Ebubekir Hazım Tepeyran'ın anılarını okurken, tarih kitabı okuyormuş duygusu değil de, Zalimce Bir Yargılama bolumunde bugunu, Belgelerle Kurtuluş Savaşı Anıları bolumunde sanki yarını okuyormuş duygusu yaşarsanız şaşırmayın... Yuz yıl onceki yaşadıklarımız size cok yakın, cok tanıdık gelecek.
Kurtuluş Savaşı'nda Sovyetler'den gelen 1.100.000 rublelik para yardımının ozgun belgesi ilk kez gun ışığına cıkıyor. Gunumuz diline uygun bicimde sadeleştirilmiş metniyle bir solukta okuyacaksınız...
Tepeyran, 1864'de Niğde'de doğdu. Devlet adamı; vali, diplomat, bakan, milletvekili... Romancı, şair, ressam... 50 yılı aşkın sureyle yakın tarihimizin cok onemli konumlarında devlet hizmeti yaptı.
Osmanlı doneminde, İstanbul'un İtilaf Kuvvetleri'nce işgali sırasında Dahiliye Nazırı (icişleri bakanı)... Gericilerin şahlandığı 31 Mart vakası sonrası II. Abdulhamit tahttan indirilip Yıldız Sarayı basıldığında İstanbul şehremini (belediye başkanı ve vali)...
Milli Mucadele'de, Sovyet'lerin Ankara Hukumeti'ne para yardımı, Mustafa Suphi ve arkadaşlarının olumu, Kocgiri harekÂtı gibi, Kurtuluş Savaşı'nın onemli olaylarının yaşandığı illerde Ankara Hukumeti adına valilik yaptı... Osmanlı doneminde, Bursa valiliği gorevinde Mustafa Kemal'le temas kurdu; Kuvvayı Milliye'yi destekledi. İstanbul işgal altındayken, Padişah Vahdettin'le goruşmesinde, "...guvenilecek biricik guc bundan ibarettir..." diyerek, "gizli buyruklarla desteklemesi" onerisinde bulundu. Vahdettin, aynı duşuncede olduğunu belirttiyse de, Tepeyran, Kuvayı Milliye'ye desteği yuzunden tutuklandı. Yıllar oncesinde "Yıldız Sarayı yağmasına" katıldığı bahanesiyle, Nemrut Mustafa Paşa başkanlığındaki Harp Divanı'nda yargılandı.
"İtilaf Devletlerinin askeri gucunu kucumsemişsiniz" , "Kuvayı Milliye'yi ben dağıtamam, Sadrazam da, Mustafa Kemal Paşa da dağıtamaz, demişsiniz" benzeri suclamalarla sorgulandı. Olum cezasına carptırıldı. Cezası once hucre hapsine, sonra da Padişah Vahdettin tarafından kurek cezasına cevrildi. Tutukluluğunda sağlığı bozuldu; o gunlerde yaşadıklarını gizlice hapishane dışına cıkardığı notlarla kaleme aldı.
Meclis'te, Mustafa Kemal'e destek verip, cumhuriyet rejiminin kabul edilmesi icin onerge verenler arasındadır.
