Yazının icadı ile medeniyetin ortaya cıkışı oldukca yakındır. Ancak yazı bu kadar uzun zamandır kullanılıyor olmasına rağmen halkın okur yazar olması ve gunumuze kadar gelecek eserler yaratılması ancak matbaanın icadı ile olmuştur. Bugun bildiğimiz anlamdaki matbaa 15. yuzyıl Avrupa ’sında icat edilmiş olmasına rağmen daha basit bir matbaa sistemi yuzlerce yıldır Cin ’de kullanılmaktaydı.
Modern matbaanın icat edilmesinin nedeni para kazanmaktı. Anlaşılır bir durum. Ancak mucidinin bile aklına gelmeyen şey, matbaa sayesinde Avrupa ’da bir aydınlatma hareketinin başlamasıydı. Matbaanın Osmanlı İmparatorluğu ’na gelişi ise aslında duşunduğumuz kadar gec olmadı. Gelin matbaayı kim, ne zaman icat etti sorularına yakından bakalım ve Osmanlı ’ya matbaa ne zaman geldi sorusunun gercek yanıtını gorelim.
[h=2]İlk matbaa, Antik Cin ’de icat edildi:[/h]
Orta Asya komşularımız olan Cinlilerin barut ve kağıt gibi pek cok icadın mucidi olduğu ama kapalı bir kultur oldukları icin bunu dunyaya duyuramadıklarını biliyoruz. Ancak matbaa gibi teknik anlamda oldukca gelişmiş bir makinenin de Cinliler tarafından icat edildiğini duymak eminiz herkes icin şaşırtıcı olacaktır.
Antik Cin ’de matbaanın ilk ornekleri ile milattan sonra 3. yuzyılda karşılaşıyoruz. Fakat bu ilk matbaa, boyalı bir tahtanın kumaş uzerine basılması prensibiyle calışıyordu. Cin'in Tang Hanedanlığı donemine yani milattan sonra 6 ile 10. yuzyıl arasına geldiğimiz zaman matbaa tekniklerinin oldukca gelişmiş olduğunu goruyoruz.
Cin alfabesinde gorduğumuz her bir karakter ayrı bir kelime olduğu icin gorece daha kolay basılıyordu. Tahtalara harf şekli veriliyor ve cam recinesi, mum, kul gibi malzemelerden uretilen bir murekkep kullanılarak kağıda basılıyordu. Bu teknik kullanılarak basılmış ve gunumuze kadar gelmiş ilk eser milattan sonra 868 tarihli Elmas Sutra isimli eserdir. Elmas Sutra bugun İngiltere ’nin başkenti Londra'daki British Library'de bulunuyor.
[h=2]Matbaa kullanılan tek antik yer Cin değil:[/h]
Cinlilerin kullandığı ilkel denilebilecek matbaa teknikleri Cin ve cevresindeki pek cok millet tarafından da kullanılıyordu. Cin alfabesine benzer bir alfabe kullanan Korelilerin de ahşap ve metal bloklar kullanarak baskı yaptıkları biliniyor. Bu tur bir baskı tekniğinin geliştirilmesi ve eserlerin basılmasının en buyuk nedeni olarak dini değerler on plana cıkıyor.
11. yuzyılda Cinli bir koylu olan Bi Sheng'in yeni tekniklerle geliştirdiği matbaa sisteminde basılan eserlerin buyuk bolumu Taoist ve Budist metinlerden oluşuyordu. Asya bolgesinde Budist inancın yayılmasının en buyuk nedeni olarak bu metinler goruluyor. 14. yuzyıl Yuan Hanedanlığı doneminde Cin ’in matbaa sisteminin iyiden iyiye geliştiği de bilinen gerceklerden bir tanesi.
[h=2]Modern matbaayı kim, ne zaman icat etti?[/h] Cin ’in işe yarar olsa bile yine de seri uretime izin vermeyen matbaasının modern versiyonu, 1448 yılında Alman kuyumcu Johannes Gutenberg tarafından icat edildi. Aslında Cin ’de olduğu gibi Avrupa ’nın farklı bolgelerinde de ilkel matbaa makineleri kullanılıyordu. Ancak Johannes Gutenberg tarafından geliştirilen sistem cok daha verimliydi ve seri uretime uygundu.
Johannes Gutenberg, pek cok farklı makineden farklı parcalar alarak bunları bir baskı tekniği yapmak icin birleştirdi. Sonucta murekkep boyalı metal plakalar hızla kağıda basılacak hale geldi. Hatta yapılan bu sistemi, gunumuz otomasyona dayalı seri uretim hatlarının atası olarak kabul etmek bile mumkun.
[h=2]Gutenberg tarafından matbaada ilk basılan eser neydi?[/h]
Johannes Gutenberg, matbaayı icat ettiği zaman bastığı ilk eser incil oldu. Bugun Gutenberg İncili olarak adlandırılan bu eserden 200 tane basıldığı duşunuluyor. Bu baskılardan yalnızca 22 tanesi gunumuze ulaşabilmiştir.
Johannes Gutenberg ’in bir matbaa icat etmesinin nedeninin seri kitap basmak ve para kazanmak olduğu duşunuluyor. Fakat neden ilk olarak bir incil bastığı tam olarak bilinmiyor. Ancak hepimiz biliyoruz ki 15. yuzyılda kilise baskısı altında ezilen Avrupa halkı aynı zamanda dinini bile bilmiyordu. Matbaa ile birlikte basılan dini eserler sayesinde Avrupa aydınlanması ve reform hareketleri başladı.
[h=2]Matbaa gercekten dunyayı değiştirdi mi?[/h]
Matbaanın yarattığı etkide biraz da kaderin rolu olduğunu kabul etmek gerekiyor. Johannes Gutenberg matbaayı icat ettiği zaman Avrupa icine duştuğu korkunc kara veba salgınının etkilerinden kurtulmaya başlamıştı. Veba sureci ne kilise ne de yonetim tarafından doğru duzgun idare edilmediği icin zaten Avrupa halkının kiliseye olan guveni buyuk oranda azalmıştı.
Tum bunların ustune halk, inandığı dinin kutsal kitabını kendi dilinde okumaya başlayınca aslında yuzlerce yıldır kilise tarafından nasıl kandırıldığını anladı. Martin Luther gibi isimlerin bu halk hareketini alevlendirmesi sonucu aydınlanma ve reform hareketleri başladı. O donem başlayan bu değişim hareketi, uzun yıllar Avrupa ’yı dunyanın merkezi haline getirecek Sanayi Devrimi ’nin de temelleri atmış oldu.
[h=2]Matbaa Osmanlı ’ya ne zaman geldi?[/h]
Gelelim belki de en merak edilen konuya; matbaa Osmanlı ’ya neden gec geldi? Şoyle sormak daha doğru olacak, matbaa Osmanlı ’ya gercekten gec mi geldi? Alakası bile yok. Osmanlı İmparatorluğu ’nda ilk matbaa, imparatorluğun başkenti olan İstanbul ’da 1493 yılında İspanyol gocmenler David ve Samuel İbn Nahmias Kardeşler tarafından kuruldu. Bu matbaada basılan ilk eser Yakup ben Asher'in Arba'ah Turim adlı eseridir.
İlk matbaa sonrası art arda Selanik, Edirne, İzmir ’de de matbaalar acıldı. Matbaalarda Turkce ve Arapca eser basmak yasaktı. Bu nedenle matbaacılık faaliyetleri gayrimuslimlerin elindeydi. 1567 yılında ilk Ermeni matbaası, 1627 yılında da ilk Rum matbaası kuruldu. Bu surecte pek cok matbaa acılmış ve pek cok eser basılmıştır.
Takvimler 1727 yılının 17 Aralık'ını gosterdiğinde ise ilk Turk matbaası İbrahim Muteferrika tarafından kuruldu. Bu matbaada basılan ilk Turkce kitap olan Vankulu Mehmet Paşa'nın Vankulu Lugati adlı eseri ancak 31 Ocak 1729 yılında basılabilmiştir. Yani matbaa bize gelmiş ama biz matbaa ile pek anlaşamamışız gibi gorunuyor.
Dunya tarihini değiştiren matbaayı kim, ne zaman icat etti, Osmanlı ’ya matbaa ne zaman geldi gibi merak edilen soruları yanıtladık ve matbaa tarihi hakkındaki ilginc detaylardan bahsettik. Osmanlı ’da matbaacılık hakkındaki duşuncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Modern matbaanın icat edilmesinin nedeni para kazanmaktı. Anlaşılır bir durum. Ancak mucidinin bile aklına gelmeyen şey, matbaa sayesinde Avrupa ’da bir aydınlatma hareketinin başlamasıydı. Matbaanın Osmanlı İmparatorluğu ’na gelişi ise aslında duşunduğumuz kadar gec olmadı. Gelin matbaayı kim, ne zaman icat etti sorularına yakından bakalım ve Osmanlı ’ya matbaa ne zaman geldi sorusunun gercek yanıtını gorelim.
[h=2]İlk matbaa, Antik Cin ’de icat edildi:[/h]
Orta Asya komşularımız olan Cinlilerin barut ve kağıt gibi pek cok icadın mucidi olduğu ama kapalı bir kultur oldukları icin bunu dunyaya duyuramadıklarını biliyoruz. Ancak matbaa gibi teknik anlamda oldukca gelişmiş bir makinenin de Cinliler tarafından icat edildiğini duymak eminiz herkes icin şaşırtıcı olacaktır.
Antik Cin ’de matbaanın ilk ornekleri ile milattan sonra 3. yuzyılda karşılaşıyoruz. Fakat bu ilk matbaa, boyalı bir tahtanın kumaş uzerine basılması prensibiyle calışıyordu. Cin'in Tang Hanedanlığı donemine yani milattan sonra 6 ile 10. yuzyıl arasına geldiğimiz zaman matbaa tekniklerinin oldukca gelişmiş olduğunu goruyoruz.
Cin alfabesinde gorduğumuz her bir karakter ayrı bir kelime olduğu icin gorece daha kolay basılıyordu. Tahtalara harf şekli veriliyor ve cam recinesi, mum, kul gibi malzemelerden uretilen bir murekkep kullanılarak kağıda basılıyordu. Bu teknik kullanılarak basılmış ve gunumuze kadar gelmiş ilk eser milattan sonra 868 tarihli Elmas Sutra isimli eserdir. Elmas Sutra bugun İngiltere ’nin başkenti Londra'daki British Library'de bulunuyor.
[h=2]Matbaa kullanılan tek antik yer Cin değil:[/h]
Cinlilerin kullandığı ilkel denilebilecek matbaa teknikleri Cin ve cevresindeki pek cok millet tarafından da kullanılıyordu. Cin alfabesine benzer bir alfabe kullanan Korelilerin de ahşap ve metal bloklar kullanarak baskı yaptıkları biliniyor. Bu tur bir baskı tekniğinin geliştirilmesi ve eserlerin basılmasının en buyuk nedeni olarak dini değerler on plana cıkıyor.
11. yuzyılda Cinli bir koylu olan Bi Sheng'in yeni tekniklerle geliştirdiği matbaa sisteminde basılan eserlerin buyuk bolumu Taoist ve Budist metinlerden oluşuyordu. Asya bolgesinde Budist inancın yayılmasının en buyuk nedeni olarak bu metinler goruluyor. 14. yuzyıl Yuan Hanedanlığı doneminde Cin ’in matbaa sisteminin iyiden iyiye geliştiği de bilinen gerceklerden bir tanesi.
[h=2]Modern matbaayı kim, ne zaman icat etti?[/h] Cin ’in işe yarar olsa bile yine de seri uretime izin vermeyen matbaasının modern versiyonu, 1448 yılında Alman kuyumcu Johannes Gutenberg tarafından icat edildi. Aslında Cin ’de olduğu gibi Avrupa ’nın farklı bolgelerinde de ilkel matbaa makineleri kullanılıyordu. Ancak Johannes Gutenberg tarafından geliştirilen sistem cok daha verimliydi ve seri uretime uygundu.
Johannes Gutenberg, pek cok farklı makineden farklı parcalar alarak bunları bir baskı tekniği yapmak icin birleştirdi. Sonucta murekkep boyalı metal plakalar hızla kağıda basılacak hale geldi. Hatta yapılan bu sistemi, gunumuz otomasyona dayalı seri uretim hatlarının atası olarak kabul etmek bile mumkun.
[h=2]Gutenberg tarafından matbaada ilk basılan eser neydi?[/h]
Johannes Gutenberg, matbaayı icat ettiği zaman bastığı ilk eser incil oldu. Bugun Gutenberg İncili olarak adlandırılan bu eserden 200 tane basıldığı duşunuluyor. Bu baskılardan yalnızca 22 tanesi gunumuze ulaşabilmiştir.
Johannes Gutenberg ’in bir matbaa icat etmesinin nedeninin seri kitap basmak ve para kazanmak olduğu duşunuluyor. Fakat neden ilk olarak bir incil bastığı tam olarak bilinmiyor. Ancak hepimiz biliyoruz ki 15. yuzyılda kilise baskısı altında ezilen Avrupa halkı aynı zamanda dinini bile bilmiyordu. Matbaa ile birlikte basılan dini eserler sayesinde Avrupa aydınlanması ve reform hareketleri başladı.
[h=2]Matbaa gercekten dunyayı değiştirdi mi?[/h]
Matbaanın yarattığı etkide biraz da kaderin rolu olduğunu kabul etmek gerekiyor. Johannes Gutenberg matbaayı icat ettiği zaman Avrupa icine duştuğu korkunc kara veba salgınının etkilerinden kurtulmaya başlamıştı. Veba sureci ne kilise ne de yonetim tarafından doğru duzgun idare edilmediği icin zaten Avrupa halkının kiliseye olan guveni buyuk oranda azalmıştı.
Tum bunların ustune halk, inandığı dinin kutsal kitabını kendi dilinde okumaya başlayınca aslında yuzlerce yıldır kilise tarafından nasıl kandırıldığını anladı. Martin Luther gibi isimlerin bu halk hareketini alevlendirmesi sonucu aydınlanma ve reform hareketleri başladı. O donem başlayan bu değişim hareketi, uzun yıllar Avrupa ’yı dunyanın merkezi haline getirecek Sanayi Devrimi ’nin de temelleri atmış oldu.
[h=2]Matbaa Osmanlı ’ya ne zaman geldi?[/h]
Gelelim belki de en merak edilen konuya; matbaa Osmanlı ’ya neden gec geldi? Şoyle sormak daha doğru olacak, matbaa Osmanlı ’ya gercekten gec mi geldi? Alakası bile yok. Osmanlı İmparatorluğu ’nda ilk matbaa, imparatorluğun başkenti olan İstanbul ’da 1493 yılında İspanyol gocmenler David ve Samuel İbn Nahmias Kardeşler tarafından kuruldu. Bu matbaada basılan ilk eser Yakup ben Asher'in Arba'ah Turim adlı eseridir.
İlk matbaa sonrası art arda Selanik, Edirne, İzmir ’de de matbaalar acıldı. Matbaalarda Turkce ve Arapca eser basmak yasaktı. Bu nedenle matbaacılık faaliyetleri gayrimuslimlerin elindeydi. 1567 yılında ilk Ermeni matbaası, 1627 yılında da ilk Rum matbaası kuruldu. Bu surecte pek cok matbaa acılmış ve pek cok eser basılmıştır.
Takvimler 1727 yılının 17 Aralık'ını gosterdiğinde ise ilk Turk matbaası İbrahim Muteferrika tarafından kuruldu. Bu matbaada basılan ilk Turkce kitap olan Vankulu Mehmet Paşa'nın Vankulu Lugati adlı eseri ancak 31 Ocak 1729 yılında basılabilmiştir. Yani matbaa bize gelmiş ama biz matbaa ile pek anlaşamamışız gibi gorunuyor.
Dunya tarihini değiştiren matbaayı kim, ne zaman icat etti, Osmanlı ’ya matbaa ne zaman geldi gibi merak edilen soruları yanıtladık ve matbaa tarihi hakkındaki ilginc detaylardan bahsettik. Osmanlı ’da matbaacılık hakkındaki duşuncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.