19. asrın sonlarında (1890) Sır Derya boylarında, Kırgız bozkırlarında dunyaya gelen Mustafa Cokayoğlu, hemen hemen bu son asrın son ceyreğinde unlenen buyuk Turk birlikci Turk munevver ve dava adamlarından biridir.
Soyu Harzemlere kadar uzanan fakat, Turk medeniyetinin uzun suskunluğu gecip, ardından Rus esaretine duşen bugunku Kazakistan toprakları icinde bulunan Akmescit'ten cıkıp, uzun ve meşakkatli Turkistan davasını omuzlayıp, o dava ile olen Mustafa Cokay Bey'in siyasi ve şahsi hayatı da, belki pek az faniye nasip olacak cok geniş ve ilginc bir entellektuel muhite sahip olması da o kadar dikkate şayandır. Turkistan milli mucadelesi icin yola cıktıktan kısa bir sure sonra, icin de yaşadığı zamanın ve gelecek zamanlara damgasını vurmakla unlu Kazan Turk'un Sultan Galiyev'le birlikte ilk olarak Turk birlikci "Turkistan Birleştiği" (Turkistan Birliği) adlı teşkilatı kurduktan sonra tıpkı Sultan Galiyev gibi mazlum musluman milletler başta olmak uzere, Kafkas halklarının tamamı Gurculer, Osetinler, Kabardinler, Polonyalılar ve Ukraynalıların olene kadar tek mudafi olur.

Turan Kultur Vakfı, 2000

ALINTIDIR