İnternet tarayıcıları her gun defalarca kullandığımız uygulamaların başında geliyor. Adres cubuğuna bir internet sitesinin adını yazıyoruz ve istediğimiz site birkac saniyede karşımıza cıkıyor. Bu kadar kolay calışıyor gibi gorunen internet tarayıcıları aslında oldukca karmaşık calışma prensiplerine ve saniyeler icinde mucizeler yaratan alt sistemlere sahip urunler.
Microsoft Edge, Google Chrome, Mozilla Firefox, Safari ve Opera dunyada en cok kullanılan ve internet trafiğinin %95 ’inin yoğunluğunu taşıyan internet tarayıcıları. Kullanıcı arayuzleri oldukca farklı gorunse de tum internet tarayıcıları benzer prensiplerle calışıyorlar. Sizin icin internet tarayıcıları nasıl calışır sorusunu yanıtladık ve bilmeniz gerekenleri en basit şekilde acıkladık.
[h=2]İnternet tarayıcıları nasıl calışır?[/h]
Bir internet tarayıcısı, adres cubuğuna yazılan URL (bağlantı, link) bilgisini kabul eder, URL kaynağını cağırır, kaynaktaki icerikleri işler ve kullanıcı icin goruntuler. İnternet tarayıcıları icin kaynak ve kullanıcı arasındaki bir kopru demek yanlış olmaz.
Buna gore internet tarayıcılarının calışma prensibini dort temel kategoride değerlendirebiliriz: URL kaynağını kabul etmek ve cağırmak, kaynağı işlemek ve yonlendirmek, kaynağı kullanıcı icin goruntulemek, kaynaktan alınan iceriği depolamak. Dort kategorinin her biri farklı alt sistemler ile birlikte calışırlar.
[h=2]Kaynağı cağırmak:[/h]
İnternet tarayıcınızın adres cubuğuna yazdığınız link yani URL bilgisinin ait olduğu kaynaktaki icerik geniş bir ağ katmanının icinde bulunmaktadır. Kullanıcı, URL bilgisini yazdığı ve arama tuşuna bastığı zaman internet tarayıcısı ağ katmanı icinden HTTP / FTP protokollerini kullanarak kaynağı cağırır.
Oluşturma altyapısı olarak isimlendirilen bir alt sistem aracılığıyla kaynaktaki iceriğe ait veriler bayt boyutunda internet tarayıcısına gelmeye başlar. İnternet tarayıcısı, kaynak internet sitesindeki bazı verileri daha sonra kullanıcının daha kolay ulaşabilmesi icin onbelleğine alır.
[h=2]Kaynağı işlemek:[/h] [h=3]İşleme motoru:[/h]
URL bilgisi ile ağ katmanından kaynaktaki verileri cağıran internet tarayıcıları, kullanıcı icin aldığı verileri işlemeye başlar. Kaynağı işlerken kullanılan uc farklı alt sistem bulunmaktadır. Bunlar; işleme motoru, JavaScript motoru ve arkayuz sistemidir.
İşleme motoru ağ katmanından alınan kaynaktaki verileri işler ve gorunur hale getirir. İşleme motoru temel olarak HTML, XML ve gorsel dosyaları işliyor. Her internet tarayıcısı farklı bir işleme motoru kullanabilir. Google Chrome ve Opera Blink, Mozilla Firefox Gecko, Microsoft Edge EdgeHTML, Safari ise WebKit işleme motorunu kullanıyor.
İşleme motoru kaynaktaki kodu DOM ağacı olarak isimlendirilen gorunur nesneye cevirir. DOM ağacı kaynaktaki verilerin en temel halidir. Diğer alt sistemlerin de yardımıyla bu ağac CSS ozelliklerini, renkleri, arka planı gosterir bir hale gelir.
[h=3]JavaScript motoru: [/h]
İşleme motoru HTML, XML ve gorsel gibi basit dosyaları işleyerek DOM ağacını oluştururken JavaScript motoru JavaScript kodunu işler ve goruntuleme surecini baştır. Elbette tum bu surec boyunca arkayuz sistemi veritabanını yonetir, sunucu ayarlamalarını yapar ve sistemin en verimli şekilde calışmasını sağlar.
Her internet tarayıcısı farklı bir JavaScript motoru kullanabilir. Google Chrome Chrome V8, Safari JavaScriptCore, Mozilla Firefox SpiderMonkey, Microsoft Edge ise Chakra JavaScript motorunu kullanıyor.
JavaScript motoru, bellek yığınında JavaScript verilerini işlerken cağrı yığınında yapılan işlemleri duzenler. JavaScript motoru bu iki yığında verileri getirme ve duzenleme, verileri ve işleme surelerini analiz etme, sureci optimize etme, cop verileri toplama gibi temel işlemleri yerine getirir. Google ’a ait olan Chrome V8 JavaScript motoru cop verileri toplama işlemini en başarılı şekilde yapan motorlardandır.
[h=2]Kaynağı goruntuleme:[/h]
Kaynağı goruntuleme kategorisi, kullanıcının kaynak ile karşılaştığı noktadır. URL bilgisi ile ağ katmanından cağrılan veriler işleme motorları tarafından işlendi ve sıra kullanıcının kaynağı goruntulemesine geldi. İnternet tarayıcıları bu noktada arayuzleri ve tarayıcı motorlarını kullanıyorlar.
İnternet tarayıcıları tarafından kullanıcıya sunulan arayuzler, kullanıcıların kaynak verilerini kontrol etmesini sağlar. Adres cubuğu, ileri ve geri butonları, kaydetme, acma ve kapama butonları ve kaynak verilerinin goruntulendiği ana ekran internet tarayıcılarının kullanıcı arayuzleridir. Bu konuda herhangi bir standart olmadığı icin her internet tarayıcı ozel olarak tasarlanmış bir arayuz kullanabilir.
Tarayıcı motoru alt sistemi, işleme motoru ve JavaScript motoru tarafından işlenen verinin kullanıcı tarafından goruntulenmesini ve internet tarayıcısının kullanıcı tarafından kontrol edilmesini sağlayan alt sistemdir. Yani, kullanıcının kaynak ile birebir etkileşime girmesini sağlayan sistemdir tarayıcı motoru.
[h=2]İceriği depolamak:[/h]
Her internet tarayıcısı kaynaktaki iceriklerin goruntulemesi sırasında kaynağa ait bazı verileri depolamak icin sınırlı bir veri depolama kapasitesine sahiptir. Burada kaydedilen veriler, ağ katmanı ile bağlantının kopması durumuna karşı internet tarayıcısının arayuzune alınan veriler ve kullanıcının kaynağa bir sonraki sefer daha kolay ulaşması icin onbelleğe alınan verilerdir.
İnternet tarayıcılarının depoladığı veriler arasında yerel dosyalar, oturum verileri, cerezler, WebSQL verileri, IndexedDB dosyaları, AppCache verileri ve hizmet dosyaları gibi veriler vardır. Depolanan bu veriler arayuzde bulunur ve ağ katmanı ile iletişim kesilmesi durumunda bile kullanıcı tarafından goruntulenmeye devam eder.
Yerel dosyalar ve oturum verileri genel olarak JavaScript nesnelerinin anahtarlarından oluşur. Bu veriler ozel olarak temizlenmediği surece internet tarayıcısının depolama alanında saklanmaya devam eder. Depolama sınırları ortalama olarak nesne başına 5 MB, site başına ise 50 MB olarak belirlenir.
Cerezler, kaynak tarafından gonderilen anahtar verilerdir. İstemci ve sunucu arasında alışveriş edilirler. Cerezler, performans konusunda bazı sıkıntılar yaratsalar bile gizlilik ve guvenlik gibi konularda onem taşırlar. WebSQL verileri, IndexedDB dosyaları performans icin gereklidir. Hizmet dosyaları ise Google ’ın internet sitesi verilerini cevrimdışı kullanması icin kullanılan bir yoldur.
[h=2]Ozetle, internet tarayıcıları nasıl calışır?[/h]
İnternet tarayıcılarının calışma prensibini ve karmaşık alt sistemlerini ozetlemek gerekirse; internet tarayıcıları adres cubuğuna yazılan URL bilgisi ile ağ katmanında bulunan kaynağa ulaşır, kaynaktaki veriler arkayuz sisteminin yardımıyla işleme motoru ve JavaScript motoru tarafından işlenerek goruntulenir hale gelir, işlenen veriler internet tarayıcısının kullanıcı arayuzunde depolanır ve tarayıcı motoru sayesinde kullanıcı tarafından goruntulenerek kontrol edilir.
Sizin icin internet tarayıcıları nasıl calışır sorusunu yanıtladık ve bilmeniz gereken detayları en basit şekilde acıkladık. Tek dokunuşla kolayca internet dunyasını onumuze seren internet tarayıcılarının calışma prensibine ve karmaşık alt sistemlerine şaşırmamak elde değil.
Microsoft Edge, Google Chrome, Mozilla Firefox, Safari ve Opera dunyada en cok kullanılan ve internet trafiğinin %95 ’inin yoğunluğunu taşıyan internet tarayıcıları. Kullanıcı arayuzleri oldukca farklı gorunse de tum internet tarayıcıları benzer prensiplerle calışıyorlar. Sizin icin internet tarayıcıları nasıl calışır sorusunu yanıtladık ve bilmeniz gerekenleri en basit şekilde acıkladık.
[h=2]İnternet tarayıcıları nasıl calışır?[/h]
Bir internet tarayıcısı, adres cubuğuna yazılan URL (bağlantı, link) bilgisini kabul eder, URL kaynağını cağırır, kaynaktaki icerikleri işler ve kullanıcı icin goruntuler. İnternet tarayıcıları icin kaynak ve kullanıcı arasındaki bir kopru demek yanlış olmaz.
Buna gore internet tarayıcılarının calışma prensibini dort temel kategoride değerlendirebiliriz: URL kaynağını kabul etmek ve cağırmak, kaynağı işlemek ve yonlendirmek, kaynağı kullanıcı icin goruntulemek, kaynaktan alınan iceriği depolamak. Dort kategorinin her biri farklı alt sistemler ile birlikte calışırlar.
[h=2]Kaynağı cağırmak:[/h]
İnternet tarayıcınızın adres cubuğuna yazdığınız link yani URL bilgisinin ait olduğu kaynaktaki icerik geniş bir ağ katmanının icinde bulunmaktadır. Kullanıcı, URL bilgisini yazdığı ve arama tuşuna bastığı zaman internet tarayıcısı ağ katmanı icinden HTTP / FTP protokollerini kullanarak kaynağı cağırır.
Oluşturma altyapısı olarak isimlendirilen bir alt sistem aracılığıyla kaynaktaki iceriğe ait veriler bayt boyutunda internet tarayıcısına gelmeye başlar. İnternet tarayıcısı, kaynak internet sitesindeki bazı verileri daha sonra kullanıcının daha kolay ulaşabilmesi icin onbelleğine alır.
[h=2]Kaynağı işlemek:[/h] [h=3]İşleme motoru:[/h]
URL bilgisi ile ağ katmanından kaynaktaki verileri cağıran internet tarayıcıları, kullanıcı icin aldığı verileri işlemeye başlar. Kaynağı işlerken kullanılan uc farklı alt sistem bulunmaktadır. Bunlar; işleme motoru, JavaScript motoru ve arkayuz sistemidir.
İşleme motoru ağ katmanından alınan kaynaktaki verileri işler ve gorunur hale getirir. İşleme motoru temel olarak HTML, XML ve gorsel dosyaları işliyor. Her internet tarayıcısı farklı bir işleme motoru kullanabilir. Google Chrome ve Opera Blink, Mozilla Firefox Gecko, Microsoft Edge EdgeHTML, Safari ise WebKit işleme motorunu kullanıyor.
İşleme motoru kaynaktaki kodu DOM ağacı olarak isimlendirilen gorunur nesneye cevirir. DOM ağacı kaynaktaki verilerin en temel halidir. Diğer alt sistemlerin de yardımıyla bu ağac CSS ozelliklerini, renkleri, arka planı gosterir bir hale gelir.
[h=3]JavaScript motoru: [/h]
İşleme motoru HTML, XML ve gorsel gibi basit dosyaları işleyerek DOM ağacını oluştururken JavaScript motoru JavaScript kodunu işler ve goruntuleme surecini baştır. Elbette tum bu surec boyunca arkayuz sistemi veritabanını yonetir, sunucu ayarlamalarını yapar ve sistemin en verimli şekilde calışmasını sağlar.
Her internet tarayıcısı farklı bir JavaScript motoru kullanabilir. Google Chrome Chrome V8, Safari JavaScriptCore, Mozilla Firefox SpiderMonkey, Microsoft Edge ise Chakra JavaScript motorunu kullanıyor.
JavaScript motoru, bellek yığınında JavaScript verilerini işlerken cağrı yığınında yapılan işlemleri duzenler. JavaScript motoru bu iki yığında verileri getirme ve duzenleme, verileri ve işleme surelerini analiz etme, sureci optimize etme, cop verileri toplama gibi temel işlemleri yerine getirir. Google ’a ait olan Chrome V8 JavaScript motoru cop verileri toplama işlemini en başarılı şekilde yapan motorlardandır.
[h=2]Kaynağı goruntuleme:[/h]
Kaynağı goruntuleme kategorisi, kullanıcının kaynak ile karşılaştığı noktadır. URL bilgisi ile ağ katmanından cağrılan veriler işleme motorları tarafından işlendi ve sıra kullanıcının kaynağı goruntulemesine geldi. İnternet tarayıcıları bu noktada arayuzleri ve tarayıcı motorlarını kullanıyorlar.
İnternet tarayıcıları tarafından kullanıcıya sunulan arayuzler, kullanıcıların kaynak verilerini kontrol etmesini sağlar. Adres cubuğu, ileri ve geri butonları, kaydetme, acma ve kapama butonları ve kaynak verilerinin goruntulendiği ana ekran internet tarayıcılarının kullanıcı arayuzleridir. Bu konuda herhangi bir standart olmadığı icin her internet tarayıcı ozel olarak tasarlanmış bir arayuz kullanabilir.
Tarayıcı motoru alt sistemi, işleme motoru ve JavaScript motoru tarafından işlenen verinin kullanıcı tarafından goruntulenmesini ve internet tarayıcısının kullanıcı tarafından kontrol edilmesini sağlayan alt sistemdir. Yani, kullanıcının kaynak ile birebir etkileşime girmesini sağlayan sistemdir tarayıcı motoru.
[h=2]İceriği depolamak:[/h]
Her internet tarayıcısı kaynaktaki iceriklerin goruntulemesi sırasında kaynağa ait bazı verileri depolamak icin sınırlı bir veri depolama kapasitesine sahiptir. Burada kaydedilen veriler, ağ katmanı ile bağlantının kopması durumuna karşı internet tarayıcısının arayuzune alınan veriler ve kullanıcının kaynağa bir sonraki sefer daha kolay ulaşması icin onbelleğe alınan verilerdir.
İnternet tarayıcılarının depoladığı veriler arasında yerel dosyalar, oturum verileri, cerezler, WebSQL verileri, IndexedDB dosyaları, AppCache verileri ve hizmet dosyaları gibi veriler vardır. Depolanan bu veriler arayuzde bulunur ve ağ katmanı ile iletişim kesilmesi durumunda bile kullanıcı tarafından goruntulenmeye devam eder.
Yerel dosyalar ve oturum verileri genel olarak JavaScript nesnelerinin anahtarlarından oluşur. Bu veriler ozel olarak temizlenmediği surece internet tarayıcısının depolama alanında saklanmaya devam eder. Depolama sınırları ortalama olarak nesne başına 5 MB, site başına ise 50 MB olarak belirlenir.
Cerezler, kaynak tarafından gonderilen anahtar verilerdir. İstemci ve sunucu arasında alışveriş edilirler. Cerezler, performans konusunda bazı sıkıntılar yaratsalar bile gizlilik ve guvenlik gibi konularda onem taşırlar. WebSQL verileri, IndexedDB dosyaları performans icin gereklidir. Hizmet dosyaları ise Google ’ın internet sitesi verilerini cevrimdışı kullanması icin kullanılan bir yoldur.
[h=2]Ozetle, internet tarayıcıları nasıl calışır?[/h]
İnternet tarayıcılarının calışma prensibini ve karmaşık alt sistemlerini ozetlemek gerekirse; internet tarayıcıları adres cubuğuna yazılan URL bilgisi ile ağ katmanında bulunan kaynağa ulaşır, kaynaktaki veriler arkayuz sisteminin yardımıyla işleme motoru ve JavaScript motoru tarafından işlenerek goruntulenir hale gelir, işlenen veriler internet tarayıcısının kullanıcı arayuzunde depolanır ve tarayıcı motoru sayesinde kullanıcı tarafından goruntulenerek kontrol edilir.
Sizin icin internet tarayıcıları nasıl calışır sorusunu yanıtladık ve bilmeniz gereken detayları en basit şekilde acıkladık. Tek dokunuşla kolayca internet dunyasını onumuze seren internet tarayıcılarının calışma prensibine ve karmaşık alt sistemlerine şaşırmamak elde değil.