Onsoz
Oldukca uzun suren hayatımda, hayli inkilÂplara şahit oldum.
Cok guzel gunler yaşadığım gibi, pek cok felÂketlere de dûcar oldum. Karşılaştığım siyasi hadiselerde, hakikati bimuhaba soylemekten hic bir zaman cekinmedim. Abdulhamit devri, bittabi, beni bir duşman olarak bellemişti. Meşrutiyetin ikinci def?a ilÂnında, mutenakıs hisler ve mulahazalar uzerine kurulan hukumetin erkÂnile anlaşmak mumkun olamadı. Mamafih, bu hukumetin harekÂtını yakından takipten bir an fariğ olmadım.
Bundan dolayı da, sıhhatine kani olduğum ahvali, tarafsız olarak, nakletmek imkÂnını buldum. İcinde yaşadığım uc devrin, burada, tarihini yazmak iddiasında değilim, fakat, elimdeki vesaike mustenit olan hususî notlarımı teşkil eden bu malumatı da, inkilÂp tarihimizi tetkik etmek istiyenlerin nazarı dikkatten dur tutmaları caiz olamaz.

Pederimin, Avrupa menfasında, iki seneyi mutecaviz imtidat eden ikameti esnasındaki siyasî mucadelelerine dair, turk kitaplarında pek az malûmat vardır. Bu malûmattan başka, elimde bulunan ve neşri mumkun olan vesaik ile tafsilatı bu esere derc?ediyorum. Hadiselerin seyrine halel gelmemek icin, tevkif, muhakeme ve şahadet vak?alarını tekrarlamağa mecbur kaldım.

İmparatorluk zamanından beri, Devletin, gecirdiği avamiî ve muessirat icinde en şayanı dikkat olanı, buyuk ve cesur inkılÂpcı devlet adamlarımızın, siyaset ve meziyetce vucuda getirdikleri bugunki inkilÂptır; hic bir zaman gecirdiğimiz karanlık gunleri unutmayalım.


Ali Haydar Mithat
(Alıntı)