Fizan’a gitmekten bahsedilince, sadece İstanbul’dan gelenler değil, hemen yanı başındaki Akdeniz’in guney sahillerinde yaşayan yerli halk bile huzursuzlaşırdı. Cunku oraya erişebilmek icin haftalarca deve sırtında ,guneş altında, kumlarla boğuşarak, susuzluktan bitap duşmeye razı olmak gerekliydi Ustelik yolu kaybedip colde yok olmak da mumkundu.
Sultan II.Abdulhamit, Meşrutiyet’i tekrar ilan ettirmek isteyen ihtilalcileri boşuna Fizan’a surgun ettirmemişti Zira gidenin geri donmek icin bir daha yola cıkmayı goze alamadığı bir yerdi. Devrimci Jonturk ve İttihatcıların coğu da bunun bilincinde olduklarından, en sevmedikleri hukumdar icin “Padişahım cok yaşa diye uc defa bağırmayı goze alıp, Trablusgarp’te yaşamak yolunda izin istemekten kacınmamışlardır.
Buna karşılık Fizan Surgunluğu onlara, o zamana kadar ilişki kurmamış oldukları yerli halkla buyuk bir kaynaşma olanağını sağladı.
Oyle ki, Birinci Dunya Savaşı’nda, Arap Âleminin buyuk kısmı Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklanırken, yalnız Libyalılar, Fizan Surgunleri’nin guvenilir niteliklerine inancla, son nefesini vermekte olan imparatorluğa sadakatten ayrılmamışlardır.

Truva, 1. Baskı, 2008

ALINTIDIR