Ozet:
Bu calışmada, Osmanlı ulemÂsının patronaj ilişkileri incelenmektedir. Patronaj, ilk cağlardan beri siyasî iktidarların uyguladığı bir politik strateji ve taktiktir. Bu nedenle Osmanlı'daki patronaj politikalarının anlaşılabilmesi icin patronajın kısa bir tarihi incelenmiş, ilk cağlardan beri siyasî iktidarların patronajla neyi amacladığı saptanmaya calışılmıştır. Osmanlı Devleti'nin patronaj politikalarının, Osmanlı ulemÂsı uzerinde buyuk etkileri vardır. Bilimsel gelişmeyi ve toplumsal ilerlemeyi hedef almayan patronaj politikaları, Osmanlı Devleti'nin cokuşune neden olmuştur. Osmanlı Devleti'nin yaratıcı fikirler geliştirememesinin temel nedeni, kendi yapısına uygun rasyonel bir patronaj modellemesi ortaya koyamamasıdır. Ayrıca Turk patrimonyal devlet anlayışının fikirsel kokleri tespit edilmeye calışılmıştır. Avrupa'nın gelişmesini sağlayan halk patronajı kavramı uzerinde durulmuştur. Yeni geliştirilen depatronaj kavramı, akıllar Âlemi teorisi, bilgi temelli yeni guc denklemi calışmanın ozgun taraflarıdır. Rasyonel patronaj politikası ise Hz. Mevlana'nın dediği gibi: meyve ağaclarına su vermektir, dikene değildir.