Osmanlı İmparatorluğu ’nun yuzlerce yıl suren guclu hakimiyet doneminde askeriyenin gucu son derece onemlidir. Osmanlı askeri denilinde herkesin aklına Yeniceri Ocağı gelir ancak asıl en buyuk askeri guc tımarlı sipahilerdir. Turk ve Muslumanlardan oluşan tımarlı sipahiler devletten tek kuruş almadan yaşar, bolgelerini korur ve tum seferlerde orduya katılarak en onemli askeri gucu oluştururlardı.
Tımarlı sipahiler, tımar sisteminin bir sonucudur. Hem bu sistem hem de cebelu adı verilen askerler aslında Turklerin Orta Asya steplerinden beri sahip oldukları ve uyguladıkları bir sistemdir. Bu nedenle yalnızca Osmanlı ’da değil, tarihte kurulmuş butun Turk devletlerinde tımarlı sipahi benzeri bir sistem ile karşılaşmak mumkun. Gelin tımarlı sipahi nedir, ozellikleri ve gorevleri nelerdir biraz daha yakından bakalım.
[h=2]Temelden başlayalım, tımar sistemi nedir?[/h] Farsca kokenli bir kelime olan tımar, arazi ve sadakat anlamına gelmektedir. Tarih boyunca ozellikle Turk ve İslam devletleri başta olmak uzere pek cok devlette uygulanan tımar sistemi; devletin bir hizmet karşılığında başka bir ucret almadan ve vermeden topraklarını kişilere vermesidir.
Osmanlı İmparatorluğu ’nun kurucusu Osman Bey doneminde bile uygulandığına dair kanıtlar olan tımar sisteminde devlet, belirli kurallar cercevesinde merkezden uzakta bulunan bolgelerdeki kişilere toprak verir ve karşılığında bazı hizmetler isterdi. Bu hizmetlerin başında uretim, yerel guvenlik ve tabiki asker yetiştirmek geliyordu.
[h=2]Tımarlı sipahi nedir?[/h]
Tımar sistemi kapsamında toprak sahibi olan kişiler yani tımar sahipleri, yanlarında cebelu adı verilen askerler yetiştirirlerdi. Bu askerler devletten tek kuruş almaz, tımar sahibi yanında calışır ve aynı zamanda bolgenin yerel guvenliğini sağlarlardı. Tımarlı sipahiler olarak adlandırılan bu guc, sefer sırasında haber aldığı anda hızla orduya katılırdı.
Tımarlı sipahiler tanımına baktığımız zaman aslında karşımıza cok da ozel bir olay cıkmıyor. Cunku şoyle bir tarihe baktığımızda Orta Asya steplerinde at koşturan on Turklerin de aslında bu sistemle yaşadıklarını goruyoruz. Asker millet olarak anılan Turkler, tarih boyunca her zaman savaşa hazır olmuş ama bir yandan da kendi işlerini yurutmeyi surdurmuşlerdir.
[h=2]Tımarlı sipahilerin ozellikleri nelerdir?[/h]
Tımarlı sipahiler Turk ve Muslumanlardan oluşur. Atlı askerlerdir. Miğfer ve zırh kullanırlar. Merkezden uzak bolgelerde bulunurlar. Devletten maaş ya da farklı bir ucret almazlar. Ordunun en buyuk gucunu oluştururlar. Savaş dışı zamanlarda tarım yaparlar. Bolge asayişini sağlamakla gorevlidirler. Seferlerden ganimet elde etmezler. Tımarlı sipahilerin daha pek cok ozelliğini anlatmak mumkun ancak onları tanımlayacak en iyi cumle şudur, devletin guvencesidirler. Duşunun; ele gecirilmiş bir toprağın değeri yalnızca işlendiği zaman ortaya cıkar ve bunu tımarlı sipahiler yapar. Bolgenin guvenliğini sağlayan yine bu insanlardır.
Devletten herhangi bir maaş almadıkları ve o topraklardan urun elde etmek zorunda oldukları icin uretim yaparlar ve devlet ekonomisine katkı sağlarlar. İyi urun elde edemezlerse toprakları ellerinden alınır. Asker yetiştirmek gibi belki devletlerin en buyuk sorununu da yine tımarlı sipahiler cozer.
Belki cok bilinmeyen ama en onemli tımarlı sipahi ozelliği, alternatif askeri guc olmasıdır. Ordunun en buyuk gucu olmasının yanı sıra durduk yere isyan eden Yenicerilerin korkulu ruyasıdır. Pek cok Yeniceri isyanı, sultanın emri ile İstanbul ’a gelen tımarlı sipahi ile bastırılmıştır. Turk ve Musluman olmaları ise kulturel gucu korumaktadır.
[h=2]Tımarlı sipahilerin gorevleri nelerdir?[/h] Savaş zamanı orduya katılarak buyuk bir askeri guc oluştururlar. Savaş dışı zamanlarda bolgenin yerel guvenliğini sağlarlar. Bulundukları bolge halkından vergi toplarlar. Asker yetiştiriler. Uretim yaparlar. Ordunun her daim savaşa hazır olmasını sağlarlar. Uc bolgelerde sınır guvenliği sağlarlar.
[h=2]Tımarlı sipahiler ne zaman kuruldu?[/h] Tımarlı sipahilerin kuruluşu icin bir tarih vermek son derece zor cunku anlattığımız gibi bu, milletimizin kanına işlemiş bir durumdur. Osmanlı İmparatorluğu ’ndaki ilk tımarlı sipahi kayıtları Osman Bey ’e kadar uzanıyor ama Buyuk Selcuklu doneminde de bu sistemin olduğunu goruyoruz. Yani bu sistem kurulmadı, sistem biziz.
[h=2]Tımarlı sipahiler ne zaman kaldırıldı?[/h] İşte bu sorunun bir yanıtı var. Yuzlerce yıl Osmanlı İmparatorluğu ’na, binlerce yıl farklı Turk ve Musluman devletlere hizmet veren bu sistem; Sultan Abdulmecid doneminde, 3 Kasım 1839 tarihinde Gulhane Parkı ’nda okunan Tanzimat Fermanı ile kaldırılmıştır. Karara gore tımar sahipleri olene kadar topraklarında kalacak ancak tımar sistemi devam etmeyecekti.
[h=2]Tımarlı sipahiler neden kaldırıldı?[/h] Tufek icat oldu, mertlik bozuldu. Ateşli silahların icat edilmesi ile birlikte tum dunyada atlı askerler onemini yitirmeye başladı. İmparatorluk merkezinde nakit para ihtiyacının artması ile birlikte tımar sahiplerinin yapacağı vergi toplama işini iltizamlar yapmaya başladı. Tımar sistemi giderek guc kaybetti ve sonunda da işlevsiz kaldı. İmparatorluğun guc kaybetmesinin en onemli nedenlerinden biri olarak gorulmektedir.
Osmanlı ekonomisinin ve askeri gucunun bel kemiğini oluşturan tımarlı sipahi nedir, ozellikleri ve gorevleri nelerdir sorularını yanıtlayarak bu sistem hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Tımarlı sipahiler hakkındaki duşuncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Tımarlı sipahiler, tımar sisteminin bir sonucudur. Hem bu sistem hem de cebelu adı verilen askerler aslında Turklerin Orta Asya steplerinden beri sahip oldukları ve uyguladıkları bir sistemdir. Bu nedenle yalnızca Osmanlı ’da değil, tarihte kurulmuş butun Turk devletlerinde tımarlı sipahi benzeri bir sistem ile karşılaşmak mumkun. Gelin tımarlı sipahi nedir, ozellikleri ve gorevleri nelerdir biraz daha yakından bakalım.
[h=2]Temelden başlayalım, tımar sistemi nedir?[/h] Farsca kokenli bir kelime olan tımar, arazi ve sadakat anlamına gelmektedir. Tarih boyunca ozellikle Turk ve İslam devletleri başta olmak uzere pek cok devlette uygulanan tımar sistemi; devletin bir hizmet karşılığında başka bir ucret almadan ve vermeden topraklarını kişilere vermesidir.
Osmanlı İmparatorluğu ’nun kurucusu Osman Bey doneminde bile uygulandığına dair kanıtlar olan tımar sisteminde devlet, belirli kurallar cercevesinde merkezden uzakta bulunan bolgelerdeki kişilere toprak verir ve karşılığında bazı hizmetler isterdi. Bu hizmetlerin başında uretim, yerel guvenlik ve tabiki asker yetiştirmek geliyordu.
[h=2]Tımarlı sipahi nedir?[/h]
Tımar sistemi kapsamında toprak sahibi olan kişiler yani tımar sahipleri, yanlarında cebelu adı verilen askerler yetiştirirlerdi. Bu askerler devletten tek kuruş almaz, tımar sahibi yanında calışır ve aynı zamanda bolgenin yerel guvenliğini sağlarlardı. Tımarlı sipahiler olarak adlandırılan bu guc, sefer sırasında haber aldığı anda hızla orduya katılırdı.
Tımarlı sipahiler tanımına baktığımız zaman aslında karşımıza cok da ozel bir olay cıkmıyor. Cunku şoyle bir tarihe baktığımızda Orta Asya steplerinde at koşturan on Turklerin de aslında bu sistemle yaşadıklarını goruyoruz. Asker millet olarak anılan Turkler, tarih boyunca her zaman savaşa hazır olmuş ama bir yandan da kendi işlerini yurutmeyi surdurmuşlerdir.
[h=2]Tımarlı sipahilerin ozellikleri nelerdir?[/h]
Tımarlı sipahiler Turk ve Muslumanlardan oluşur. Atlı askerlerdir. Miğfer ve zırh kullanırlar. Merkezden uzak bolgelerde bulunurlar. Devletten maaş ya da farklı bir ucret almazlar. Ordunun en buyuk gucunu oluştururlar. Savaş dışı zamanlarda tarım yaparlar. Bolge asayişini sağlamakla gorevlidirler. Seferlerden ganimet elde etmezler. Tımarlı sipahilerin daha pek cok ozelliğini anlatmak mumkun ancak onları tanımlayacak en iyi cumle şudur, devletin guvencesidirler. Duşunun; ele gecirilmiş bir toprağın değeri yalnızca işlendiği zaman ortaya cıkar ve bunu tımarlı sipahiler yapar. Bolgenin guvenliğini sağlayan yine bu insanlardır.
Devletten herhangi bir maaş almadıkları ve o topraklardan urun elde etmek zorunda oldukları icin uretim yaparlar ve devlet ekonomisine katkı sağlarlar. İyi urun elde edemezlerse toprakları ellerinden alınır. Asker yetiştirmek gibi belki devletlerin en buyuk sorununu da yine tımarlı sipahiler cozer.
Belki cok bilinmeyen ama en onemli tımarlı sipahi ozelliği, alternatif askeri guc olmasıdır. Ordunun en buyuk gucu olmasının yanı sıra durduk yere isyan eden Yenicerilerin korkulu ruyasıdır. Pek cok Yeniceri isyanı, sultanın emri ile İstanbul ’a gelen tımarlı sipahi ile bastırılmıştır. Turk ve Musluman olmaları ise kulturel gucu korumaktadır.
[h=2]Tımarlı sipahilerin gorevleri nelerdir?[/h] Savaş zamanı orduya katılarak buyuk bir askeri guc oluştururlar. Savaş dışı zamanlarda bolgenin yerel guvenliğini sağlarlar. Bulundukları bolge halkından vergi toplarlar. Asker yetiştiriler. Uretim yaparlar. Ordunun her daim savaşa hazır olmasını sağlarlar. Uc bolgelerde sınır guvenliği sağlarlar.
[h=2]Tımarlı sipahiler ne zaman kuruldu?[/h] Tımarlı sipahilerin kuruluşu icin bir tarih vermek son derece zor cunku anlattığımız gibi bu, milletimizin kanına işlemiş bir durumdur. Osmanlı İmparatorluğu ’ndaki ilk tımarlı sipahi kayıtları Osman Bey ’e kadar uzanıyor ama Buyuk Selcuklu doneminde de bu sistemin olduğunu goruyoruz. Yani bu sistem kurulmadı, sistem biziz.
[h=2]Tımarlı sipahiler ne zaman kaldırıldı?[/h] İşte bu sorunun bir yanıtı var. Yuzlerce yıl Osmanlı İmparatorluğu ’na, binlerce yıl farklı Turk ve Musluman devletlere hizmet veren bu sistem; Sultan Abdulmecid doneminde, 3 Kasım 1839 tarihinde Gulhane Parkı ’nda okunan Tanzimat Fermanı ile kaldırılmıştır. Karara gore tımar sahipleri olene kadar topraklarında kalacak ancak tımar sistemi devam etmeyecekti.
[h=2]Tımarlı sipahiler neden kaldırıldı?[/h] Tufek icat oldu, mertlik bozuldu. Ateşli silahların icat edilmesi ile birlikte tum dunyada atlı askerler onemini yitirmeye başladı. İmparatorluk merkezinde nakit para ihtiyacının artması ile birlikte tımar sahiplerinin yapacağı vergi toplama işini iltizamlar yapmaya başladı. Tımar sistemi giderek guc kaybetti ve sonunda da işlevsiz kaldı. İmparatorluğun guc kaybetmesinin en onemli nedenlerinden biri olarak gorulmektedir.
Osmanlı ekonomisinin ve askeri gucunun bel kemiğini oluşturan tımarlı sipahi nedir, ozellikleri ve gorevleri nelerdir sorularını yanıtlayarak bu sistem hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Tımarlı sipahiler hakkındaki duşuncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.