"Osmanlı Devleti?nin Balkanlara geciş surecinde tarih sahnesine cıkan Evrenos Bey, Edirne fethi surecinde buyuk başarılar gostermiş ve kendisine ?İpsala? uc merkezi olarak tahsis edilmiştir. Sol kol uzerinde fetihlerine devam eden Evrenos Bey?e Hacı İlbeyi?nin de olumuyle ?ucların beyi? unvanı verilmiştir. Evrenos Bey?in İpsala?dan sonraki uc merkezleri sırasıyla Gumulcine, Serez ve ailesinin merkezi konumuna gelen Yenice-i Vardar?dır. Buyuk askeri başarılara imza atan Evrenos Bey, Trakya ve Makedonya?da fetihlerini surdurmuş ve Osmanlı sınırlarının Arnavutluk?a kadar uzanmasını sağlamıştır.
Tezimizde, Balkanların fatihi diyebileceğimiz Evrenos Bey?in kokenine dair yeni tartışma konuları acılmış; kimliği incelenmiştir. Askeri ve siyasi faaliyetleri kaynakların el verdiği olcude bir butun halinde ortaya cıkarılmıştır. Ayrıca kendisine Osmanlı sultanları tarafından ?fetih hakkı? olarak verilen mulkleri, bu mulkleri nasıl, ne zaman ve nerelerde vakfa donuşturduğu ortaya cıkarılmıştır. Evrenos Bey?in Balkanların fethinde olduğu kadar imarında ve Turkleşmesinde oynadığı buyuk rol incelenmiştir.
Evrenos Bey?in uzun yıllara dayanan tecrubeleri Osmanlı sultanları icin buyuk onem taşımış, yapılan savaş meclislerinde en cok sozu dinlenen komutan olmuştur. Yaptığı akınlarla elde ettiği zenginliği, kurduğu vakıflar icin harcamıştır. Gumulcine, Serez, Selanik ve Yenice-i Vardar?da vakıflar kurmuştur. Sadece yağma ve talan eden bir akıncı beyi değil, aynı zamanda kurduğu bu vakıflarla bir hayır sahibidir ve bu şehirlerin birer Osmanlı kenti haline gelmesine buyuk katkı sağlamıştır. Bu ozelliği nedeniyle diğer akıncı aileleri olan Mihaloğulları, Malkocoğulları, Turahanoğulları gibi ailesinin kendi adıyla anılmasını sağlamış, yuzyıllarca devam edecek bir ailenin koklerini fethettiği bolgeye salmıştır. 17 Kasım 1417 yılında bugun Yunanistan toprakları uzerinde bulunan Yenice-i Vardar?da (Giannitsa) vefat etmiştir. Hayatının son donemlerini turbesinin de bulunduğu bu şehirde gecirmiştir." (Ozetten)
Ayşegul Calı (Kılıc), Gazi Evrenos Bey, Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Doktora Tezi, Ankara 2011.
Balkanların fethinde onemli bir figur olan Gazi Evrenos Bey'in kimliği ve faaliyetleri uzerine yeni tezler ortaya koyan muhim bir calışmadır.
