Nikolay Vasilyevic Gogol; Rus yazarıdır (Poltava/Sorocintsi 1809-Moskova 1852).
Ukraynalı, iyi eğitim gormuş, sanatsever, kucuk toprak soylusu bir ailenin oğludur. Lise yıllarında doneminin toplumsal ve politik olaylarını yakından izledi, okul dergilerine yazılar yazdı. 1928?de St. Petersburg?a gitti. Edebiyat cevresine girme ve tiyatro oyunculuğu denemeleri başarısızlıkla sonuclandı. Bakanlıklardan birinde kucuk bir yazıcılık gorevi bularak gecimini sağladı. Tum boş zamanını edebiyat calışmalarına ayırdı. 1831-1832 arasında iki bolum olarak yayımladığı Ukrayna oykuleri derlemesi Vechera na Khutore Eliz Diekanki (Dikanka Yakınlarındaki Bir Ciftlikte Geceler) ona kısa surede buyuk un kazandırdı. 1834-1835 arasında Petersburg Universitesi?nde ortacağ tarihi docentliği yaptı. 1835?te Mirgorod Oykuleri?ni yayımladı. Bu derlemede Taraş Bulba da yer alıyordu. 1831?de tanıştığı Puşkin?e yakınlaşan Gogol onun etkisiyle ilk oykulerindeki neşeli, alaycı ve kaygısız havadan uzaklaşarak acı bir toplumsal yergiye gecti. Aynı yıl ceşitli yazılarını ve oykulerini (Portre, Nevski Caddesi, Bir Delinin Guncesi) derlediği Arabeski (Arabeskler) adlı eserini yayımladı. Bu uc uzun oykude başkentin kenarda koşede kalmış, devlet carkının icinde ezilen, hakkını aramayan gucsuz insanlarını ustalıkla betimledi. 1836?da Rus burokrasini alaya alan Mufettiş (Revizor) adlı komedisi sahnelendi. Oyunu cok tutulduysa da Petersburg?un burokrat kesiminin ters tepkisine yol actı. Gogol bu en verimli doneminde bunalıma duştu. Yurtdışına cıktı, 1836-1848 arasında kısa surelerle Rusya?ya donerek ceşitli Avrupa ulkelerinde yaşadı. Puşkin?e verdiği sozde durarak buyuk romanı Olu Canlar?ı (Mertıvıya Dusi) 1842, tamamladı. Yoğun eleştirileri gecersiz kılmak icin eserin ikinci bolumunu yazmaya başladı, ama beğenmediği icin taslaklarını yaktı. Derin dinsel duygular icinde Hristiyanlık ulkulerini doğrudan oğutlemeye başladı. Vibrinniye Mesta iz Perepiski s Druz Yami (Arkadaşlarımla Mektuplaşmaladan Secmeler, 1847), 1848?de Kudus?te hacı oldu. Ulkesine dondukten sonra sağındığı dinsel ortamın, gerici din adamlarının baskısıyla yeni baştan yazdığı Olu Canlar?ın 2. cildini bir kez daha yaktı. Yaşantısını huzura kavuşturmak icin sectiği surekli oruca dayanamayıp oldu. Rus Edebiyatının temel taşlarından biri olan Gogol, Dostoyevski ve Turgenyev?i etkilemiştir.
Oteki tanınmış oykuleri: Burun (Nos) 1836, Kaput (Shinel) 1940; Oyunlar Bir Evlenme (Jentiba) 1833-1842, Kumarcılar (îgroki) 1842, Butun Oyunları (1971).
Başlıca eserlerin ozetleri:
Mufettiş, yazarın unlu oyunudur; Ruscası Revizor (1836). Konu, kendi kusurlarını bilen ve ortmeye calışan kucuk kucuk bir taşra kentindeki olumsuz kişilerin, kendi sanılarına kurban olarak bir toplum eleştirisine fırsat vermesine dayanır. Başkentin capkın başı boşlarından Klestakov, yolunun uğrağı bir kasabada, yonetim işlerini denetleyecek bir gorevli olarak kabul edilir: Validen gardiyana kadar uzanan bir memurlar katında herkes kendi acığını gormezlikten gelmesi icin mufettişe yaranmaya, ona ruşvetin ceşitli kılıklarında armağanlar sunmaya girişir. Butun bu yaraların deşilmesinden sonra da tum işlerin duzelip ortulduğu sanılırken asıl mufettişin geldiği haberi sahneye tam bir karabasan gibi coker.
TIPKI CEKİM