Veri ya da İngilizce ismiyle data artık gunumuzde petrol kadar değerli. Verilerin calınması ve korunması icin milyarlarca dolar harcayan şirketler ve devletler olduğunu biliyoruz. Bunun yanı sıra kişisel verilerimizi goz gore gore satan ya da korumayı beceremeyen şirketler olduğu da hepimizin malumu. Veri nedir sorusunun yanıtı ise biraz detaylı cunku veri dediğimiz şey, aslında doğru ellerde değilse pek de işe yarar değil.
Veri ile bilgi, sık sık birbirine karıştırılan iki kavramdır. Veri elde etmek, o konu hakkında bilgi sahibi olmanın yalnızca ilk adımıdır. Soz konusu veriler işlendikce ve analiz edildikce ortaya bilgi cıkabilir. Cıkabilir diyoruz cunku her zaman bilgiye ulaşacak kadar veri elimizde olmayabilir. Gelin veri nedir sorusunu biraz daha yakından inceleyelim ve yarının savaşlarına neden olabilecek kadar onemli mi gorelim.
[h=2]Veri nedir?[/h] Veri ya da İngilizce ismiyle data, teknik tanımıyla; bir kişi ya da nesne hakkında niteliksel ve niceliksel değişkenliklerin sayısal değeridir. Verileri ham yani işlenmemiş ve işlenmiş veri olarak ayırmak mumkun. Ham veriler, bir uzman tarafından incelenmediği surece diğer insanlar icin pek anlam ifade etmez.
İşlenmiş veriler coğu zaman sonuca yani bilgiye ulaşma yolunda atılmış onemli bir adımdır. Ancak coğu zaman işlenmiş veriler bile farklı bilgilerle ya da farklı verilerle birleştirilerek analiz edilmediği takdirde sonuc yani bilgi vermez. Bu nedenle bir kişi ya da nesne hakkında ne kadar cok veriye ulaşılırsa bilgiye ulaşmak da o kadar sağlıklı bir surece donuşur.
Veriler aklınıza gelen gelmeyen her alanda kullanılabilirler. Bilimsel araştırmalar, finans calışmaları, işletme yonetimi, yonetim bilimleri, organizasyon faaliyetleri ve daha nice alanda veriler bir numaralı referanslardır. Veriler ışığında analizler yapılarak bilgiye ulaşmak istenir ve bilgiye ulaştıktan sonra ise konu hakkında uygulama calışmaları başlatılır.
[h=2]Veri ne anlama geliyor?[/h]
Veri kullanımını acıklamak ve neyi ifade ettiğini anlamak icin bir ornek uzerinden gidelim. Everest Dağı ’nı hepimiz biliyoruz. Onun yuksekliği, ona ait bir veridir. Everest Dağı ’nın dunyanın en yuksek dağı olduğu ise ona ait bir bilgidir. Everest Dağı ’na cıkmanın zorluklarından bahsetmek ise bilginin işlenmesinin bir sonucudur. Yani veri, bir şeye ait en temel ve işlenmeye hazır değerdir.
İngilizce veri anlamına gelen data kelimesinin gecmişi yaklaşık 1640 yılına kadar dayanmaktadır. 1946 yılında ise bugun kullandığımız gibi aktarılabilir ve saklanabilir bilgisayar bilgisi tanımını kazanmıştır. Veri işleme ise verinin tanımı yapıldıktan kısa bir sure sonra 1954 yılında kullanılmıştır.
[h=2]Verinin değerli olduğunu ne zaman anladık?[/h]
Muhtemelen insanlık var olduğu gunden beri veri topluyor. Ağaca bakıyor ve onun hakkında veri toplayıp bilgi sahibi olmaya calışıyor. Bulduğu bir otun oldurucu olup olmadığını anlamaya calıştığı icin onun hakkında veri topluyor. Yani bilgiye ulaşmak icin insan her zaman oncelikle merak ettiği şey hakkında veri toplamaya calışmıştır.
Gunumuzdeki anlamıyla dijital veri ise 2010 yılı ile birlikte artan bir değer kazanmıştır. Bilgisayar ve mobil cihazlarla birlikte internet kullanımının yaygınlaşması sonucu hem pek cok yeni veri acığa cıkmış hem de daha cok veri ihtiyacı doğmuştur. Pazarlama, sosyal hizmet ve bilimsel araştırmalar ozellikle son on yılda kullanıcı verilerinin ne kadar onemli olduğunu anlayan alanlar arasındadır.
[h=2]Peki veri nasıl toplanıyor?[/h]
Temel olarak cok fazla detaya girmeden anlatmak gerekirse veri toplamak icin başvurulacak iki temel kaynak vardır; birincil kaynak ve ikincil kaynak. Birincil kaynak, hakkında veri toplamak istenilen ana şeydir. İkincil kaynak ise hakkında veri toplamak istenilen şeye ait verilere sahip olan ikinci şeydir.
Birincil kaynaklar coğu zaman en doğru değere sahip verileri sunar ancak ikincil kaynaklar coğu zaman şupheli değere sahip veriler sunmaktadır. Bu nedenle ikincil kaynaklardan alınan veriler işlenirken coğu zaman birincil kaynaktan gelen ham verilerle karşılaştırma yapılır ve referans olarak birincil kaynak verileri esas alınır.
[h=2]Buyuk şirketler bu işin neresinde?[/h]
Bu noktaya kadar veri nedir acık bir şekilde anlaşılması icin biraz sıkıcı detaylar vermiş olabiliriz ancak bu noktadan sonra tam olarak veri neden petrol kadar değerli bunu anlayacağız. İşte tam da bu noktada karşımıza big data yani buyuk veri kavramı cıkıyor. Big data demek, sonuca yani bilgiye ulaşacak kadar cok veri demektir. Elbette, buna hangi buyuk şirketlerin sahip olduğunu hepimiz biliyoruz.
Kızmayın, cunku buyuk şirketlerin en buyuk başarısı bu oldu; arasalar kolay kolay bulamayacakları tum verileri kendi ellerimizle teslim ettik. Onlar da haklı olarak tum verileri aldılar ve guzelce işlediler. Aslında soz konusu şirketlerin bu verileri işlemesi cok da onemli değil. En fazla karşımıza tam da aradığımız urune benzer urunlerin reklamları cıkıyor. Peki ya guvenlik?
Tum bu buyuk şirketler koca koca verilerimizi korumayı başaramadığı ya da bilerek sattığı zaman işler karışıyor. Deep web dediğimiz internetin illegal alanında soz konusu verilerin korkunc rakamlara satıldığını biliyoruz. Kredi kartı ve banka hesap bilgileri direkt olarak cebimizden para calınmasına neden olurken kimlik bilgilerimiz ise illegal işlerde kullanılıyor. Yani guvendiğin şirkete don de bir bak istedim.
[h=2]Veri savaşları nasıl cıkacak?[/h]
3. Dunya Savaşı kesin cıkacak ama bildiğimiz gibi olmayacağı kesin. Sacma sapan nedenlerle yıllarca savaşmış olan devletler bugun veri icin mucadele edecek. Muhalif isimleri tespit etmeye calışacak, sadece duşunduğu icin suclu bulunan insanların yerini bulmak isteyecek, diktatorler halka nasıl bir zulum uyguladıklarını hasır altı edecek.
Sayısız nedene bağlı olarak bu devletler siber saldırı ve siber savunma alanında yatırım yapacaklar. Oyle ki bir devlet, diğer bir devletin askeri verilerine sızarak kendi topraklarını bombalamasını sağlayacak. Cunku artık biliyoruz ki 1 ’ler ve 0 ’lardan oluşan veriler yalnızca karmaşık sayı kumeleri değil, yaşadığımız gercek hayatın ta kendisi.
Gunumuzde artık petrolden bile daha değerli olan veri nedir, nasıl toplanır, savaşa neden olacak kadar onemli mi gibi merak edilen soruları yanıtladık ve bu dijital dunya hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Verilerin geleceği hakkındaki duşuncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Veri ile bilgi, sık sık birbirine karıştırılan iki kavramdır. Veri elde etmek, o konu hakkında bilgi sahibi olmanın yalnızca ilk adımıdır. Soz konusu veriler işlendikce ve analiz edildikce ortaya bilgi cıkabilir. Cıkabilir diyoruz cunku her zaman bilgiye ulaşacak kadar veri elimizde olmayabilir. Gelin veri nedir sorusunu biraz daha yakından inceleyelim ve yarının savaşlarına neden olabilecek kadar onemli mi gorelim.
[h=2]Veri nedir?[/h] Veri ya da İngilizce ismiyle data, teknik tanımıyla; bir kişi ya da nesne hakkında niteliksel ve niceliksel değişkenliklerin sayısal değeridir. Verileri ham yani işlenmemiş ve işlenmiş veri olarak ayırmak mumkun. Ham veriler, bir uzman tarafından incelenmediği surece diğer insanlar icin pek anlam ifade etmez.
İşlenmiş veriler coğu zaman sonuca yani bilgiye ulaşma yolunda atılmış onemli bir adımdır. Ancak coğu zaman işlenmiş veriler bile farklı bilgilerle ya da farklı verilerle birleştirilerek analiz edilmediği takdirde sonuc yani bilgi vermez. Bu nedenle bir kişi ya da nesne hakkında ne kadar cok veriye ulaşılırsa bilgiye ulaşmak da o kadar sağlıklı bir surece donuşur.
Veriler aklınıza gelen gelmeyen her alanda kullanılabilirler. Bilimsel araştırmalar, finans calışmaları, işletme yonetimi, yonetim bilimleri, organizasyon faaliyetleri ve daha nice alanda veriler bir numaralı referanslardır. Veriler ışığında analizler yapılarak bilgiye ulaşmak istenir ve bilgiye ulaştıktan sonra ise konu hakkında uygulama calışmaları başlatılır.
[h=2]Veri ne anlama geliyor?[/h]
Veri kullanımını acıklamak ve neyi ifade ettiğini anlamak icin bir ornek uzerinden gidelim. Everest Dağı ’nı hepimiz biliyoruz. Onun yuksekliği, ona ait bir veridir. Everest Dağı ’nın dunyanın en yuksek dağı olduğu ise ona ait bir bilgidir. Everest Dağı ’na cıkmanın zorluklarından bahsetmek ise bilginin işlenmesinin bir sonucudur. Yani veri, bir şeye ait en temel ve işlenmeye hazır değerdir.
İngilizce veri anlamına gelen data kelimesinin gecmişi yaklaşık 1640 yılına kadar dayanmaktadır. 1946 yılında ise bugun kullandığımız gibi aktarılabilir ve saklanabilir bilgisayar bilgisi tanımını kazanmıştır. Veri işleme ise verinin tanımı yapıldıktan kısa bir sure sonra 1954 yılında kullanılmıştır.
[h=2]Verinin değerli olduğunu ne zaman anladık?[/h]
Muhtemelen insanlık var olduğu gunden beri veri topluyor. Ağaca bakıyor ve onun hakkında veri toplayıp bilgi sahibi olmaya calışıyor. Bulduğu bir otun oldurucu olup olmadığını anlamaya calıştığı icin onun hakkında veri topluyor. Yani bilgiye ulaşmak icin insan her zaman oncelikle merak ettiği şey hakkında veri toplamaya calışmıştır.
Gunumuzdeki anlamıyla dijital veri ise 2010 yılı ile birlikte artan bir değer kazanmıştır. Bilgisayar ve mobil cihazlarla birlikte internet kullanımının yaygınlaşması sonucu hem pek cok yeni veri acığa cıkmış hem de daha cok veri ihtiyacı doğmuştur. Pazarlama, sosyal hizmet ve bilimsel araştırmalar ozellikle son on yılda kullanıcı verilerinin ne kadar onemli olduğunu anlayan alanlar arasındadır.
[h=2]Peki veri nasıl toplanıyor?[/h]
Temel olarak cok fazla detaya girmeden anlatmak gerekirse veri toplamak icin başvurulacak iki temel kaynak vardır; birincil kaynak ve ikincil kaynak. Birincil kaynak, hakkında veri toplamak istenilen ana şeydir. İkincil kaynak ise hakkında veri toplamak istenilen şeye ait verilere sahip olan ikinci şeydir.
Birincil kaynaklar coğu zaman en doğru değere sahip verileri sunar ancak ikincil kaynaklar coğu zaman şupheli değere sahip veriler sunmaktadır. Bu nedenle ikincil kaynaklardan alınan veriler işlenirken coğu zaman birincil kaynaktan gelen ham verilerle karşılaştırma yapılır ve referans olarak birincil kaynak verileri esas alınır.
[h=2]Buyuk şirketler bu işin neresinde?[/h]
Bu noktaya kadar veri nedir acık bir şekilde anlaşılması icin biraz sıkıcı detaylar vermiş olabiliriz ancak bu noktadan sonra tam olarak veri neden petrol kadar değerli bunu anlayacağız. İşte tam da bu noktada karşımıza big data yani buyuk veri kavramı cıkıyor. Big data demek, sonuca yani bilgiye ulaşacak kadar cok veri demektir. Elbette, buna hangi buyuk şirketlerin sahip olduğunu hepimiz biliyoruz.
Kızmayın, cunku buyuk şirketlerin en buyuk başarısı bu oldu; arasalar kolay kolay bulamayacakları tum verileri kendi ellerimizle teslim ettik. Onlar da haklı olarak tum verileri aldılar ve guzelce işlediler. Aslında soz konusu şirketlerin bu verileri işlemesi cok da onemli değil. En fazla karşımıza tam da aradığımız urune benzer urunlerin reklamları cıkıyor. Peki ya guvenlik?
Tum bu buyuk şirketler koca koca verilerimizi korumayı başaramadığı ya da bilerek sattığı zaman işler karışıyor. Deep web dediğimiz internetin illegal alanında soz konusu verilerin korkunc rakamlara satıldığını biliyoruz. Kredi kartı ve banka hesap bilgileri direkt olarak cebimizden para calınmasına neden olurken kimlik bilgilerimiz ise illegal işlerde kullanılıyor. Yani guvendiğin şirkete don de bir bak istedim.
[h=2]Veri savaşları nasıl cıkacak?[/h]
3. Dunya Savaşı kesin cıkacak ama bildiğimiz gibi olmayacağı kesin. Sacma sapan nedenlerle yıllarca savaşmış olan devletler bugun veri icin mucadele edecek. Muhalif isimleri tespit etmeye calışacak, sadece duşunduğu icin suclu bulunan insanların yerini bulmak isteyecek, diktatorler halka nasıl bir zulum uyguladıklarını hasır altı edecek.
Sayısız nedene bağlı olarak bu devletler siber saldırı ve siber savunma alanında yatırım yapacaklar. Oyle ki bir devlet, diğer bir devletin askeri verilerine sızarak kendi topraklarını bombalamasını sağlayacak. Cunku artık biliyoruz ki 1 ’ler ve 0 ’lardan oluşan veriler yalnızca karmaşık sayı kumeleri değil, yaşadığımız gercek hayatın ta kendisi.
Gunumuzde artık petrolden bile daha değerli olan veri nedir, nasıl toplanır, savaşa neden olacak kadar onemli mi gibi merak edilen soruları yanıtladık ve bu dijital dunya hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Verilerin geleceği hakkındaki duşuncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.