Jean Baby - Kapitalist Ekonominin Tenkidi
Sosyal, 1966, 239, Adil Onural, Politika, Ekonomi
SOSYAL YAYINLAR, tanınmış Fransız iktisatcısı Jean Baby’nin Principes fondamentaux d’Economie po!itique kitabının iki kısmının tercume¬sini okuyucularına sunarken, Turkiye’mizin refah ve yukselişini feodalo kapitalist somuruculukten kurtuluşta goren butun ilerici zinde sosyal kuvvetlerimize bir hizmette bulunduğuna inanmaktadır.
Kitabın “tarihî” diyebileceğimiz birinci kısmında, insan topluluğunun ka¬pitalizm safhasına gelinceye kadar gecirdiği ekonomik gelişme seyri ana hatları icinde gozden gecirilerek kapitalizmin doğuşu ve hÂkim istihsal tarzı olarak teessusu anlatılıyor. Basınımızda kapitalizme dair cıkan tenkit yazılarında sık sık sozu gecen “ilk birikiş” hÂdisesi ve bunların ceşitli şekilleri; manufaktur istihsali; maşinizm ve buyuk endustri; makinanın emekciler uzerinde tesirleri, v.b... bu kısımda yer almıştır.
İkinci kısımda kapitalist istihsal tarzının işleyişi, kanunları inceleniyor. Kapitalist cemiyette istihsal ve mubadelelerin tumune kumanda eden değer kanunu; para, paranın mubadelelerden nasıl doğduğu, ceşitli para şekilleri; artık-değer’in, yani kapitalist somuruşun ilmi izahı, ucret’in mahiyeti ve muhtelif şekilleri sermayenin iş kuvveti mahsulu artık - değer’den cıkışı, birikişi, kapitalist birikişin genel kanunu; kapitalist istih¬sal tarzı icinde kullanılan ve cemiyetin asıl yaşatıcıları olan mustahsil¬lerin tumu (sanayi Ve ziraat işcileri, koyluler, zanaatkÂrlar, kafa emek-cileri) tarafından yaratılan artık-değer’in, esas kısmı itibariyle, endustriel kÂr, ticarî kÂr, faiz, banka kÂrı, arazi rantı şekilleri altında pek dar bir imtiyazlı cevre icinde nasıl paylaşıldığı; bu paylaşma ile ilgili olarak, burjuva ve toprak sahipleri sınıflarının birleşme ve catışma sebepleri, v.b.. bu kısmı meydana getiren bellibaşlı konulardandır. Nihayet, son iki bolumde, kapitalizmin şifa bulmaz derdi olan buhranlar ile onun XX. nci yuzyıl başlarında girmiş olduğu yeni ve son safha, yani emper¬yalizm safhası, klÂsik serbest rekabetciliğin kısmî inkÂrı demek olan monopolculuk safhası incelenmektedir.
Kitabın bir ozelliği de yazarın, izahlarını yaparken sık sık Karl Marx’ın kapital’ine başvurmasıdır. Bunu da tabiî karşılamak icap eder, cunku kapitalizmin İlmî bir tenkidi soz konusu olduğu bir yerde bu buyuk sos¬yalist duşunurun ana eserinin bilinmemezlikten gelinmesine imkÂn yok¬tur. Turk okuyucu, sosyalist literaturun bu temel eseri hakkındaki ter¬cumede orijinale imkÂn nispetinde sadık kalınmış ve okuyucunun karşı¬sına luzumsuz dil guclukleri cıkarılmasından kacınılmıştır.
