar daha cok toplumsal duyarlılığıyla on plana cıkar. Green Arrow ve Green Lantern beraber uyuşturucu bağımlılığına savaş acarken, X-Men dergisi ırkcılık ve otekileştirmeyi “mutant” ırkı etrafında başarıyla yapar. Bu kısa donem ise DC Comics’in butun gecmişini sıfırlayan Crisis on Infinite Earth hikayesi ve Marvel’ın ilk geniş hikayesi olan Secret Wars ile sonlanır.


[CENTER]
Modern Cağın 2. ayağı ise anti-kahramanların onu alınamaz yukselişi ve ressamlar donemidir. Watchmen, The Dark Knight Returns gibi iki başyapıtın on ayak olduğu bu donem inanılması zor bir şekilde Altın Cağ’dakinden daha yuksek satış rakamları toplar. Spawn dergisi milyonlarca satarken, Superman’in olumu, Green Lantern Hal Jordan’ın cıldırıp tum dostlarını katletmesi gibi sansasyonel olaylar yayınların kalitesini duşurse de satışları ucurur. Aynı zamanda 90lı yıllarda tamamen ressamların, cizerlerin kurduğu Image Comics ise bahsettiğim ressamlar donemini temsil eder.




e gunumuz… Daha derli toplu cizgi romanlar, daha usta metinler, akıllıca yazılmış senaryolarla cizgi roman kalitesi olarak en iyi donemde bulunmaktayız. Satışlar dijital cizgi romanlar ve internetin yaygınlaşmasıyla oldukca duşmuş olsa da Grant Morrison, Geoff Johns, Greg Rucka, Mark Waid, Brian Michael Bendis gibi usta yazarların ellerinde şekillenmekte gunumuz endustrisi.
Bahsetmediğim bircok kişi ve olay var. Fakat bu yazının bu kadar bile uzun olmaması gerekiyordu. Donemsel bilgi anlatmanın sıkıcılığını tahmin edeceksinizdir. Fakat bundan sonra herhangi bir yerde Altın Cağ Batman’i dendiği zaman kafanızda bir şeyler canlanabiliyorsa bu yazı işlevini yerine getirmiş demektir.


Kaynak: Turkce Cizgi Roman Takımı Bloğu