Omer Demircan, İletişim ve Dil Devrimi adlı bu kitabında dil devrimi oncesinde ve sonrasında yer almış dilsel konulara yer veriyor ve Dil Devrimi’ne amacları cercevesinde yaklaşarak toplum ile Turkce arasındaki ilişkilere iletişim acısından bakıyor. Kitap beş bolumden oluşmaktadır. 1-İletişim, 2-Cumhuriyet oncesinde Turkce, 3-Cumhuriyet doneminde Turkce, 4-Ozleştirme, ve 5-21. yuzyılda Turkce başlıkları taşıyan bolumlerde sıkca dipnotlara başvurulmuştur.


Kitabın birinci bolumunde, iletişimin tanımı yapılıyor ve iletişimin dille olan ilişkileri anlatılıyor. Turkcede gostergeler konusuna değinirken gosterge turleri hakkında bilgi veren yazar, ileti uretiminde gostergeleri duyusal ve duygusal olarak ikiye ayırmaktadır. Dilbilgisi evrensel, ortak, ve dil ozel dilbilgisi olarak uce ayrılır ve soylem tanımından sonra kitle iletişim kurumlarında yapılan Turkce dil yanlışlıkları inceleniyor.


Bu bolumu izleyen bolumde Cumhuriyet’ten once kullanılan Turkce konusu işlenmektedir. Turkcenin kokeni ve dilsel turu yanında bugunku Turkce lehcelerine değinilmiş ve Anadolu’da kullanılan Turkce, Selcuklular ve Osmanlılar donemi olarak ele alınmıştır. Devlet dili, halk dili, eğitim-oğretim dili ve bilim dili acısından Turkcenin durumuna bakılmıştır. Dil/ekin, iletişim aracı olarak ceviri, bu bolumde işlenen konular arasındadır. Ceviri konusu Abbasi halifesi Me’mun tarafından Bağdat’ta kurulan Beyt-ul Hikme’den başlayarak irdelenmiş ve ekinsel gelişim ve devlet yonetiminde cevirinin oynadığı rol anlatılmıştır.


Ucuncu bolumde, Cumhuriyet doneminde Turkce ele alınırken Ataturk-İnonu donemi de unutulmamıştır. Turk humanizması ile laiklik ve medeni kanunun uygulamaya girdiği ve yazı dili ile konuşma dili arasında bir uzlaşma yolu aradığı bu donemde Genc Kalemler dergisince başlatılan Yeni Lisan akımının benimsediği ilkelere ayrıntılı bir şekilde yer verililiyor. Turk Dil Kurumu’nun gelişimi, Guneş-Dil teorisi ve Koy Enstituleri de anlatılan oteki konular arasındadır. Hasan Ali Yucel’in yonetiminde 1940 yılında Tercume Burosu’nun kuruluşu ve cevirinin ulusal ekinin gelişmesine katkılarına değiniliyor. Bir sonraki bolumde devlet dili olarak Osmanlıcanın sadeleştirme ve cağdaşlaşma olmak uzere iki işlemden gecirildiği belirtiliyor. Ozleştirmede (Arılaştırma) denklik sorunları, oz bicimlerin ayrılması, yeni turetilmiş sozcukler, sozcuk yapım yolları kitabın bu bolumunde yer alan konulardan bazılarıdır.


Son bolum, siyasi partilerin ozelleştirme calışmalarında başı cektiğine vurgusu ile başlamaktadır. Kultur derslerinde Turkce, fen derslerinde ise yabancı dile dayanan oğretime cifte dilli eğitim denildiğini ve Anadolu liseleri orneği acıklanıyor. İki dilli oğretim yanında yazar yabancı dil oğretimi ve tek dilli oğretime de değiniyor. Yeni bilgi uretiminin olmadığı bir ortamda ceviriye bağlılığın arttığı belirtilerek ceviri ihtiyacının nasıl oluştuğunu inceleniyor.


Bu kitap, Turkcenin gecirdiği aşamaları iletişim ve dil devrimi penceresinden irdeleyerek okuyucunun bu konularda bilinclenmesine ışık tutmaktadır. Ayrıntılı dipnotlar bu konuda araştırma yapan uzmanlara yoneliktir. Konuyu bu yonuyle ele alan ender kaynaklardan biridir. Dil, ceviri ve bu konudaki toplumsal gelişmelerin artalanları uzerine calışan araştırmacılar icin başvurulacak temel kaynaklar arasındadır.

Tıpkıcekim
PDF-Clearscan
Boyut: 6,6 MB