"Hz. Muhammed (sav) 'in gelişiyle inanc kardeşliği temelinde yeniden duzenlenen Arap sosyal hayatı, Peygamber'in vefatıyla bozulmaya başlamıştır. Cahiliye asabiyeti, Emevî-Haşimi cekişmesi ile yeniden kımıldamaya başlamış, dort halifenin ucu katledilmiştir. Neticede Emeviler, siyasi ve sosyal ayrılıkların, inanc ayrılıklarına kadar vardırıldığı bir zemin uzerine kurulmuştur. Boyle bir zeminde hayat bulan Emeviler devri sosyal hayatının diğer aktorleri, MevÂlî, Zımmîler ve Kolelerdir.

İslam oncesi donemde mevlÂ-mevÂlî munasebeti, koruyucu-korunan şeklinde, şartların gerektirdiği, doğal bir muessese iken, İslamiyet'in Araplara kazandırmış olduğu statu nedeniyle, Emeviler doneminde Arapların, mevÂlîye karşı ustunluk nedeni olmuştur. Bu durum, dar kabilecilik anlayışının yerini, Arap ırkcılığının aldığını gostermektedir. Emevilerin bu ırkcı tutumu, zamanla mevÂlîde bir sınıf bilinci oluşmasına ve Abbasi- MevÂlî yakınlaşmasına neden olmuştur. Emeviler doneminde, musamaha goren dinlere mensup olanlara Ehlu'z-Zimme adı verilirdi. Zimmet antlaşmasına taraf olabilme ilk zamanlar Ehl-i Kitapla sınırlıyken, Hz. Peygamberi 'in Mecusiler hakkında, "Onlara, Ehl-i Kitaba davrandığınız gibi davranın." şeklindeki hadisinden hareketle, diğer din mensuplarını da kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Bu doğrultuda da tum dinlerin mensupları hoşgoru icinde bir arada yaşamışlardır.

Emeviler devrinde, İslam hakimiyetine giren topraklarda hızlı bir şehirleşme faaliyetinin cereyan ettiği gorulmektedir. Emeviler devri şehirleri, gocebe yaşam tarzından yerleşik hayata gecişin sıkıntılarını yaşamaktadır. Carpık şehirleşmeye engel olmak icin başlangıcta yapılan planlar, kontrolsuz aşırı gocler neticesinde bozulmuştur. Emeviler devri gunluk hayatı, fetihlerle hem madden hem de kulturel olarak zenginleşmiştir. Bu zenginliğin gostergesi olan eğlence sektoru, ozellikle musiki, hem sosyal hem de siyasi hayatta yonlendirici ve belirleyici bir unsur olmuştur."

Link kontrol edildi, onaylandı.