Bu artışın nedeni; gun ışığındaki azalmaya bağlı olarak vucuttaki mealtonin sentezinin azalması olarak gosterilir. Telogen safhada dokulen saclar, anagen safhada gelişirler. Sacların coğu gelişme aşaması olan anagen safhada bulunur. Durgunluk donemi olan katagen safhada bulunan cok az sac vardır. Telogen safhadaki saclar tum sacların %15’ini icerir. Bir sacın dokulup tekrar cıkması icin 3-4 yıl gereklidir. Gunde ortalama 100 sac telinin altında dokulme olması normal karşılanır. Saclar ekilse dahi bu gecerlidir.
Saclarımız da tırnak ve ter bezleri gibi deri eklerinden biridir. Deri ve ekleri keratinden oluşur. Kişi yirmili yaşlara geldiğinde sacların yoğunluğu yeni doğmuş bir bebeğe gore yaklaşık yarı yarıya azalır. Bunun nedeni hem kafa cevresinin buyumesi hem de sac dokulmesidir. İlkbahar ve sonbahar aylarında sac dokulmesi mevsimsel olarak artabilmektedir.
Bu artışın nedeni; gun ışığındaki azalmaya bağlı olarak vucuttaki mealtonin sentezinin azalması olarak gosterilir. Telogen safhada dokulen saclar, anagen safhada gelişirler. Sacların coğu gelişme aşaması olan anagen safhada bulunur. Durgunluk donemi olan katagen safhada bulunan cok az sac vardır. Telogen safhadaki saclar tum sacların %15’ini icerir. Bir sacın dokulup tekrar cıkması icin 3-4 yıl gereklidir. Gunde ortalama 100 sac telinin altında dokulme olması normal karşılanır. Saclar ekilse dahi bu gecerlidir.
Sac Nakli Nasıl Yapılır
Sacın arka kısmında ensenin ust tarafındaki iki kulak arasında kalan saclar yapısal olarak en son dokulen saclardır. Bu nedenle sac ekim operasyonları bu bolgeden alınan saclarla yapılır. Hasta uyutmaya gerek kalmadan lokal anestezi yapılarak uzman estetik cerrahlar tarafından sac nakli gercekleştirilir. Bir, iki ya da uclu gruplar halinde; bu bolgeden sacların alınıp, seyrekleşme gorulen ya da kelleşen bolgeye ekilmesine sac nakli denir. Uygun ekimler sonrası kozmetik ve doğal sonuclar alınır. Gerektiğinde vucudun başka yerlerinden de kıl kokleri alınarak da sac nakli uygulanabilmektedir.
Sac Nakli Yontemleri:
FUT (folikuler unite transplantasyonu) yontemi :
İki kulak arasından sacın arka kısmından şerit şeklinde sac koklerinin alınıp, acık alana uygun buyukluklerde şekillendirilerek, konulması ile gercekleştirilir. Lokal anestezi altında yapılan operasyonda sac alınan bolgede, ilk bakıldığında kolayca anlaşılmayan ancak tamamen ortadan kalkmayan bir iz kalır. Bu yontemde coğu zaman konulan dikişlerin alınmasına gerek yoktur. Bu yontem; bir, iki veya uclu gruplar hazırlanabildiği gibi daha cok sayıda kıl koku iceren greftler de kullanılmasına imkan verir. Kıl kokleri ekim yapılıncaya kadar uygun şekilde korunur. Sac greftleri, en son teknikle cizikler şeklinde acılan mikrokanallara mikropensetler kullanılarak kıl kokune zarar verilmeden konulur. Cizik şeklindeki kanallar cevredeki sağlam sacların zarar gormesini engellediği gibi sıklaştırma yapmaya da imkan tanır. FUT yontemi, eski yontemlere gore daha sık sac ekimi yapma olanağı sağlar. Yanlış uygulamalar ise cim adam goruntusu gibi saclara neden olabilir.
FUE Sac ekimi Yontemi
FUE (folikuler unite ekstraksityonu) yontemi
ac kokleri herhangi bir kesi yapılmadan, mikrocerrahi yontemler kullanılarak; gerek mikrocerrahi aletler gerekse mikromotor sistemleri ile tek tek alınır ve seyrek olan yere sac ekimi gercekleştirilir. Sacın arka kısmından iki kulak arasındaki herhangi bir yerden sac kokleri alınabilmektedir. Tabi bu bolgedeki saclar yeterli gelmediği durumlarda goğus, sırt, karın yada vucudun herhangi bir yerinden de kıllar alınabilir. Bu işlem de yine lokal anestezi altında yapılabilir. FUE tekniğinde, bir seansta 2500’e kadar sac koku rahatlıkla ekilebilmektedir. Daha fazla ekim gerekiyorsa, ertesi gun devam edilebilmektedir. Yeterli verici alan yoksa, kısa sac kesimi isteniyorsa, yara izi gibi ekimi istenen alan cok sınırlı alansa veya kafa derisi elastikiyeti cok az ise FUE en seckin sac ekim tekniği olarak kullanılır.Sac Tedavileri Nelerdir?
Sac tedavileri arasında sac mezoterapisi, ilacla tedavi, lazer tedavisi, manyetik alan tedavileri sayılabilir.
Sac mezoterapisi: Sac dokulmesini azaltmak, sacın canlılığını ve kalitesini arttırmak, yeni dokulmuş kokleri tekrar canlandırıp, aktif hale getirmek icin, gerekli olan ilacların, saclı deriye mikroinjeksiyonlar ile uygulanarak gercekleştirilen tedavi yontemine sac mezoterapisi denir. Butun dunyada oldukca yaygın olarak kullanılan bir yontem olan Sac mezoterapisi icin ozel tabanca şeklinde enjektorler ya da ince uclu enjektorler kullanılır. Derinin hemen altındaki kılcal damar ağına ulaşan ilaclar cok hızlı bir şekilde sonuc alınmasını sağlar. Sac mezoterapisi; duşuk dozlarla uygulanır ve sadece saclı deride sac koklerinde etkili olurlar; sac folikullerini besler ve canlandırırlar. 10-20 dakikalık seanslar halinde yapılan sac mezoterapisi sonuna dek uygulandığında sonucları oldukca etkilidir.
İlacla tedavi: Sac dokulmesini onlemek icin kullanılan ilaclar dokulmenin yeni başladığı ve seyrelmenin olduğu hastalarda oldukca faydalıdır. Ayrıca sac ekimi sonrası hem yeni ekilen sac koklerine hem de daha onceden incelmiş ve zayıflamış sac koklerine uygulanan sac mezoterapisi seckin bir yontem olarak tercih edilir. Dokulmuş saclarda etkisi olmayan tedavi unutmamalıdır ki, sac mezoterapisi kullanıldığı surece etkisini gosterir ve bırakıldığı anda dokulme tekrar başlar. Dunya Sac Cerrahisi Birliği (ISHRS) tarafından kullanımı onerilen finasteride (propecia) ve minoksidildir (rogain, regain, alostil, minoksil, …) .
Lazer tedavisi: Duşuk doz diode lazer kullanımı hem hucre metabolizmasını hem de cilt altındaki dolaşımı arttırır. Bu sistem makine şeklinde olduğu gibi tarak şeklinde de olabilir.
Manyetik alan tedavisi: Son yıllarda kullanıma giren manyetik alan tedavisi dolaşım ve sac folikullerindeki hucresel metabolizmayı uyararak etkili olur.
Erkeklerde Sac Dokulmesi
Erkeklerde sac dokulmesi androgenik, yaygın (diffusion), alopesi areata, travmatik, skatrisiyel, telogen tip olabilir.
Androgenik tip sac dokulmesi: Androgenik hormonlar olan testosteron, androstenodion ve dihydroepitestosteron (DHT) hem erkekte hem de kadınlarda bulunur. Bobrekustu bezleri, testisler ve yumurtalıklardan salgılanırlar. DHT’un uzun sureli sac folikulleri uzerine etkili olması sonucu saclar dokulerek, zayıflamaya başlar.
Genetik olarak 5 alfa reduktaz enzimi acısından zengin olan bazı sac kokleri testosteron denilen erkeklik enziminin DHT’a donuşmesine neden olur. DHT de hucre metabolizmasında sac siklusunu durdurarak sac dokulmesini tetikler. Halk arasında soylendiği gibi erkeklik hormonunun fazlalığından dolayı sac dokulmesi olduğu doğru değildir.
Sac dokulmesi başladığı donemlerde sacların rengi acılıp, incelirler. Bu donemde minoxidil ve finasterid (propecia) kullanımı 5 alfa reduktazı inhibe edip, DHT’un sac koklerini etkilemesini engeller. Sac ekiminde alıcı saha olarak secilen ense sacları 5 alfa reduktazı icermediğinden dokulmezler.
Sac dokulmesi genetik yatkınlığa gore oluşur ve nasıl olacağı onceden tahmin edilemez.
Diffuz alopesi: Kafada butun saclı deride gorulen genel veya global sac dokulmesi olup, sac dokulmesi ciddi boyutlara varıncaya kadar fark edilmeyebilir. Sureci onceden kestirilemeyen diffuz alopesi periyodik yada devamlı olabilir.
Alopesi areata: Birdenbire kafada dairesel alanlar şeklinde yada tum sacların dokulmesi ile ortaya cıkar. Gecici olmasına rağmen tekrarlayabilir. Alopesi areatada, kaşlar, sakallar, bıyık yada tum vucut kıllarının dokulmesi de soz konusudur. Herhangi bir yaşta, hem erkek hem de kadında gorulebilir. Suresi 6-12 aydır.
Skatrisiyel alopesi: Sac koklerinin herhangi bir travmaya bağlı olmesine ve fibrozis oluşmasına bağlı bir durumdur. Yanıklar, trafik kazaları, kafa ameliyatları, duşmeler v.b. nedenlerle ortaya cıkabilir. Yara izleri uzerine başarılı bir şekilde sac ekilebilir. Yaralanmanın şekline gore dokulmenin şekli değişir.
Traksiyonel alopesi: Sacın uzun sure arkaya doğru gergin bir şekilde cekilmesi sonucu oluşur. Hem kalıcı bir dokulme hem de skatrisiyel alopesi gibi travmatik bir dokulmedir. Kadınlarda sacın arkaya doğru orulup cekilmesi ile, erkeklerde ise sac protezinin klipsleri ya da yapıştırıcıları ile ortaya cıkar. Diğer nedenler ise infeksiyon, kronik cilt hastalıkları, sedef v.b, stres, troid fonksiyon bozuklukları, Fe-Zn eksikliği, genel anestezi, D.Mellitus ( Şeker Hastalığı ), kemoterapi, aşırı doz A vitamini, yuksek ateş, mantarlardır.
Telogen areata: Normalde bir kişinin saclarının %85’i anagen safhadayken, %15’i dinlenme safhasına gecip, dokulur. Bunun icin gunde ortalama 100 kadar sacın dokulmesi gerekir. Bazı dış etkenler nedeniyle saclar dinlenme safhasına gecer. Telogen areata adı verilen bu donem; uzun suren sacın incelme ve dokulme surecidir. Telogen areatanın nedenleri arasında hamilelik ve doğum, kronik hastalık, enfeksiyon (iltihap), kemoterapi, stres, buyuk ameliyatlar, hipotiroidizm, hipertiroidizm, protein eksikliği, demir eksikliği anemisi, Jetlag, ağır metaller (Se, Ar, talyum) sayılabilir. Sac dongusunu bozan etkenler anagen safhayı durdurup, telogen safhayı tetikler. Bazen birkac ay gibi kısa bir surede de saclar dokulebilir. Hamilelik ve doğum kontrol hapları homonal etki ile sacları olması gerekenden daha uzun sure anagen safhada tutarlar. Bu etkenin ortadan kalkması ile saclar hızla dokulmeye başlar. Belli bir sure sonra sac dokulmesi kendiliğinden durur. Uzun suren dokulme periyodu kalıcı sac dokulmelerine neden olabilir. Hormon kullanımı dokulmeyi geri cevirmez. Diğer etkenlere yonelik tedaviler sonucu etkileyerek, sac dokulmesini durdurur. Ayrıca sacın uzamamasına neden olacak etkenler ise; B vitaminleri, cinko, E vitamini ve mezoterapi uygulamalarıdır.
Trichothillamania Areate: Strese bağlı olarak kişinin kendi saclarını yolmasıdır. Sacların yanı sıra kaş ve kirpiklerin yolunduğu da gorulmektedir. Surekli aynı bolgeden sac yolunması kalıcı sac kaybına yol acabilir. Kadınlarda daha sıktır.
Yaşa bağlı sac dokulmesi: Genetik olarak 20-30 yaş arasında bile sac dokulmesi olabilir.
Kadınlarda Sac Dokulmesi
Yaşlanma, hastalıklar, enfeksiyonlar, stres ve hormonal nedenlerden oturu kadınlarda da sac dokulmesi ortaya cıkabilir. Kadınlarda %20 sıklıkla gorulen sac dokulmesi sacların hepsinde incelme ve zayıflamayla birlikte gorulur. Yaşlanmanın sac dokulmesine direkt etkisi gosterilmemişse de genetik olarak sac dokulmesi 20-30 yaşlarında bile ortaya cıkabilmektedir. Hormonal nedenlere bağlı olarak kadınlarda ortaya cıkan sac dokulmesi erkeklik hormonun fazlalığı nedeniyle gorulur. Androgenik alopesi adı verilen bu tip sac dokulmesi kadınlarda kolaylıkla tanınamaz. Uc ayrı tipi vardır:
I Başın ustunde orta kısmın sac tellerinde incelme
II Başın ustunde orta kısımda daha geniş alanda sac tellerinde incelme ve yer yer sac kaybı,
III II tipteki sac kaybı ve saclarda incelmenin one ve arkaya doğru ilerlemiş hali ve on sac cizgisinin kaybı
Hormonal nedenler arasında doğum, menapoz, tiroid bezi hastalıkları, stres sayılabilir. Stres nedeniyle ortaya cıkan sac kaybına telojen effluvium da denir. Androgenik alopesiden farklı olan strese bağlı sac dokulmesi stres ortadan kalkarsa yaklaşık bir yıl sonra ortadan kalkabilir ve saclar tekrar cıkar. Sac dokulmesine yol acan hastalıkların yanı sıra; anemi (kansızlık), mantar enfeksiyonları, trichotillomania, alopecia areata, travmatik sac kayıpları, kimyasal maddeler nedeniyle ortaya cıkan sac kaybı ve ilaclar da sac dokulmesine yol acabilmektedir. Kadınların yaklaşık beşte birinde tedavi gerektirecek kadar ağır derecede demir eksikliği anemisi gorulmektedir. Yapılan klinik calışmalarda, demir eksikliği anemisinin en erken bulgusu olarak sac dokulmesine rastlanabilmektedir. Travmatik sac dokulmesine yol acan nedenler; yanıklar, trafik kazaları ve gecirilmiş kafa operasyonlarıdır. Yanlış kullanılan kimyasal kozmetik ve temizlik urunleri ve yanlış sac şekillendirme işlemleri (sacın aşırı cekilerek orulmesi veya bağlanması, rofle yapılması) de sac dokulmesine neden olabilir. Doğum kontrol hapları, beta blokorler, kortizon, heparin, kumadin, antideprasanlar da sac dokulmesine neden olabilir.
Kaş, Kirpik Ve Sakal Dokulmesi
Kaş, kirpik ve sakal dokulmesine yol acan sebepler sac dokulmesiyle aynıdır. Sac, kaş, kirpik ve sakal dokulmesine neden olan faktorler arasında travma, sistemik hastalıklar, enfeksiyonlar, trichotillomania, radyoterapi, kemoterapi, kafa cerrahisi, yanlış kozmetik uygulamalar sayılabilir.