Butun rituelleriyle, inanclarıyla İslÂm?a benzeyen bazı
dinlerin İslÂm-oncesi donemlerine ait tarihsel ve
arkeolojik bulgulara rastlandığı zaman ne
duşunulebilir? İslÂm'ın bu dinlerin eklektik bir turevi
olduğu mu; yoksa dinlerin coktanrılı bir kokenden
tektanrılı bir ereğe yonelik teleolojileri icinden bir kesit
alınmış olduğu mu duşunulebilir? Kuşkusuz pozitivist
dinler tarihi anlayışındaki klasik yaklaşım bu iki
secenek arasında ciddi bir fark gormez. Ona gore her
ikisi de mumkundur.
Turkiye'de Sabiîler hakkındaki ilk populer bahisler,
pozitivist cevrelerce İslÂm'ın kendilerinden cok şey
kopyaladığı dinlere bir ornek olmak uzere, ve
dolayısıyla İslÂm'ın aslında, dinler tarihine onemli
hic bir katkıda bulunmamış olduğunu ispatlamak
uzere acıldı. Aynı zamanda oryantalizmin İslÂm'a
bakışının onemli bir uğrağını temsil eden bu goruşle,
bir yandan da İslÂm'ın, evrimci dinler tarihindeki
"uğranılıp gecilen" yerine gonderilmesi hedeflendi.
Bu goruşe gore Sabiîlik ve benzer dinler İslÂm'a boylesi
bir adres saptamak icin elverişli tarihsel malzemeler
sağlayabilirlerdi. Oysa Sabiîlik ve benzeri dinler İslÂm'a
benzedikleri olcude İslÂm'ın kendine ait dinler tarihi
şemasını belirgin kılmada daha işlevli olabilirlerdi.
Cunku kendisi yeni hic bir şey getirmemiş olduğu,
bir risalet zincirinin yalnızca son bir halkasını temsil
ettiği iddiasını taşıyan İslÂm'a bicim olarak benzeşen
bulgular, İslÂm tarih yorumunu zayıflatmaktan cok
guclendirebilirdi. Ancak bu olumlu sonuc ancak "İslÂm
Tarih Yorumuna işlerlik kazandırılması sayesinde
mumkun olabilirdi....
Sabiîlerin orijinal dillerine vakıf olan ŞİNASİ
GUNDUZ, temel kaynaklarına inerek Kur'an'da da
uc yerde atıfta bulunulan Sabiîlîğin tarihî gelişimi,
kutsal kitapları, temel inanc esasları, ibadet sistemleri,
mabedleri ve sosyal durumları uzerinde kapsamlı bir
calışmayı denemektedir. Gunduz'un Oxford
Universitesi tarafından yayınlanan ve yine
"Mandaeanların Kokenleri, Erken. Tarihleri ve
Kur'an'daki ve Harran'daki Sabiîlerle İlişkileri" ni
irdeleyen The Knowledge of Life isimli eseri (1994)
sahasında dunyada ilk olma ozelliği taşıyor. Kuşkusuz
eser ayrıca bir İslÂmî Dinler Tarihi paradigmasının iyi
bir urunu olma iddiası da taşıyor.
Tıpkıcekim PDF, Clearscan
4.4 Mb
233 Sayfa
Vadi Yayınları, 1995
Bu kitap ilk kez forumumuzda paylaşılmaktadır.
