Dil ve Toplum
Kamile İmer
Gundoğan Yayınları / Edebiyat Dizisi

"...Dil hakkındaki araştırmaların tumunu icine alan en kuşatıcı işaretler bilimine (C.Morris' i izleyerek) "semiotik" diyoruz."Dil" sozcuğunu burada, dar manada yalnız gunluk dil (tabii dil, tarihsel dil) olarak değil, butun bilimsel ve teknik dilleri ve genel olarak her turlu tabii veya yapma sembol sistemlerini kapsamı icine alacak şekilde, en geniş manada kullanıyoruz.Orneğin "C" sembolu kimya dilinin bir terimi ve "C+O2" sembol dizisi (deyimi) ise aynı dilin bir onermesi sayılmalıdır.Bu anlamda her bir ozel uğraşı alanına (bilimler, guzel sanatlar, ahlak, hkuk, metafizik, v.b) ozgu bir "dil" olduğunu soyleyebiliriz.

Dilde şu uc faktoru ayırt edebiliriz: a) deyimler ( yani tek tek anlamlı semboller ve bu sembollerden kurulu sonlu diziler); b) deyimlerin dil dışı karşılıkları (yani dile getirdikleri nesneler) c)"kullanan" (yani deyimleri belli bir yer ve zamanda kullanan tek tek insanlar veya insan topluluğu).Genel olarak , verilen bir deyimin belli bir dil dışı karşılığı olması bu deyimin ickin (intrinsic) veya tabii bir ozelliği değildir;yani deyim ile dil dışı karşılığı arasındaki bağlantı ne mantıksaldır , ne de nedensel (causal). Duman gorulen yerde ateş beklenir, oyle ki duman ateşin bir işareti sayılabilir. Burada "işaret" ile "işaret edilen" arasında gercektende tabii, nedensel bir bağlantı vardır.Obur yandan "mavi" sozcuğunun mavi rengini ifade etmesi, bu sozcuğu kullanan kimselerin ilkece hur istemlerine bağlı bir uzlaşıma (convention) dayanarak "mavi" sozcuğuyle mavi rengini kastetmelerinden başka bir şey değildir.

İmdi,sozu gecen uc faktor acısından , semiotik (yani genel dil bilimi) uc ana bolume ayrılmaktadır:

Sentaks, deyimleri gerek "kullanan" faktorunu, gerekse deyimlerin "dil dışı karşılığı" faktorunu hesaba katmadan inceleyen semiotik dalıdır.

Semantik"kullanan" faktorunu hic hesaba katmadan, dilsel ifadeleri sadece dile getirdikleri nesneler (yani "dil dışı karşılıkları" ) acısından inceleyen semiotik dalıdır.

Pragmatik, deyimleri "kullanan" faktoru acısından inceleyen semiotik dalıdır.

Orneğin, "mavi" sozcuğunun Turkcede bir sıfat olması sentaktik,aynı sozcuğun mavi rengini dile getirmesi semantik, bu sozcuğun oteden beri Turkler tarafından mavi rengini ifade etmek icin kullanılması ise pragmatik bir olgudur.Genel olarak herhangi bir deyim ile bu deyimin dil dışı karşılığı arasındaki bağlantının belirtilmesi semantiğe aittir.Boyle bir bağlantı uzlaşımsal olduğundan, bir "kural" -semantik kural- yardımıyla belirlenir..."