Ufuk Ulutaş vd., İsrail Siyasetini Anlama Kılavuzu, Seta, Ankara 2012.
İsrail, tarihinden siyasi yapısına, dini yapısından bolgesel sorunlardaki merkezi rolune kadar bircok konu sebebiyle buyuk sıklıkla Turkiye?de gundeme gelen bir ulkedir. Kuruluşundan bugune kadar gecen sure zarfında hem icerde hem de dışarda attığı bircok adım yoğun bir şekilde tartışılmış, izlediği yayılmacı politika, on yıllardır devam ettirdiği işgal, komşularıyla hicbir zaman kuramadığı komşuluk ilişkileri ve işgal altında tuttuğu Filistinlilere karşı muamelesi sadece Turkiye?de değil dunya genelinde de yakından takip edilmiştir. Bu yakın ilgiye rağmen Turkiye?de İsrail?e ilişkin derinlikli calışmaların eksikliği de gozden kacmamaktadır.
Bu eksikliğin en buyuk sebeplerinden birisi, İsrail?e ilişkin meselelerin yoğun gundemin aceleciliğine kurban edilmesidir. İsrail aldığı tartışmalı kararlar ve askeri operasyonlarla haber konusu olurken bu kararların ve saldırıların siyasi, dini ve sosyal arka planları coğunlukla es gecilmekte ve İsrail bir sonraki tartışmalı kararına veya saldırısına kadar rafa kaldırılmaktadır. Bu durum ?anormal? bir devlet olarak İsrail?i, heterojen bir toplum olarak İsraillileri ve tum sacaklanmalarıyla İsrail?in dini yapısını hakkıyla analiz etmemizi zorlaştırmaktadır. İsrail anormal bir devlettir. Cunku doğal yollardan kurulmamış ve kurulduğundan beri bolgenin doğal bir parcası olmak yolunda atması gereken adımları atmamıştır.
İsrail?i analiz ederken yapılan en buyuk yanlışlardan birisi, İsrail?i Ortadoğu ulkeleriyle aynı metodolojiyle ve olcutlerle anlama cabasıdır. İsrail kuruluşundan beri fiziken Ortadoğu?nun kalbinde olsa da zihnen bolge dışında yer almış, bu sebepten Ortadoğulu olmakla olmamak arasında ideolojik ve siyasi gelgitler yaşamış bir ulkedir. Vatandaşlarının onemli bir kısmı İsrail?de doğmamış, on yıllardır aliya (İsrail?e goc) merkezli demografik stratejiler izlemiş, konuşulan dillerden ve kullanılan aksanlardan, dini yaşayış ve anlayış şekillerine ve hatta fiziki gorunuşlere kadar bircok onemli farklılıkları icerisinde barındıran bir ulke olan İsrail, diğer Ortadoğu ulkelerinin hepsinden farklı dinamiklere sahiptir. Bu sebepten mezkûr dinamikler iyi analiz edilmeden İsrail uzerine yapılacak calışmalar eksik kalacak ve buyuk resmi gostermekten uzak olacaktır.
İsrail bir dereceler ulkesidir, bu sebepten İsrail?de her ideoloji, her siyasi duruş ve her dini anlayış bir diğerine karşı nispetiyle değerlendirilmektedir. Orneğin en temel manasıyla bir Yahudi milliyetciliğini anlatmak icin kullanılan Siyonizm kavramı, tek başına İsrail icerisindeki milliyetci akımları tanımlamak icin yeterli bir kavram değildir. Siyonizm ideolojisine dini sebeplerden dolayı sahip olanlar olduğu gibi, Yahudiliği bir kultur olarak kabul eden ve Yahudiliğin teolojik boyutuyla ilgilenmeyen hatta ateist olan Siyonistler de vardır. Bu sebepten Siyonizm İsrail?de devrimci, işci, dini, kulturel veya revizyonist gibi sıfatlarla birlikte kulla-nılmakta, farklı tandanslı Siyonistler arasında onemli catışmalar da olmaktadır. Yine İsrail?de insanlar dini yaşayış ve anlayışlarına gore de derecelendirilmekte, sekuler, gelenekselci (masorati) veya dindar (dati) gibi sıfatlarla sınıflandırılabilmektedir. Dindarlık da icerisinde bircok dereceyi barındırmakta ve dini rituelleri ve kıyafetleri gibi gostergeler İsraillilerin dindarlık derecelerini belirleyebilmektedir. Bununla birlikte İsrail, kuruluşundan beri guclu bir sekuler damara da sahiptir. İsrail?in kurucu ideolojisi olan siyasi Siyonizm?in bircok lider figurunun sekuler olması ve erken donem İsrail?in Sosyalizm?den mulhem Kibbutz?lar ve Moşav?lar etrafında kurulması sebebiyle sekulerizm toplumdaki etkisini devam ettirebilmiştir. Ozellikle Sovyet Rusya?dan gelen gocler de ulke icerisinde guclu bir sekuler bloğun oluşmasına sebebiyet vermiştir. Bu noktada yine dini sebeplerle Siyonizm?e karşı cıkan grupların olduğunu ve bu grupların Mesih gelmeden İsrail devletinin kurulmasının şer?en yanlış olduğuna inandıklarını da not etmek gerekmektedir.
İsrail?in komşularıyla olan catışması coğu zaman İsrail icindeki farklılıkların ve catışmaların gorulememesine sebep olmaktadır. İsrail icindeki farklılıkları hakkıyla gorebilmek de hem akademik calışma, hem İbranice?yi kullanabilme hem de saha deneyimini gerektirmektedir. Turkiye ile İsrail arasındaki ilişkinin geleneksel olarak askeri karaktere sahip olması ve insanlar arası ilişkinin sınırlı kalması bu gereksinimlerin yerine getirilememesine sebep olmakta ve İsrail?in icinden Turkiye?ye sahih bilgi akışını zorlaştırmaktadır. Turkiye?de İsrail calışmalarının yok denilebilecek seviyede olması da yukarda anlatılan kopuklukla doğrudan bağlantılıdır.
Elinizdeki bu calışmada kısaca İsrail?in tarihine, sosyal yapısına ve siyasi oluşumlarına değinilmekte ve İsrail calışmalarına giriş mahiyetinde muhtasar bilgi ve analizler sunulmaktadır. Birinci bolumde erken donem İsrail?in siyasi ve sosyal yapısına değinilmekte ve İsrail?in kurucu aktorleri, yapıları ve ideolojileri tartışılmaktadır. Bu bolum İsrail?deki guncel siyasi oluşumları daha iyi anlamak adına bir arka plan oluşturmaktadır. İkinci kısımda İsrail?in secim sistemi, parlamento yapısı ve yargı sistemi incelenmekte ve sıklıkla secimlerin yapıldığı bir ulke olan İsrail?in siyasal sistemine dair onemli ipucları verilmektedir. Ucuncu bolumde ise İsrail?in onde gelen siyasi partileri incelenmekte, liderlerinin biyografik analizi verilmekte ve partilerin tartışmalı meselelere karşı tutumları ve secmen kitleleri değerlendirilmektedir. İsrail, siyasi ittifakların sıklıkla kurulup dağıldığı, yeni partilerin kurulma hızına paralel olarak kapanabildiği bir ulkedir. Yaklaşan 22 Ocak parlamento secimleri oncesinde de bu yonde siyasi ittifaklar kurulmuş ve yeni partiler zuhur etmiştir. Bunlardan en belirgini Likud Partisi ile İsrael Beytenu partilerinin kurduğu ?Likud Beytenu? secim ittifakı ve eski Kadima lideri Tzipi Livni?nin kurduğu ve henuz platformu belli olmayan Hareket (HaTnuah) partisidir. Bu calışmada secim oncesi ittifaklardan ve secim sonrası birleşme arayışına girecek partilerden ziyade İsrail siyasetinin ana damarını temsil eden siyasi partilere ağırlık verilmiştir.
Son bolum İsrail?in askeri yapısını ve hem sağ hem de sol kesimden belli başlı sivil toplum kuruluşlarını incelemektedir. STK?larla siyaset yapımı arasındaki bağlantıya da değinilen bu bolumde ulkede guclenen sağ kesimin sosyal tabanına da daha yakından bakma fırsatı sunulmaktadır. Sağcı STK?lara nazaran daha az etkin olsalar da solcu STK?lar uzerinden İsrail toplumundaki aykırı sesleri tanıyabilme imkÂnı verilmektedir. Aynı bolumde İsrail yayılmacılığının ve işgalinin ana vasıtası olan yerleşimler uzerinde durulmakta ve yerleşimlerin barışın onundeki en buyuk engellerden birisi olduğu tezi işlenmektedir. Son olarak da fiziken Ortadoğu?da yer alan İsrail?in zihni coğrafyası irdelenmekte ve İsrail?in dunya kamuoyunda yılmaz savunucusu olan Amerikan ve Avrupa diasporasından, kurdukları lobi kuruluşlarından ve faaliyet alanlarından bahsedilmektedir.
Eser hazırlanırken İbranice?den Arapca?ya, İngilizce?den Turkce?ye bircok kaynaktan faydalanılmış ve İsrail?e dair temel malumat en guncel şekliyle verilmeye calışılmıştır. Bu haliyle elinizdeki eser, hem İsrail?in genel siyasi yapısını hem de yaklaşan parlamento secimlerini anlama kılavuzudur.
