Kimyada periyodik cetvelin 4B grubunda bulunan ve bir geciş metali olan titanyum “Ti” sembolu ile gosterilir. Ozgul ağırlığı (yoğunluğu) 4.506 g/cm3, atom ağırlığı (atom kutlesi) ise 47.867 g/mol olan titanyumun doğada 5 ayrı izotopu bulunmaktadır. 1791 yılında Reverend William Gregor ’un İngiltere ’ de keşfettiği, atom numarası 22 olan titanyum son derece dayanıklı ve hafif olup geniş […]
Kimyada periyodik cetvelin 4B grubunda bulunan ve bir geciş metali olan titanyum “Ti” sembolu ile gosterilir. Ozgul ağırlığı (yoğunluğu) 4.506 g/cm3, atom ağırlığı (atom kutlesi) ise 47.867 g/mol olan titanyumun doğada 5 ayrı izotopu bulunmaktadır. 1791 yılında Reverend William Gregor ’un İngiltere ’ de keşfettiği, atom numarası 22 olan titanyum son derece dayanıklı ve hafif olup geniş bir kullanım alanına ( tıp, diş hekimliği, takı, mutfak, boya, plastik sanayi, gemi, uzay aracı, fuze kaplaması) sahiptir. Oda sıcaklığında katı halde bulunan, aluminyumdan ve celikten cok daha guclu olan titanyumu Matthew Arnold Hunter 1910 yılında ilk kez saf halde uretmiştir.
[h=3]Titanyumun İsimlendirilmesi[/h] Aluminyum, demir, molibden, vanadyum gibi bazı elementlerle alaşım yapabilen bu elementin ismini Martin Heinrich Klaproth Yunan mitolojisindeki Titan adlı tanrılardan esinlenerek vermiştir. Saturn adlı gezegenin bir uydusunun ve Ay ’da yer alan bir kraterin de ismi Titan ’dır.
[h=3]Titanyumun Ozellikleri[/h]
Titanyumun ısıya ve elektriğe karşı iletkenliği demirden daha duşuktur. Anti manyetik ozellikte olan titanyum bircok fiziksel ve kimyasal ozellik bakımından zirkonyuma benzer. Kimyasal bircok maddeye, ceşitli asitlere, deniz suyuna ve ceşitli tuz cozeltilerine, klor gazına, korozyona ve yuksek gerilmeye karşı dayanıklıdır. Bu dayanıklılık nedeniyle denizaltı govdelerini, kuvvetli aşındırıcı kimyevi maddelerin uretimini yapan fabrikaların ilgili bolumlerinde titanyum kullanılmaktadır. Titanyum 1668 santigrat derecede erir, 3287 santigrat derecede ise kaynar. Saf halde elde edilmesi zor olan bu geciş elementi duşuk bir yoğunluğa sahiptir. Cok sert olan metal haliyle kuvarsı bile cizebilen titanyumun dokusu parlak ve beyaza yakın gumuş rengindedir. Doğada titanyumun 5 ayrı izotopu bulunmaktadır. Titanyumun ilginc bir ozelliği de nikelle oluşturduğu nitinol adlı alaşımın bellek yeteneğine sahip olmasıdır. Bu alaşımla yapılan herhangi bir nesne şekli bozulup ısıtılsa da yeniden eski haline kavuşur. Şekil hafızası olan nitinol uzay sanayisinde ve tıpta kullanılmaktadır.
[h=3]Titanyumun Bulunduğu Yerler[/h] Tabiatta saf element halinde bulunmayan titanyuma yer kabuğunda tortul tabakaların ve volkanik kayaların arasında bileşikler halinde bulunur. Dunyada en cok bulunan elementler arasında 9. sıradadır. Dunyada Avustralya, ABD, Cin, Hindistan, Kanada, Norvec, Guney Afrika, Ukrayna, Sri Lanka, Mozambik ve Vietnam gibi bircok ulkede zengin titanyum cevherleri mevcuttur. Rezervler uzun sure gereksinimi karşılayacak duzeydedir. Buna rağmen karmaşık teknolojilerle işlenmekte olduğundan fiyatı yuksektir. Bu durum kullanımı sınırlamaktadır. Rutil, ilmenit ve anataz şu an icin ekonomik onemi yuksek titanyum mineralleridir. Diğer titanyum icerikli mineraller sfen (sphene veya titanit), brokit, titanomanyetit ve provskittir.
Guneşte, bazı yıldızlarda, uydumuz olan ayda, bitkilerde, komur kullerinde, insan vucudunda da az miktarda titanyum bulunduğu saptanmıştır. Maden cevherlerindeki titanyum Kroll ve Hunter işlemleriyle cıkarılmaktadır. Ulkemizin titanyum ihtiyacı ithalatla karşılanmakta olup bu element daha cok boya ve plastik sanayinde kullanılmaktadır.
[h=3]Titanyum Nerelerde Kullanılır?[/h]
Aluminyum, magnezyum, demir, vanadyum, bakır, molibden gibi metallerle alaşım haline getirilen titanyumdan havacılıkta, askeriyede, silah ve ucak endustrisinde ( % 65 oranında), boya, kÂğıt ve otomotiv sanayinde, tıpta, mutfak gerecleri yapımında ve daha pek cok farklı alanda yararlanılır. Saflaştırılmış olan titanyumun % 95 kadarı titanyum dioksit (TiO2) halinde kullanılır. Beyaz renkli bir pigment olan titanyum dioksit kozmetik urunler, guneş kremi, boya, diş macunu, kÂğıt gibi maddelerin yapısına katılır. En onemli ozelliği insan vucudu ile uyumlu olmasıdır. Bu nedenle diş implantlarında, ortopedi alanında rahatlıkla kullanılır ve vucut tarafından reddedilmez. Dayanıklılığı, hafifliği ve biyo uyumluluğu nedeniyle tıbbi kullanımda tercih sebebidir. Aynı sebeplerle ozellikle de terleyen cilt bolgeleriyle temas eden saat, gozluk ve yuzuk gibi takılarda da titanyum tercih edilmektedir.
[h=3]Titanyumun İnsan Vucudunda Kullanımı[/h]
Ustun nitelikleri olan titanyum sağlamlığı, korozyona dayanıklılığı ve insan vucudundaki kemik ve diğer dokularla uyum sorununun olmaması, reaksiyona girmemesi sebebiyle diş hekimliğinde (diş implantlarında, diş telleri ve benzeri damak protezlerinde) ve tıpta (eklem protezlerinde, kırık kemikleri sabitleyen vida ve plaklarda, damar stentlerinde) kullanım alanı bulmaktadır. Doku dostu olan titanyum implantlar (Sağlık Bakanlığı ’nca denetimli ve ruhsatlı urunler kullanıldığı surece) kemik erimesine ya da kansere neden olmamaktadır. Mikroorganizmalarla reaksiyona girmediği icin toksik olmayan titanyum insan vucudunda alerji de yapmaz.
Kimyada periyodik cetvelin 4B grubunda bulunan ve bir geciş metali olan titanyum “Ti” sembolu ile gosterilir. Ozgul ağırlığı (yoğunluğu) 4.506 g/cm3, atom ağırlığı (atom kutlesi) ise 47.867 g/mol olan titanyumun doğada 5 ayrı izotopu bulunmaktadır. 1791 yılında Reverend William Gregor ’un İngiltere ’ de keşfettiği, atom numarası 22 olan titanyum son derece dayanıklı ve hafif olup geniş bir kullanım alanına ( tıp, diş hekimliği, takı, mutfak, boya, plastik sanayi, gemi, uzay aracı, fuze kaplaması) sahiptir. Oda sıcaklığında katı halde bulunan, aluminyumdan ve celikten cok daha guclu olan titanyumu Matthew Arnold Hunter 1910 yılında ilk kez saf halde uretmiştir.[h=3]Titanyumun İsimlendirilmesi[/h] Aluminyum, demir, molibden, vanadyum gibi bazı elementlerle alaşım yapabilen bu elementin ismini Martin Heinrich Klaproth Yunan mitolojisindeki Titan adlı tanrılardan esinlenerek vermiştir. Saturn adlı gezegenin bir uydusunun ve Ay ’da yer alan bir kraterin de ismi Titan ’dır.
[h=3]Titanyumun Ozellikleri[/h]
Titanyumun ısıya ve elektriğe karşı iletkenliği demirden daha duşuktur. Anti manyetik ozellikte olan titanyum bircok fiziksel ve kimyasal ozellik bakımından zirkonyuma benzer. Kimyasal bircok maddeye, ceşitli asitlere, deniz suyuna ve ceşitli tuz cozeltilerine, klor gazına, korozyona ve yuksek gerilmeye karşı dayanıklıdır. Bu dayanıklılık nedeniyle denizaltı govdelerini, kuvvetli aşındırıcı kimyevi maddelerin uretimini yapan fabrikaların ilgili bolumlerinde titanyum kullanılmaktadır. Titanyum 1668 santigrat derecede erir, 3287 santigrat derecede ise kaynar. Saf halde elde edilmesi zor olan bu geciş elementi duşuk bir yoğunluğa sahiptir. Cok sert olan metal haliyle kuvarsı bile cizebilen titanyumun dokusu parlak ve beyaza yakın gumuş rengindedir. Doğada titanyumun 5 ayrı izotopu bulunmaktadır. Titanyumun ilginc bir ozelliği de nikelle oluşturduğu nitinol adlı alaşımın bellek yeteneğine sahip olmasıdır. Bu alaşımla yapılan herhangi bir nesne şekli bozulup ısıtılsa da yeniden eski haline kavuşur. Şekil hafızası olan nitinol uzay sanayisinde ve tıpta kullanılmaktadır.
[h=3]Titanyumun Bulunduğu Yerler[/h] Tabiatta saf element halinde bulunmayan titanyuma yer kabuğunda tortul tabakaların ve volkanik kayaların arasında bileşikler halinde bulunur. Dunyada en cok bulunan elementler arasında 9. sıradadır. Dunyada Avustralya, ABD, Cin, Hindistan, Kanada, Norvec, Guney Afrika, Ukrayna, Sri Lanka, Mozambik ve Vietnam gibi bircok ulkede zengin titanyum cevherleri mevcuttur. Rezervler uzun sure gereksinimi karşılayacak duzeydedir. Buna rağmen karmaşık teknolojilerle işlenmekte olduğundan fiyatı yuksektir. Bu durum kullanımı sınırlamaktadır. Rutil, ilmenit ve anataz şu an icin ekonomik onemi yuksek titanyum mineralleridir. Diğer titanyum icerikli mineraller sfen (sphene veya titanit), brokit, titanomanyetit ve provskittir.
Guneşte, bazı yıldızlarda, uydumuz olan ayda, bitkilerde, komur kullerinde, insan vucudunda da az miktarda titanyum bulunduğu saptanmıştır. Maden cevherlerindeki titanyum Kroll ve Hunter işlemleriyle cıkarılmaktadır. Ulkemizin titanyum ihtiyacı ithalatla karşılanmakta olup bu element daha cok boya ve plastik sanayinde kullanılmaktadır.
[h=3]Titanyum Nerelerde Kullanılır?[/h]
Aluminyum, magnezyum, demir, vanadyum, bakır, molibden gibi metallerle alaşım haline getirilen titanyumdan havacılıkta, askeriyede, silah ve ucak endustrisinde ( % 65 oranında), boya, kÂğıt ve otomotiv sanayinde, tıpta, mutfak gerecleri yapımında ve daha pek cok farklı alanda yararlanılır. Saflaştırılmış olan titanyumun % 95 kadarı titanyum dioksit (TiO2) halinde kullanılır. Beyaz renkli bir pigment olan titanyum dioksit kozmetik urunler, guneş kremi, boya, diş macunu, kÂğıt gibi maddelerin yapısına katılır. En onemli ozelliği insan vucudu ile uyumlu olmasıdır. Bu nedenle diş implantlarında, ortopedi alanında rahatlıkla kullanılır ve vucut tarafından reddedilmez. Dayanıklılığı, hafifliği ve biyo uyumluluğu nedeniyle tıbbi kullanımda tercih sebebidir. Aynı sebeplerle ozellikle de terleyen cilt bolgeleriyle temas eden saat, gozluk ve yuzuk gibi takılarda da titanyum tercih edilmektedir.[h=3]Titanyumun İnsan Vucudunda Kullanımı[/h]
Ustun nitelikleri olan titanyum sağlamlığı, korozyona dayanıklılığı ve insan vucudundaki kemik ve diğer dokularla uyum sorununun olmaması, reaksiyona girmemesi sebebiyle diş hekimliğinde (diş implantlarında, diş telleri ve benzeri damak protezlerinde) ve tıpta (eklem protezlerinde, kırık kemikleri sabitleyen vida ve plaklarda, damar stentlerinde) kullanım alanı bulmaktadır. Doku dostu olan titanyum implantlar (Sağlık Bakanlığı ’nca denetimli ve ruhsatlı urunler kullanıldığı surece) kemik erimesine ya da kansere neden olmamaktadır. Mikroorganizmalarla reaksiyona girmediği icin toksik olmayan titanyum insan vucudunda alerji de yapmaz.