Kaptan'nın seyir defterinden secmeler

Haiku bugun tum dunyada meşhur olan geleneksel bir Japon şiir turudur. Dunyanın en kısa şiir turu sayılır.

En onemli Haiku şairleri arasında Matsuo Bashō (1644-1694), Yosa Buson (1716-1783), Kobayashi Issa (1763-1827) ve Masaoka Shiki (1867-1902) gosterilebilir. Bashō oğrencileriyle Haikai şiirini yenilemiş ve ona ciddi bir edebiyat saygınlığı kazandırmıştır. Shiki modern Haiku'nun kurucusu sayılır. Aynı zamanda Haiku kavramının (Haikai veya Hokku karşısında) yerleşmesini sağlayan da o olmuştur.

Japon Haiku'ları coğunlukla 5-7-5 olculu uclu kelime obeklerinden oluşup kelimeler sutun halinde yan yana sıralanır. Haiku'nun vazgecilmez bir unsuru da somutluğu ve halihazıra olan bağlantısıdır. Bilhassa geleneksel Haikular Kigo ile mevsimlere imada bulunurlar. Temel ozellikleri olarak okuyanın kendi tecrubesiyle tamamladığı bitmemiş, acık metin karakteri de gosterilebilir. Metinde her şey soylenmezken duygular nadiren isimlendirilir ve bunların şiirde yer alan somut şeyler ve bağlamdan cıkarılmaları lazım gelir.

Modern Haiku ekolleri tum dunyada sadece geleneksel şekilleri değil, aynı zamanda bazı metin bicimlendirme kurallarını da sorgulayıp yeni yollar bulmaya calışıyorlar.
Haiku'nun akrabası olarak geleneksel 5-7-5 veya 7-7'li hecesi olan Tanka ve Tankalar zinciri olarak gorulebilecek Renga turleri vardır. Başlangıcta cok sayıda şair Tanka'yı tuluat yaparak sosyal vesilelerde yazıyorlardı. İlk şair Hokku'yu (ust kıta, 5-7-5), ikinci şair de Matsuku'yu (alt kıta, 7-7) yapıyordu. Bu tur ortaklaşa şairlik Waka (cevap şiiri) olarak da anılıyordu. Sonraları daha buyuk cemiyetlerde 36 kıtalı Kasen gibi buyuk zincirleme şiirler de meydana geldi.

13. yuzyılda ilk defa Hokku'nun başlı başına bir şiir turu olarak diğerlerinden ayrıldığına dair belgeler bulunmaktadır. Sonraki zamanlarda Hokku, saray erkanı ve Samuraylar arasında şaka ve nukte şiiri olarak sevilir oldu. 15. yuzyıl itibariyle Hokku, Tanka'nın yanında mustakil bir şiir turu olarak yerleşmeye başladı. Henuz konusu oncelikli olarak kelime ve imajlarla oynamaktı.

16. yuzyılda Edo Devri'nin başlamasıyla, bugun klasik Haiku olarak nitelediğimiz tur ortaya cıktı. Edo Devri'nin bazı ozellikleri bunun şartlarını hazırladı. Toplumda feodal bir sınıf ve statu sistemi hakimdi. Buna ilaveten Japonya neredeyse tamamen dışa kapanmıştı. Boylelikle kendi icinde kapalı, gorunurde değişmez bir dunya oluşmuştu. Bu tam tanımlı değerler ve semboller sistemi sayesinde şairler ve alımlayıcılar yuzyıllar boyu muşterek, sınırları net cizilmiş bir anlayış zeminine sahip oldu. Değişiklikler sadece detaylarda vuku buluyordu.

Gunumuzde Matsuo Bashō (1644–1694) ilk buyuk Haiku şairi sayılmaktadır. Kurbağa Haikusu dunyanın belki de en cok alıntılanan Haiku'sudur.

Link kontrol edildi, onaylandı.