Maltodekstrin genellikle paketlenmiş gıdalara eklenen işlenmiş bir şekerdir. Bununla birlikte, başka bir maltodekstrin formu, bağırsak sağlığını geliştirebilen ve diyabeti onleyebilen sindirime direncli bir diyet lifidir. Maltodekstrinler Nelerdir? Maltodekstrin, pirinc, patates, mısır veya buğday gibi bitki kaynaklarından turetilen karmaşık bir karbonhidrattır. Maltodekstrin, sindirilebilir veya sindirime direncli bir formda bulunmaktadır. Maltodekstrin’in (MD) sindirilebilir formu iyi bir enerji […]
Maltodekstrin genellikle paketlenmiş gıdalara eklenen işlenmiş bir şekerdir. Bununla birlikte, başka bir maltodekstrin formu, bağırsak sağlığını geliştirebilen ve diyabeti onleyebilen sindirime direncli bir diyet lifidir.
[h=3]Maltodekstrinler Nelerdir?[/h] Maltodekstrin, pirinc, patates, mısır veya buğday gibi bitki kaynaklarından turetilen karmaşık bir karbonhidrattır. Maltodekstrin, sindirilebilir veya sindirime direncli bir formda bulunmaktadır. Maltodekstrin’in (MD) sindirilebilir formu iyi bir enerji kaynağıdır, ancak obezite, diyabet ve diğer sağlık sorunları riskini artırmaktadır. Bununla birlikte direncli maltodekstrin (RMD), bağırsak sağlığını geliştiren, sindirim problemlerini iyileştiren, diyabet ve obeziteyi onleyen bir diyet lifidir.
[h=3]Maltodekstrin (Sindirilebilir) Nedir?[/h] Sindirilebilir maltodekstrin, gıdalarda ve sağlık tehlikeleriyle ilişkili olan yaygın bir maddedir. Maltodekstrin bir bitki ozutu olmasına rağmen, yuksek oranda işlenmektedir. Bu beyaz toz endustriyel olarak nişastanın (enzimler veya asitlerle) parcalanması ve ardından saflaştırılmasıyla uretilmektedir. Nihai urun tatsızdır ve suda cozunmektedir. Maltodekstrin gıdalarda katkı maddesi olarak kullanılmaktadır. Bu gıdalar aşağıdaki gibidir:
• Spor iceceklerinde ucuz bir enerji kaynağı sağlama
• Doku veya lezzeti geliştirme
• Paketlenmiş veya konserve yiyecekleri saklama
• Dondurulmuş gıdalarda buz oluşumunu onleme
• Jelatin benzeri sıvıları kalınlaştırma
• Duşuk kalorili yiyeceklerde şeker veya yağı değiştirme
Ayrıca tıbbi veya kozmetik urunlerde dolgu maddesi veya koruyucu olarak da kullanılmaktadır ve yaklaşık 4 kcal/gr ve cok yuksek glisemik indekse sahiptir.
[h=3]Direncli Maltodekstrin Nedir?[/h] Normal maltodekstrin’in aksine, sindirime direncli maltodekstrin sağlığı geliştirici bir madde olmaktadır. Şekerler arasındaki bağları değiştirerek sindirimi imkansız hale getiren kimyasal bir işlemle uretilen bir diyet lifidir. Hi-Mısır ve ciğ patates nişastası, diğer iki dayanıklı nişasta turudur ve direncli maltodekstrin başka bir direncli nişasta turudur. Direncli nişasta ince bağırsak tarafından sindirilemediğinden bağırsağa sağlam bir şekilde gecmektedir. Kolondaki bağırsak bakterileri bu nişastaya K2 vitaminine ve butirat gibi faydalı kısa zincirli yağ asitlerine (SCFA’lar) fermente etmektedir. Ayrıca direncli nişasta iyi bakterilerin buyumesine ve dengede kalmasına yardımcı olmaktadır. Direncli maltodekstrin, sindirimi, bağırsak hareketlerini ve bağırsak sağlığını desteklemektedir. Genel sağlık uzerinde guclu etkileri bulunmaktadır ve yutulması diyabet, kalp hastalıkları, obezite ve inflamatuar durumlarla ters orantılıdır. Direncli maltodekstrin, notr tadı olan beyaz bir tozdur. Duşuk glisemik indekse ve gram başına yaklaşık 2-2,5 kcal’a sahiptir.
[h=3]Maltodekstrin ve Direncli Maltodekstrin[/h] Maltodekstrin ve direncli maltodekstrin’in sadece benzer olduğu acıktır. Bununla birlikte, bu iki şeker, faydaları ve riskleri soz konusu olduğunda tamamen farklıdır. Maltodekstrin ve direncli maltodekstrin’in faydaları bulunmaktadır. Dayanıklı Maltodekstrin’in faydaları aşağıdaki gibidir:
Hareket mekanizması
Direncli maltodekstrin’in bağırsak sağlığını geliştirdiğine inanılmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• İyi bağırsak bakterilerinin buyumesini teşvik etmek
• Dışkı ağırlığını, kıvamını ve bağırsak hareketlerini iyileştirmek
Bazı araştırmacılara gore, direncli maltodekstrin obezite, diyabet ve kalp hastalığına karşı potansiyele sahiptir, cunku ceşitli calışmalarda bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Duşuk karın yağı ve vucut ağırlığı
• Gıda alımında azalma
• Artan tokluk hormonları (glukagon benzeri peptit-1 ve peptit YY)
• Aclık hormonu (grelin) uretimini azaltma
• Kan şekeri seviyelerinde azalma ve insulin direnci
• Yağ emilimini engelleme ve diyet yağlarının ortadan kaldırılmasını artırma
Ayrıca kanseri onlemektedir ve bağışıklık fonksiyonunu artırmaktadır. Kanser ve bağışıklık fonksiyonunu uzerindeki etkileri aşağıdaki gibidir:
• Kanser hucrelerinin ve tumorlerinin buyumesini engelleme
• Azalan endotoksinler, inflamatuar sitokinler ve oksidatif stres belirtecleri (TNF-a, IFN gama, MDA)
• Koruyucu santikorların ve antienflamatuar maddelerin arttırılması (IgA, butirat, IL-10)
[h=3]1) Sindirim Sağlığı[/h] Direncli nişastalar, ozellikle kişi mikrobiyom dengesizliklerine yatkınsa, bağırsak sağlığı icin iyi bir secimdir. 900’den fazla insan uzerinde yapılan ceşitli klinik calışmalarda, direncli maltodekstrin dışkı ağırlığını, kıvamını ve bağırsak hareket sıklığını plaseboya kıyasla arttırmıştır. 200’den fazla insanın klinik calışmalarında, direncli maltodekstrin, iyi bağırsak bakterilerinin buyumesini arttırmıştır ve bu bakteriler aşağıdaki gibidir:
• Bifidobacterium
• Ruminokokkus
• Eubacterium
• Lactobacillus
• Lachnospiraceae
• Bacteroides
• Holdemania
• Faecalibacterium
Kabızlığı olan 32 kişinin klinik calışmasında, inulin ile direncli maltodekstrin bağırsak hareketlerini iyileştirmiş, gerilmeyi azaltmış ve boşalmayı tamamlamamıştır. Sıcanlarda, direncli maltodekstrin yararlı bakterilerin (Bifidobacterium) buyumesini ve zararlı bağırsak bakterilerinin (Clostridium perfringens) azalmasını teşvik etmiştir. Domuz yavrularında direncli, inflamatuar bir bağırsak bozukluğu olan ulseratif koliti onlemiştir.
[h=3]2) Diyabet[/h] Dayanıklı bir nişasta olarak, bu tur maltodekstrin, yemeklerden sonra kan şekeri seviyesini sabit tutmaya yardımcı olmaktadır. 900’den fazla kişinin meta-analizinde, direncli maltodekstrin yemeklerden sonra kan şekeri artışını bloke etmiştir. 60 aşırı kilolu erkek uzerinde yapılan 12 haftalık bir klinik calışmada, direncli maltodekstrin kan şekeri ve insulin duzeylerini duşurmuştur. Adiponektin adı verilen ve glikoz uretimini engelleyen bir kilo verme proteinini arttırmıştır. Ayrıca lektin duyarlılığı olan kişilerde adiponektinin de artması olmuştur. Tip 2 diyabetli 55 kadın uzerinde yapılan bir klinik calışmada, direncli maltodekstrin insulin direncini duşurmuştur. 13 kişide, direncli maltodekstrin yemeklerden sonra insulin uretimini azaltmıştır. Ayrıca metabolik sendromlu 30 kişi uzerinde yapılan 12 haftalık bir klinik calışmada kan şekeri duzeylerini duşurmuştur. Sıcanlarda RMD, kan şekeri ve insulin seviyelerini duşuren bir hormon olan GLP-1 (Glukagon benzeri peptit 1) uretimini arttırmıştır.
[h=3]3) Obezite[/h] 300’den fazla kilolu insanın ceşitli klinik calışmalarında, direncli maltodekstrin vucut ağırlığını, vucut kitle indeksini (BMI) ve vucut yağını azaltmıştır. Metabolik sendromlu 30 kişinin 12 haftalık bir klinik calışmasında bel cevresini ve karın yağını azaltmıştır. 160’tan fazla aşırı kilolu erkeğin klinik calışmalarında, direncli maltodekstrin aclık hissini azaltmış, tokluğu arttırmış ve gıda alımını azaltmıştır. 32 sağlıklı insan uzerinde yapılan bir başka calışmada, aclık hormonu (grelin) seviyelerini duşurmuş, aclık duygularını duşurmuş ve doymuşluğu arttırmıştır. Sıcanlarda, direncli maltodekstrin vucut ağırlığını, karın yağını ve baskılanan fazla gıda alımını azaltmıştır.
[h=3]4) Kan Yağları[/h] 60 aşırı kilolu erkek uzerinde yapılan 12 haftalık bir klinik calışmada, direncli maltodekstrin HDL- kolesterolu arttırmış, toplam kolesterolu, LDL-kolesterol, VLDL-kolesterol ve trigliseritler duşurmuştur. Hem sağlıklı insanlar hem de metabolik sendromu olanlar uzerinde yapılan diğer bazı calışmalar, trigliserit duşurucu faydalarını doğrulamıştır. Aynı şey, sıcanlarda direncli maltodekstrin’in yemekten sonra trigliserit artışını engellediği bulunmuştur. Hamsterlerde, RMD inulin ile birlikte HDL kolesterolu arttırmış, tum zararlı yağ seviyelerini duşurmuş ve insanlarda gozlenen faydaları tekrarlamıştır.
[h=3]5) Bağışıklık Fonksiyonu[/h] Klinik bir calışmada, diyabet tip 2 olan 55 kadın, direncli maltodekstrin, endotoksinler, enflamatuar sitokinler (TNF-a, IFN gama) ve malondialdehit (MDA) (oksidatif stres icin bir işaretleyici) dahil olmak uzere cok ceşitli zararlı bağışıklık belirteclerini azaltmıştır. Ayrıca direncli maltodekstrin bir anti-enflamatuar sitokin olan IL-10’u (İnterlokin -10) arttırmıştır. Farelerde bu direncli nişasta, bağışıklık fonksiyonunu arttıran ve bağırsakları koruyan kısa zincirli bir yağ asidi olan IgA ve butirat uretimini arttırmıştır.
[h=3]6) Mineral Emilimi[/h] Direncli nişasta, besin emilimine yardımcı olmaktadır ve besin eksikliği olasılığını azaltmaktadır. Direncli maltodekstrin, direncli nişastanın mineral ve D vitamini seviyelerinde kanıtlanmış tum faydalarını getirebilmektedir. Sıcanlarda, direncli maltodekstrin kalsiyum, magnezyum, demir ve cinkonun emilimini geliştirmiş, bu mineraller optimal sağlığı korumak icin gereklidir.
[h=3]7) Kanser Araştırması[/h] Farelerde direncli maltodekstrin, meme ve kolon kanseri hucrelerinin buyumesini engellemiş ve kanser hucresi olumunu arttırmıştır. Ayrıca hucre calışmalarında, kolon kanseri hucrelerinin buyumesini bastırmıştır. Kanserle mucadele potansiyeli hakkında daha fazla araştırmaya ihtiyac duyulmaktadır.
[h=3]Yan Etkiler ve Guvenlik[/h] İnsan, hayvan ve hucre calışmalarında direncli maltodekstrin cok guvenlidir. Yaygın yan etkileri cok hafifti ve bu yan etkiler aşağıdaki gibidir:
• Şişkinlik
• Gaz
• Yuksek dozlarda mide ağrısı ve dolgunluk
• Gurleyen sesler
• İshal veya sulu dışkı
Olumsuz etkilerden ve beklenmedik etkileşimlerden kacınmak icin, sağlık nedenlerinden oturu her iki maltodekstrin kullanmadan once muhakkak uzman bir doktorla goruşulmelidir.
[h=3]Sınırlamalar ve Uyarılar[/h] Direncli maltodekstrin’in bağırsak sağlığı, obezite ve diyabetin onlenmesi uzerindeki etkisini inceleyen oldukca az sayıda klinik calışma bulunmaktadır. Bununla birlikte, diğer bazı sağlık yararları esas olarak hayvan ve hucre calışmaları ile desteklenirken, klinik calışmaların sadece az sayıda katılımcısı vardır. Ayrıca, direncli maltodekstrin sağlık riskleri hakkında yeterli araştırma bulunmamaktadır. Direncli maltodekstrin’in risk etkileri ve sağlık yararları uzerine daha fazla araştırma teşvik edilmelidir.
[h=3]Formlar ve Dozaj[/h] Guvenli ve etkili bir direncli maltodekstrin dozu bulunmamaktadır, cunku birini bulmak icin yeterince guclu bir calışma yapılmamıştır. Klinik calışmalarda direncli maltodekstrin dozu gunde 9-60 g arasında değişmektedir. İshale neden olmayan erkekler icin maksimum doz 1 g/kg vucut ağırlığı iken, kadınlar 1,1 g/kg vucut ağırlığı alabilmektedir.