Theodor W. Adorno - Kultur Endustrisi
İletişim, 2007, 154, Nihat Ulner-Mustafa Tuzel-Elcin Gen, Sanat
Adorno “Kultur Endustrisi” kavramını Nazizm sona ererken or-
taya atar (1944). Yıllar sonra bu kavrama geri donerek “Kultur
Endustrisine Genel Bir Bakış” makalesini yazar (1963). Bu ara-
da “Kultur ve Yonetim” uzerine duşuncelerini de yayınlamıştır
(1960). Bu kitapta derlenen yukarıdaki uc yazı, gerek kultur ku-
ramı, gerekse kulturel hayatın donuşumu konusundaki eleştirel
calışmaların vazgecilmez kaynaklarını oluşturur. 19. yuzyılda,
Endustri Devrimi'nin akılcılığına karşıt bir anlamda tanımlanan
sanatın nasıl giderek maddi uretim sureclerine ve onları yone-
ten akla yenik duştuğunu anlatırlar. Endustriyel mantığın ve bu-
rokratik işletme disiplinlerinin denetimine giren modern sanatın
ozerkliğini ve eleştirelliğini yitirmesini incelerler. Adorno'nun
duşuncelerinin ufkunda, kultur ve sanat yonetiminin zamanı-
mızdaki baş dondurucu yukselişini izleriz.
Adorno kultur endustrisinin gidişatını da, yol actığı tehdidi de
acıkca gormuştur. En kotumser tahminlerinin zamanla ger-
cekleşmesi, kultur endustrisi uzerine yazdıklarının, rahatsız
edici de olsa, ne kadar cağdaş olduğunu gosterir.
J.M. Bernstein
