Ashitaba uzun suredir mutfaklarda ve geleneksel tıpta enfeksiyonlar, yaraları iyileştirmek ve sindirimi iyileştirmek icin kullanılmaktadır. Bununla birlikte, bu kullanımları desteklemek icin uygun klinik veriler bulunmamaktadır. Bilim adamları bu arada ashitaba’nın kilo ve kalp sağlığını etkileyip etkilemeyeceğini araştırmaktadırlar. Ashitaba Nedir? Ashitaba (Angelica keiskei) yeşil, yapraklı bir bitkidir ve havuc (Apiaceae) ailesinin bir parcasıdır. Hızlı buyumesi ve […]
Ashitaba uzun suredir mutfaklarda ve geleneksel tıpta enfeksiyonlar, yaraları iyileştirmek ve sindirimi iyileştirmek icin kullanılmaktadır. Bununla birlikte, bu kullanımları desteklemek icin uygun klinik veriler bulunmamaktadır. Bilim adamları bu arada ashitaba’nın kilo ve kalp sağlığını etkileyip etkilemeyeceğini araştırmaktadırlar.
[h=3]Ashitaba Nedir?[/h] Ashitaba (Angelica keiskei) yeşil, yapraklı bir bitkidir ve havuc (Apiaceae) ailesinin bir parcasıdır. Hızlı buyumesi ve rejeneratif olduğu iddia edilen ozellikleri nedeniyle yarının yaprağı olarak da adlandırılmaktadır. Kokler de dÂhil olmak uzere bitkinin tum kısımları yenilebilmektedir. Japonya‘nın kıyı bolgelerinde yerli olan Ashitaba, Izu Adaları ve Izu Yarımadası’nda yaygın olarak gıda ve halk ilacları olarak kullanılmaktadır. Ashitaba, kısmen golgeli bahce alanlarında kolayca yetiştirilen soğuğa dayanıklı bir bitkidir. Japon halkı geleneksel olarak bitkiyi grip, karaciğer problemleri, artrit, hazımsızlık, ateş ve enfeksiyonlar icin kullanmaktadır. Bununla birlikte, uygun klinik veriler hala destekleyememektedir.
Ashitaba taze bir sebze olarak yenmekte, caylar, mezeler ve corbalar icin yaprakları kurutulmakta ve takviye icin toz haline getirilmektedir. Cay geleneksel olarak sıcak suda 15 dakika demlenmiş kuru yapraklardan sonra yapılmaktadır. Ek olarak, ashitaba takviyeleri tıbbi kullanım icin FDA tarafından onaylanmamıştır. Takviyeler genellikle sağlam klinik araştırmalardan yoksundur. Kısacası Ashitaba, Japonya’da yetişen havuc ailesinden bir bitkidir. Bir halk ilacı olarak kullanılmaktadır, ancak etkinliği hakkında klinik araştırmalar bulunmamaktadır.
[h=3]Bileşenler[/h] Ashitaba, bazı besin maddelerini iceren karmaşık bir bitkidir. Bu besin maddeleri aşağıdaki gibidir:
• Lif
• Kalsiyum
• Demir
• Magnezyum
• E Vitamini
• B1 ve B2 Vitaminleri
• C vitamini
• K Vitamini
Ayrıca Ashitaba dÂhil başka bileşikler icermektedir ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• İzobavakalcone, ksantoangelol ve 4-hidroksidrisin dÂhil kalkonlar
• Klorofil
• Lutein
• Alfa-karoten ve beta-karoten
• quercetin
• Catechin
Bununla birlikte Ashitaba bazı mineraller, vitaminler, antioksidanlar ve diğer biyoaktif bileşikler icermektedir.
Hareket Mekanizması
Bilim adamları ashitaba’nın bazı şekilde hareket edebileceğini varsaymaktadırlar ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Artan adiponektin, glikoz seviyelerini duşurmeye ve yağ yıkımını artırmaya katkıda bulunan bir hormondur
• Yağ hucresi oluşumunda rol oynayabilecek PPAR- P adı verilen bir reseptor seviyelerinin azalması (adipogenez)
• Teorik olarak kan basıncını duşurebilen anjiyotensin donuşturucu enzimin (ACE) aktivitesini bloke etme
• Antioksidan glutatyon peroksidaz ve superoksit dismutaz seviyelerinin artması
• Dopamin ve serotonini parcalayan bir enzim olan monoamin oksidazın (MAO) aktivitesini bloke eder
• Kanın pıhtılaşma riskini azaltabilecek protein plazma plazminojen aktivator inhibitoru-1 (PAI-1) seviyelerinin azalması
Bu onerilen mekanizmalar insanlarda keşfedilmemiş ve kanıtlanmamıştır. Bilim adamları, ashitaba’nın yağ yakıcı ve antioksidan yollarda hareket edebileceğini varsaymaktadır, ancak bu doğrulanmamıştır.
[h=3]Ashitaba’nın İddia Edilen Sağlık Faydaları[/h] 1) Kilo kaybı
Kilo kaybı icin ashitaba kullanımını destekleyen kanıtlar yetersizdir. Sadece birkac duşuk kaliteli insan calışması yayınlanmıştır. 15 sağlıklı kilo ve 25 kilolu insandan oluşan kucuk bir calışmada, ashitaba bel genişliğini, mide yağını ve vucut ağırlığını 8 hafta sonra azaltmıştır. Yalnızca dokuz kişinin pilot denemesinde, ashitaba hem 4 hem de 8 haftada metabolik sendromu olan kişilerde mide yağını (viseral), toplam vucut yağını, BMI ve vucut ağırlığını azaltmıştır. Toplam 24 kişiyi kapsayan bu calışmalardan herhangi bir sonuc cıkarmak mumkun değildir. Her iki deneme de % 100 finanse edilmiştir, buyuk bir cıkar catışması ve onyargı riski yaratan Japonya’da ashitaba takviyeleri yapan şirketler (Takara Bio Inc ve Japan Bio Science Laboratory Co.) tarafından desteklenmiştir.
2) Alkolden dolayı karaciğer hasarı
Alkolden dolayı karaciğer hasarı icin ashitaba kullanımını destekleyen kanıtlar yetersizdir. 12 hafta boyunca ashitaba ile takviye edilmiş 82 ağır alkol icicisinin bir calışmasında, karaciğer hasarının bir belirteci olan gama-glutamil transferazı (GGT) azaltmıştır.
3) Antioksidan etkiler
Ashitaba’nın oksidatif hasarı azaltabileceğini gosteren yeterli kanıt bulunmaktadır. Antioksidan etkileri sadece kucuk bir acık etiketli calışmada araştırılmıştır ve bu calışmanın bulguları henuz tekrarlanmamıştır. Calışmada, 8 hafta boyunca ashitaba bazlı bir meyve suyu (gunde 240 ml) 20 sigara icende DNA hasarını azaltmıştır. 10 sağlıklı yetişkinin pilot calışmasında, ashitaba tozu antioksidan seviyelerini arttırmıştır. Sıcanlarda ve farelerde taze ashitaba suyu ve fermente ashitaba bazı seviyeleri arttırmıştır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Luteolin
• Katalaz
• Superoksit dismutaz (SOD)
• Glutatyon peroksidaz (GSH -Px)
• Toplam antioksidan kapasite
Bununla birlikte Ashitaba’nın yukarıdaki parametreler uzerindeki etkileri insanlarda araştırılmamıştır. Bilim adamları ashitaba’nın DNA’yı hucrelerde mutasyonlara (mutajenlere) neden olan bileşiklerden koruyup koruyamayacağını araştırmaktadırlar. Birkac kucuk olcekli calışmaya rağmen, ashitaba’nın kilo kaybı, karaciğer hasarı ve antioksidan savunma icin etkinliğini değerlendirmek icin yeterli kanıt bulunmamaktadır.
4) Diyabet
Ashitaba’nın diyabetli kişilerde semptomları iyileştirmek icin kullanılması gerektiğini gosteren hicbir kanıt bulunmamaktadır ve Sadece hayvan calışmaları yayınlanmıştır. Diyabetik farelerde ve sıcanlarda ashitaba, aclık kan şekeri ve insulin seviyelerini duşurmuştur. Bitki, yuksek şekerli bir diyetle beslenen sıcanlarda kan şekeri seviyelerini, insulin ve trigliseritleri azaltmıştır. Bu bulguların insanlara tercume edilip edilmeyeceği tamamen bilinmemektedir. Yuksek diyetle beslenen sıcanlarda, ashitaba kilo ve yağ alımını onlemeye yardımcı olmuştur. Bilim adamları, ashitaba’daki (4-hidroksimetrisin ve ksantoangelol) aktif bileşiklerin ikisinin, insulin duyarlılığını artıran bir hormon olan adiponektini artırarak etki ettiğini varsaymaktadırlar. Ancak teorileri klinik olarak kanıtlanmamıştır.
5) Kan basıncı
Anjiyotensin donuşturucu enzim (ACE), kan basıncı kontrolunde rol oynayan bir enzimdir. ACE (ACE inhibitorleri) aktivitesini bloke eden ilaclar, yuksek tansiyonu tedavi etmek icin kullanılmaktadır. Ashitaba, ACE aktivitesini bloke ederek sıcanlarda kan basıncını duşurmuştur, ayrıca insanlarda ACE ve kan basıncını etkileyip etkilemediği bilinmemektedir.
6) Bellek kaybı
Ashitaba’nın insanlarda hafızayı etkileyip etkilemediği bilinmemektedir. Hafıza kaybı olan farelerde ashitaba kısa ve uzun sureli hafızayı geliştirmiştir. Hayvan deneyleri, ashitaba’nın insanlarda kalp sağlığı, hafıza ve diyabet uzerindeki potansiyel etkileri icin araştırılması gerektiğini gostermektedir.
7) Enflamasyon
Araştırmacılar ashitaba’nın hucrelerde inflamasyon belirtecleri uzerindeki etkilerini araştırmaktadırlar. Bu inflamasyon belirtecler aşağıdaki gibidir:
• Tumor Nekroz Faktoru-alfa (TNF-alfa)
• İnterlokin 6 (IL-6)
• Siklooksijenaz 2 (COX-2)
• Mitojenle Aktifleştirilen Protein Kinazlar (MAPK’lar)
• Nukleer Faktor Kappa Beta (NF-kB)
• Endotelin 1
8) Kan pıhtılaşması
Fibrin, kan pıhtılarına karışan bir proteindir. Bilim adamları, tabaklardaki ashitaba ekstresinin fibrin pıhtılarının (fibrinoliz) parcalanmasını onleyen bir bileşik olan plazma plazminojen aktivator inhibitoru 1 (PA-1) seviyelerini azaltıp azaltamayacağını merak etmektedirler. Trombositler kan pıhtılarının ana bileşenlerinden biridir ve trombositlerin birlikte gruplanması pıhtılaşma surecindeki temel adımlardan biridir. Bazı araştırmacılar 4-hidroksidrisin ve ksantoangelolun trombositleri birlikte gruplamayı azaltabileceğine (trombosit agregasyonu) inanmaktadır, ancak bu sadece hucrelerde araştırılmaktadır. Bilim adamları, ashitaba’nın kan pıhtıları ve hucrelerdeki iltihaplanma uzerindeki etkisini araştırmaya devam etmektedirler.
9) Bakteri ve karaciğer sağlığına etkileri
Bilim adamları, ashitaba ozutlerinin tuberkuloza neden olan bakteriler olan Mycobacterium tuberculosis de dahil olmak uzere zararlı bakteri turlerinin buyumesi uzerindeki etkilerini araştırmaktadırlar. Ashitaba’nın karaciğer sağlığı uzerindeki etkileri bilinmemektedir. Ekstraktın karaciğer hucrelerinde asetaminofen (orn. Tylenol) toksisitesi uzerindeki etkileri araştırılmaktadır.
10) Norotransmitterler uzerine etkileri
Bir sınıf antidepresan, monoamin oksidaz (MAO) enziminin aktivitesini bloke ederek etki etmektedir. Devam eden hucresel araştırmalar, hem hayvan hem de insan calışmaları hala eksik olmasına rağmen, ksantoangelol ve 4-hidroksidrisinin MAO aktivitesini de engelleyip engelleyemeyeceğini araştırmaktadır. Hucresel araştırma, ashitaba’nın norotransmitterleri, karaciğer sağlığını veya zararlı bakterileri etkileme potansiyeline sahip olup olmadığını araştırmaktadır.
11) Kolesterol
Bir sıcan calışmasında, ashitaba ozutu iyi HDL kolesterolu arttırmış ve karaciğer yağını azaltmıştır. Bununla birlikte, orta ve yuksek miktarlarda ashitaba tozu, yuksek yağlı bir diyetle beslenen aşırı kilolu sıcanlarda kan kolesterolunu iyileştirmemiştir.
[h=3]Ashitaba Takviyesi ve Yan Etkileri[/h] Gunumuzde henuz klinik calışmaların sayısı yeterli olmadığı icin ashitaba’nın guvenli olup olmadığı nispeten bilinmemektedir. Bu yuzden hamile, emziren kadınlar ve cocuklar, guvenlik verilerinin eksikliği nedeniyle ashitaba’dan kacınmalıdır. Bazı kullanıcılar hafif mide rahatsızlığı bildirmiştir fakat başka yan etkiler de mumkundur.
Ashitaba yaprakları, sapları ve kokleri geleneksel olarak ciğ, pişmiş veya kurutulmuş olarak tuketilmektedir. Ashitaba ozleri, takviye icin tablet, kapsul, cay ve toz formunda mevcuttur.
[h=3]Dozaj[/h] Ashitaba herhangi bir durum icin FDA tarafından onaylanmadığından resmi bir doz bulunmamaktadır. Bununla birlikte klinik calışmalarda 200 ila 500 mg ashitaba ozutu arasında değişen dozlar kullanılmıştır.
Ashitaba, Batı’da nispeten bilinmeyen bir bitkidir. Coğunlukla Japon halk tıbbında kullanılmaktadır ve havuc ailesine aittir. Yaprakları bazı mineraller, vitaminler ve antioksidanlar icermektedir. Bununla birlikte, ashitaba ile ilgili klinik veriler azdır. Gunumuzde, iddia edilen sağlık yararlarından herhangi birini destekleyecek yeterli kanıt bulunmamaktadır. İlk insan araştırmaları antioksidan, karaciğer koruyucu ve yağ yakma potansiyeline işaret etmektedir. Bu etkileri doğrulamak icin daha buyuk klinik calışmalara ihtiyac duyulmaktadır. Bazı bilim adamları ashitaba’nın iltihabı azaltabileceğine inanmaktadır, ancak hayvan deneylerinden elde edilen bulgulara guvenmektedirler. Ashitaba’nın guvenliği ve etkinliği belirlenmeden once cok daha fazla araştırmaya ihtiyac duyulmaktadır.