Alain Rouquie - Latin Amerika'da Askeri Devlet
Alan, 1986, 407, Cuneyt Akalın vd., İnceleme, Politika
Kendini birkac kez diktator ilÂn eden, Napoleon'un buyuk hayranı ve Meksika'nın gecen yuzyıl ortasındaki baş belası unlu general Santa Anna, vatan hizmetinde kopan bacağı icin gorkemli bir cenaze toreni yaptırmıştı. Elbette, caudillo efsanesinin bu cılgın ismiyle yanlarında yaldızlı kılıclar surukleyen bu savaşcılarla, bugun General Pinochet’i cevreleyen profesyonel askerler arasında buyuk farklar var.Ancak Latin Amerika'da iktidarın askerileşmesinin yeni bir olgu olmadığı, da ortada.
Acaba bu olgu anlaşılması guc bir ihtiyaca mı cevap veriyor? İsyanya’nın kulturel mirası mı suclanmalı? Kuzey Amerika’nın egemenliği mi? Yoksa ekonomilerin bağımlı oluşu mu? Ote yandan konjonkturun değişmesi, bazı devletlerde sivillerin ustun gelmesi, tek ve basit “acıklamaları’' bir yana bırakmamızı gerektiriyor.
Askeri gercekleri yerinde gozlemleyen uzun bir araştırmaya ve coğu basılmamış kaynaklara dayanan bu sentezci ve karşılaştırmalı inceleme, askeri iktidarın fizyolojisi, işleyişi, işlevleri ve başlıca oyuncuları uzerine eğiliyor. Bir yandan toplumlararası farklılığı, ote yandan da askeri iktidarın ozgulluğunu gozonunde tutarak, cağımız Latin Amerika'sındaki askeri yonetimlerin ceşitliliğini anlaşılır hale getiriyor: patrimonyal eski diktatorlukler (Paraguay'da Stroessner’in, Nikaragua’da Somoza’larınki gibi) reformcu askeri hukumetler (Peru, Bolivya, Panama, Ekvator'da gorulenler gibi) pretoryen cumhuriyetlerdeki oldukca kurumsallaşmış diktatorlukler (Brezilya, Arjantin) ve uzun sure demokrasinin vahaları gibi gorunen bazı ulkelerde askeri iktidarların yaptığı terorist denemeler (Şili, Uruguay). Bu alt kıtada devletin askerleşmesi bir “kader” olmadığı icin, Alain Rouqie sivil iktidara ve demokrasiye donuş olanaklarına ilişkin anahtarlar da veriyor; dunyanın bu parcasını sarsan bunalımları, ayaklanma ve celişkileri, toplumsal ve uluslararası gerceklik icine oturtuyor.
