Bundan yıllar once 1553-1555 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun bircok yerini gezmiş olan Hans Dernschwam’ın ilginc sozlerine rastladım. Dernschwam Yahudilerin Turk yonetimi altında ayrıcalıklı bir konuma sahip olduğunu; ozellikle bir ailenin reisi olan "Portekizli bir kadın"ın, etrafında hizmetcileriyle, luks icinde yaşayıp, Avrupalı aristokratlar gibi giyinmeye ve davranmaya curet ettiğini yazıyordu. Bundan birkac yıl sonra Ronesans madalyonlarıyla ilgili bir konferanstaki konuşmacı, bir madalyonun uzerindeki zarif genc kadın kabartmasına dikkat cekti. Kabartmanın etrafında İbranice harfler vardı ve kadının ismi alfabemize "Gratsia Luna" olarak cevriliyordu. Bu, Hans Dernschwam’ın gunluğunde sozunu ettiği Portekizli kadın olabilir miydi? Merakım celinmişti bir kere. Dernschwam’ın sozunu ettiği şu esrarengiz Sinyora kimdi acaba? Bu kitap, Gracia Mendes’in yaşamı ve yaşadığı donem uzerine yaptığım araştırmanın urunudur. Bu sıra dışı kadın, İspanyol Engizisyonu’nu korukleyen ve onu sonunda akrabalarıyla beraber Portekiz’den Turkiye’ye goc etmek zorunda bırakan Yahudi karşıtı atmosfere rağmen, 16. yuzyıl Avrupa ticaretinin en onemli mevkilerinden birine gecmeyi başarmıştı. İstanbul’a yerleşen Gracia Mendes’in Pera’da ithal mobilyalarla, ipeklerle, brokarlarla doşeli, Avrupai, asillere yaraşır bir evi vardı. Ailesiyle hizmetlileri Avrupa’dan giyiniyor, aile bireylerine Don ve Sinyora diye hitap ediliyordu. Turkce ve Farsca değil, İspanyolca ve İtalyanca yazışıyorlardı. Bizanslı Yahudilerinkiyle kıyas kabul etmeyen yaşam tarzları, ancak Habsburg Avrupası’nınkiyle karşılaştırılabilirdi. Gracia’yla dindaşları, butun yabancılıklarına rağmen Osmanlı İmparatorluğu’nda zenginleştiler; hÂlbuki Avrupa’da, kendilerinden hem tiksinen, hem de korkan Hıristiyan toplumunun orduğu duvarlardan iceri bir turlu sızamıyorlardı.

Gracia Mendes’in İstanbul’a ulaşabilmesini Kanuni Sultan Suleyman’ın hekimi Moşe Hamon sağladı. Sultan, Mendes kardeşlerin kendi tebaası olduklarını ve himayesi altında bulunduklarını duyurduktan sonra onları İstanbul’a getirmek uzere Sinan Cavuş’u Venedik’e yolladı. Sinan Cavuş, 1552 Ağustosu’nun ortasında, Gracia’yı ve beraberindekileri, Ragusa’ya (Dubrovnik) giden zarif kadırgalara bindirdi. Artık Gracia Mendes’in onunde 1568’de, elli sekiz yaşında oleceği İstanbul’da kurulacak yeni bir yaşam vardı.

Ceviri: Mercan Uluengin
Yayın Tarihi: 28.02.2007
ISBN: 9789756051535
Yayınevi: Kitap
Sayfa Sayısı: 176



Aranabilir PDF + 4.66 MB

Mediafire