Mazlum Uyar - İmÂmiyye Şîası'nda Duşunce Ekolleri AhbÂrîlik, Ayışığı Kitapları, İstanbul 2000.
Şiî duşunce tÂrihinin iki onemli kolundan birisini teşkil eden ahbÂrîliğin, tÂrihî bakımdan, usûlîlikten cok daha once ortaya cıktığı dikkati ceker. 260/874 yılındaki onikinci imam´ın gaybetinden sonra, Şiî toplumunda kontrolu eline geciren bu ekol, sadece imamların ahbÂrıyla (haberler) uğraşan bir hareket olması sebebiyle, dinin, ancak bu yolla anlaşılabileceğini ileri surerek akla dayalı yorum ve disiplinlere hayat hakkı tanımamıştır.
V/XI. asrın başlarına gelinceye kadar, bu donmedeki İmÂmî ulemÂnın en onemli hedefi, oniki imamdan geldiği iddi edilen ahbÂrı doğru şekilde kaydedip doktrin ve uygulamada ortaya cıkan meselelere cevap olması icin, bunların isnÂdlarını tespit etmek ve karşılaşmış oldukları dînî problemlere bunlarla cevap vermekten ibÂretti.
Gaybet doneminin uzamasıyla birlikte doktrin ve uygulamada ortaya cıkan sorunlarla başa cıkamaması, gucunu doğrudan imamların abÂrından alan bu selefî anlayışın zayıflamasına ve V/XI. asrın başından itibÂren, akla dayalı kelÂmı ve rasyonel fıkhî kÂideleri esas alan usûlî anlayışın Şiî duşunceye hÂkim olmasına yol acmıştır. Usûlîlik, bu tÂrihten itibÂren, Mu´tezile ve Ehl-i Sunnet´ten de istifÂde etmek sûretiyle, İmÂmî fıkıh ve doktrinine getirmiş olduğu yorumlarla, Şiî duşuncesini zirveye taşımıştır.
Soz konusu donemde, İmÂmiyye icerisindeki varlığın cok silik bir şekilde surdurmuş olan ahbÂrîlik, usûlî duşuncenin neredeyse aklı vahye tercîh eden tutumuna karşı bir reaksiyon olarak XI/XVII. yuzyılda tekrar ortaya cıkmış ve Şiî duşunceyi, ilk zamandaki bozulmamış şekline dondurmeyi tendisine gÂye edinmiştir. Kısacası, bu yeni donem ahbÂrîliğinin en onemli hedefi, kendi tÂbirleriyle, usûlîliğin vahye değil akla oncelik veren tutumunun Şiî duşuncesine vermiş olduğu zararları bertarÂf etmektir. Netîcede kısa surede butun Şiî medreselerinde ustunluğu ele geciren ahbÂrîlik, XII/XVIII. yuzyılın sonunda, usûlî duşuncenin tekrar ortaya cıkışına kadar, Şiî fıkıh ve duşuncesine hukmetmiştir.
**Yukleme bana ait..
Format PDF. Boyut. (7.06 MB) 404 Sf.
ISBN: 9782000021483