"Son yıllarda şehir tarihi calışmalarında gozle gorulur bir artış var. Bunda yerel yonetimlerin etkisi de cok. Son gunlerde kutuphanelerimizde yerini alması gereken şehir tarihi kitaplarından biri de Huseyin Vassaf?ın 100 yıl oncesi Bursa?dan bahsettiği ?Bursa Hatırası?dır.
Huseyin Vassaf devrinin en onemli sozculerinden ve aktarıcılarından biridir. Beş ciltlik velud eseri, Sefine-i Evliya, sahasında onemli bir danışma kitabıdır. İbnulemin KemalBey?i hususiyetleriyle anlattığı ?Kemalu?l-Kemal? biyografisi İbnulemin severleri icin eşsiz bir kaynaktır.
Bizce Huseyin Vassaf, kendine has hususiyetleri olan son donem Osmanlı mutasavvıfıdır. Cunku, Vassaf?ın iştigal ettiği sahalar, ya sosyolojik tahliller ya da psikolojik etkiler uzerinedir. Onun eserlerinin ferd ve toplum psikolojisi acısından değerlendirilmesi gerektiğini duşunmekteyim. Cunku 19. asrın butun tenakuzunu bunyesinde barındırır Vassaf. Duygusal zekÂsı yoğun bir kişiliktir.
Vassaf?la 19. asır Bursa?sını gezebilmek
Geciş ya da kriz donemlerinde bunyesinde buyuk değişiklikler olan şehir İstanbul?dur. Krizlerden ve değişikliklerden kacmak isteyenler icin de Bursa bir nefeslenme imkanıdır. Cunku şehir ozellikle 80?lerden sonra ancak kabuk değiştirir. 80?lere kadar Bursa yeşildi ve bir dinlenme, dinlendirme mekÂnıydı. Huseyin Vassaf?ın Bursa?ya iki kez avdeti olur. Son avdetinde Bursa?da 19 gun gecirir. İstanbul?dan ayrılış anından, vapur yolculuğuna, Bursa?ya varışlarına, şehir halkının hususiyetlerine kadar pek cok mesele ile meşgul olur. Asıl derdi toprağın ustundekiler değildir. Toprak altında şehri ve şehrin tarihini koklar Vassaf. Ozellikle de İsmail Hakkı Bursevi ile ilgilenir. İkinci meşgalesi, suları olur Bursa?nın. Kaplıcaları Vassaf kadar gezen bir Bursalı var mıdır acaba? Şehir imkanları muhaciler icindir her zaman.
Kitapların kaderi de bize benzer
Huseyin Vassaf bir eserinde Bursa hakkında bir hatıratı olduğundan bahseder ama Vassaf meraklıları bu eseri bir turlu goremezler. Efendim bazı kitaplar da sahipleri gibi Melami meşreptir ve kendini kolay kolay ifşa etmez. İstediği zaman kendini gosterir. Osmanlı kulturunun cağdaş sozculerinden Dursun Gurlek bir sahafta kitapla mulaki oluncaya değin Bursa Hatırası da kendini gizlemiş idi. Bursa uzerine calışmalarıyla bilinen şehre muhacir olarak gelip şehrin tarihcileri olan Prof. Mustafa Kara ile Prof. Bilal Kemikli gonul gonule verip Dursun Gurlek?in de himmetiyle ?Bursa Hatırası?nı şehir tarihi meraklılarını dikkatine sunmuşlar.
Her yuzyılın bir şehri vardır. 19. yuzyıl Bursa?sı değişim hikayemizin acı tarafıdır aslında. Bize ne oldu da değişim diye tutturduk?
Zeki Dursun"
Kitap acık paylaşım olup pdf duzenlemesi ve link paylaşımı şahsıma aittir.
