23 Ocak 1913... İttihat ve Terakki'nin iktidarını pekiştiren BabıÂli Baskını'nın ertesinde, yeni sadrazam, Cemal Paşa'yı başkentin asayişini sağlaması icin İstanbul Muhafızı olarak gorevlendirir.
Cemal Paşa, 1919'da yazdığı anılarını, "memleketin umumi siyasetinde" doğrudan doğruya etkili olmaya başladığı bu andan itibaren başlatmıştır.
Hatıralar imparatorluğu yoneten uc buyuk paşanın arasındaki hassas dengelere dair ipucları sunarken, Cemal Paşa'nın baş aktoru olduğu pek cok tarihi olayı ilk ağızdan anlatıyor:
Fransızlar ve Almanlarla ittifak cabaları, nufus mubadelesi duşuncesinin doğuşu, I. Dunya Savaşı'na giriş, Gazze savunması, Arap isyanı, Suriye ve Filistin'in işgali...
Cemal Paşa (1872-1922) 1895'te Harp Akademileri'ni bitirerek orduya katıldı. 1899'da Selanik'te, geleceğin TalÂt Paşa'sı ile birlikte İttihat ve Terakki'nin temellerini attı. Meşrutiyet'in ilanında İstanbul'a giden İttihat ve Terakki heyetine katıldı. 1909'da Adana valisi oldu. Balkan Savaşı'nda cephede gorev yaptı. 1913'te kurulan İttihat ve Terakki hukumetinde, once İstanbul Muhafızı, ardından da nafia (bayındırlık) ve bahriye nazırı oldu. Osmanlı-Fransız ittifakı icin yaptığı girişimler sonucsuz kaldı. I. Dunya Savaşı'nda Suriye ve Filistin'in guvenliğini sağlamak icin yorede gorevlendirildi. Onun komutası altında Mısır'ın işgali icin duzenlenen Kanal Harekatları sonucsuz kaldı. Yorenin İngiliz ve Fransız işgaline uğraması uzerine gorevden alındı. Mondros Mutarekesi'nin ardından hukumet ve parti arkadaşlarıyla birlikte ulkeden ayrıldı. Almanya uzerinden, İngilizlerle mucadelede destek vermek uzere Afganistan'a gecti. Yoredeki dengelerin değişmesi uzerine Tiflis'e gitti. Burada Anadolu'ya gecmek icin calışırken, 21 Temmuz 1922'de iki Ermeni komitacının duzenlediği suikastte hayatını kaybetti; Erzurum'da Karskapısı Şehitliği'ne defnedildi.
Sayfa Sayısı : 448
Baskı Yılı : 2006
