"…faşizmi iş başında izleyelim; en baştaki gelişmelerden, yarattığı nihai felakete kadar ve toplumla oluşturduğu karmaşık etkileşim ağının icinde... Sıradan vatandaşlar ve faşizme yardım etmiş ya da ona direnememiş butun politik, toplumsal, kulturel ve ekonomik guc sahipleri bu hikÂyenin bir parcasıdır. İşimiz bittiğinde, faşizme uygun bir tanımı daha iyi verebiliriz belki."
Faşizm iktidara geldiği ulkelerde de, iktidar adayı olamayıp yalnızca kitlesel mobilizasyon yarattığı ulkelerde de benzer kuvvetli kriz durumlarını, sola karşı hassasiyetleri, "yozlaşma ve cokuş korkularını; milli ve kulturel kimliğin one cıkarılmasını; asimile edilemeyen yabancıların milli kimliğe ve sağlam toplumsal duzene karşı oluşturdukları tehdidi ve bu sorunlarla başa cıkmak icin daha fazla otoriteye duyulan ihtiyac" histerisini kullanmıştır. Liberallerin tarif ettiği gibi yalnızca şansla iktidara gelmiş, sadece haydut somurusunden ibaret bir ideoloji de değildir. İdeolojik tutarlılık, liderin her zaman faşist ilkelere gore kararları vermesi, parti uyelerinin her konuda uzlaşmış olması da gerekmez. "Faşizm ne kendi programının sorunsuz bir uygulamasından ne de pervasız bir fırsatcılıktan ibarettir."
Robert Paxton, Faşizmin Anatomisi'nde faşist parti ve hareketleri İtalya ve Almanya başta olmak uzere ele alıyor. Her ulkede ceşitli korku ve kriz durumlarına karşı teyakkuzda bulunan faşizmin "birinci aşama"sıyla iktidara giden yolda siyasi merkezin, toplumun ve fikirler dunyasının faşizmin meşruiyetini tesis ettiği "ikinci aşama" ornekleri ayırıyor ve faşizmi "iş başında" ya da kenarda hazır beklerken tahlil ederek okurlarını uyarıyor: "On uyarılara karşı hassaslaşırsak, gercek bir faşizmi ortaya cıkma aşamasındayken fark edebilirz belki."
Ceviri: Hakan Atay - Hivren Demir Atay
Yayınevi: İletişim
Basım Yılı: 2014
Kaynak : Telegram - Yeraltı Kutuphanesi
