Gunumuzde teknolojinin inanılmaz hızlı gelişimi ve internetin her yerden ulaşılabilirliği sayesinde farklı yerlerde yaşamak, insanlar arasındaki iletişimi kesemiyor. Bu tur durumlarda insanlar, bilgilere olağanustu hızlarda ulaşılan ve bu bilgilerin aynı hızla yayılabildiği sosyal mecralarda toplanıyor.
Sosyal medya platformlarının ya da genel olarak internetin her noktadan ulaşılabilirliği, genel itibarı ust seviyede olan unlu kişilerden, şirketlerden, devlet yoneticilerinden ve daha nicelerinden gelen bilgileri oldukca kritik kılıyor. Bu saydıklarımız, itibarlarını zedeleyen veya sadece gorulmesini istemedikleri bir şey yayıldığında doğal olarak hemen onu ortadan kaldırmaya calışır. Fakat zaman zaman bunun ters tepmesiyle Streisand etkisi gercekleşir.
[h=2]Nereden geliyor bu Streisand etkisinin ismi?[/h]
Ulkemiz de dÂhil olmak uzere dunyanın her yerinden ornekleri bulunan bu durumun kokleri 2003 yılına kadar uzanıyor. Cıkışını tetikleyecek olaya gelirsek; ABD ’li fotoğrafcı Kenneth Adelman, Kaliforniya ’daki Malibu kıyılarında gercekleşen erozyona dikkat cekmek icin bu kıyıları fotoğraflıyor.
Burada fotoğrafcının amacı yetkililerin dikkatini cekmek olsa da 12.000 fotoğrafın arasında kendi evinin de bulunduğu şarkıcı ve oyuncu Barbra Streisand, ozel hayatı ihlÂl etme gerekcesiyle Adelman ’e 50 milyon dolarlık dava acıyor. Fakat mahkeme, fotoğrafcının gizli cekim gibi bir amacının olmadığına ve ozel hayatı ihlÂl cercevesinde değerlendirilecek bir şeyin gorunmediğine karar veriyor.
Sonuc olarak Streisand ’ın evinin fotoğraflarını(!) kaldırtma cabası adeta ters tepiyor ve bu dava ile buyuk kitlelere yayılıyor. Ustune Streisand, fotoğrafcıya 150 bin dolardan fazla odeme yapmak zorunda kalıyor. Aradan gecen zamanla birlikte bu duruma Streisand etkisi adı veriliyor.
[h=2]One cıkan orneklerine gelin birlikte bakalım:[/h] [h=3]Taksicilerin, Uber ’in onlerine gecmesini onlemek icin yaptığı eylemler:[/h]
Burada taksicileri kotulemek veya Uber ’i yuceltmek gibi bir amacımız bulunmuyor fakat gercekleşen olayların, Uber ’i ortadan kaldırmak yerine ununu artırdığı bir gercek. Ustelik bu durum sadece ulkemizde değil, dunyanın farklı yerlerinde de yaşandı.
[h=3]2014 yılında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ’ın yaptığı “Twitter ’ın kokunu kazıyacağız” acıklaması:[/h]
Gunumuzde hÂl sosyal medyanın ne kadar doğru kullanıldığı tartışılıyor. Fakat bu, ifade ozgurluğu gibi konuları da işin icine katmamızı gerektiren farklı bir tartışma konusu. Cumhurbaşkanı Erdoğan ’ın bu sozleri Twitter kullanıcı sayısını azaltmaktan cok sayıda kullanıcının tepki gostermesine yol acmıştı.
[h=3]2013 ’te unlu şarkıcı Beyoncé ’nin Super Bowl performansından alınan fotoğrafların kaldırılmasının talep edilmesi:[/h]
Bu fotoğraflar, ‘En Vahşi Anlar ’ (Fiercest Moments) başlığı altında paylaşılmıştı. 33 fotoğrafın bulunduğu siteden nazikce fotoğrafların kaldırılması istendi. Daha sonra fotoğrafları paylaşan Buzzfeed, bunların kaldırılmasının talep edildiği maili de dÂhil ederek yeniden paylaşım yaptı.
Sonuc olarak ilkinde pek dikkat cekmeyen fotoğraflar, yeniden paylaşılınca geniş kitlelere yayıldı.
[h=3]Samsung ve YouTuber ghostlyrich arasında yaşanan Galaxy S4 gerginliği:[/h]
Bu olayda ghostlyrich, YouTube kanalına Galaxy S4 modelinin sebepsiz yere alev aldığını gosteren bir video yuklemişti. Daha sonra Samsung ’a ulaşan YouTuber, videoyu kaldırması ve benzer bir icerik yuklememesine karşılık yeni bir telefon gondermeyi teklif etti.
Daha sonra yuklediği bir videoda bu durumdan bahsedip Samsung ’un guvenlik konusunda yeterli desteği sağlamadığına ve bu sebeple guven vermediğine değindi. Bu video 1 milyondan fazla kişiye ulaşarak Samsung ’un itibarını buyuk olcude zedeledi.
[h=3]Cin ’in uyguladığı devasa miktardaki sansurun, zamanla populerleşen VPN yoluyla aşılması:[/h]
Yonetimdekiler veya medya kuruluşlarının başındakiler, halkın gormesini istemediği şeyleri sansurlemiş, fakat bu sansurler VPN yoluyla aşılınca buyuk bir geri tepmeye yol acmıştı. 2018 ’de Cinli internet kullanıcılarından sosyal medyada alınan cevaplar uzerine yapılan bir calışmayla ortaya cıkan bu durum sayesinde gunumuzde gereksiz ve yanlış sansur durumundan daha cok kişi haberdar.
Tarih bu gibi birbirinden farklı orneklerle dolu. Bununla orantılı olarak gunumuzde bu olayların başında soz sahibi olan kişiler daha bilincli olsa da hÂl bu tur olayların karşımıza cıktığı oluyor. Bu duruma ornek olarak gosterebileceklerinizi yorum kısmında paylaşabilirsiniz.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4, 5
Sosyal medya platformlarının ya da genel olarak internetin her noktadan ulaşılabilirliği, genel itibarı ust seviyede olan unlu kişilerden, şirketlerden, devlet yoneticilerinden ve daha nicelerinden gelen bilgileri oldukca kritik kılıyor. Bu saydıklarımız, itibarlarını zedeleyen veya sadece gorulmesini istemedikleri bir şey yayıldığında doğal olarak hemen onu ortadan kaldırmaya calışır. Fakat zaman zaman bunun ters tepmesiyle Streisand etkisi gercekleşir.
[h=2]Nereden geliyor bu Streisand etkisinin ismi?[/h]
Ulkemiz de dÂhil olmak uzere dunyanın her yerinden ornekleri bulunan bu durumun kokleri 2003 yılına kadar uzanıyor. Cıkışını tetikleyecek olaya gelirsek; ABD ’li fotoğrafcı Kenneth Adelman, Kaliforniya ’daki Malibu kıyılarında gercekleşen erozyona dikkat cekmek icin bu kıyıları fotoğraflıyor.
Burada fotoğrafcının amacı yetkililerin dikkatini cekmek olsa da 12.000 fotoğrafın arasında kendi evinin de bulunduğu şarkıcı ve oyuncu Barbra Streisand, ozel hayatı ihlÂl etme gerekcesiyle Adelman ’e 50 milyon dolarlık dava acıyor. Fakat mahkeme, fotoğrafcının gizli cekim gibi bir amacının olmadığına ve ozel hayatı ihlÂl cercevesinde değerlendirilecek bir şeyin gorunmediğine karar veriyor.
Sonuc olarak Streisand ’ın evinin fotoğraflarını(!) kaldırtma cabası adeta ters tepiyor ve bu dava ile buyuk kitlelere yayılıyor. Ustune Streisand, fotoğrafcıya 150 bin dolardan fazla odeme yapmak zorunda kalıyor. Aradan gecen zamanla birlikte bu duruma Streisand etkisi adı veriliyor.
[h=2]One cıkan orneklerine gelin birlikte bakalım:[/h] [h=3]Taksicilerin, Uber ’in onlerine gecmesini onlemek icin yaptığı eylemler:[/h]
Burada taksicileri kotulemek veya Uber ’i yuceltmek gibi bir amacımız bulunmuyor fakat gercekleşen olayların, Uber ’i ortadan kaldırmak yerine ununu artırdığı bir gercek. Ustelik bu durum sadece ulkemizde değil, dunyanın farklı yerlerinde de yaşandı.
[h=3]2014 yılında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ’ın yaptığı “Twitter ’ın kokunu kazıyacağız” acıklaması:[/h]
Gunumuzde hÂl sosyal medyanın ne kadar doğru kullanıldığı tartışılıyor. Fakat bu, ifade ozgurluğu gibi konuları da işin icine katmamızı gerektiren farklı bir tartışma konusu. Cumhurbaşkanı Erdoğan ’ın bu sozleri Twitter kullanıcı sayısını azaltmaktan cok sayıda kullanıcının tepki gostermesine yol acmıştı.
[h=3]2013 ’te unlu şarkıcı Beyoncé ’nin Super Bowl performansından alınan fotoğrafların kaldırılmasının talep edilmesi:[/h]
Bu fotoğraflar, ‘En Vahşi Anlar ’ (Fiercest Moments) başlığı altında paylaşılmıştı. 33 fotoğrafın bulunduğu siteden nazikce fotoğrafların kaldırılması istendi. Daha sonra fotoğrafları paylaşan Buzzfeed, bunların kaldırılmasının talep edildiği maili de dÂhil ederek yeniden paylaşım yaptı.
Sonuc olarak ilkinde pek dikkat cekmeyen fotoğraflar, yeniden paylaşılınca geniş kitlelere yayıldı.
[h=3]Samsung ve YouTuber ghostlyrich arasında yaşanan Galaxy S4 gerginliği:[/h]
Bu olayda ghostlyrich, YouTube kanalına Galaxy S4 modelinin sebepsiz yere alev aldığını gosteren bir video yuklemişti. Daha sonra Samsung ’a ulaşan YouTuber, videoyu kaldırması ve benzer bir icerik yuklememesine karşılık yeni bir telefon gondermeyi teklif etti.
Daha sonra yuklediği bir videoda bu durumdan bahsedip Samsung ’un guvenlik konusunda yeterli desteği sağlamadığına ve bu sebeple guven vermediğine değindi. Bu video 1 milyondan fazla kişiye ulaşarak Samsung ’un itibarını buyuk olcude zedeledi.
[h=3]Cin ’in uyguladığı devasa miktardaki sansurun, zamanla populerleşen VPN yoluyla aşılması:[/h]
Yonetimdekiler veya medya kuruluşlarının başındakiler, halkın gormesini istemediği şeyleri sansurlemiş, fakat bu sansurler VPN yoluyla aşılınca buyuk bir geri tepmeye yol acmıştı. 2018 ’de Cinli internet kullanıcılarından sosyal medyada alınan cevaplar uzerine yapılan bir calışmayla ortaya cıkan bu durum sayesinde gunumuzde gereksiz ve yanlış sansur durumundan daha cok kişi haberdar.
Tarih bu gibi birbirinden farklı orneklerle dolu. Bununla orantılı olarak gunumuzde bu olayların başında soz sahibi olan kişiler daha bilincli olsa da hÂl bu tur olayların karşımıza cıktığı oluyor. Bu duruma ornek olarak gosterebileceklerinizi yorum kısmında paylaşabilirsiniz.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4, 5