İskorbut otu veya kaşık otu olarak bilinen bitkinin bilimsel adı Cochlearia officinalis olarak bilinmektedir. Brassicaceae familyasında Cochlearia cinsinin cicekli bir bitkisidir. Bitki, Avrupa’ya ve Asya ile Kuzey Amerika’nın ılıman bolgelerine ozgudur. Yaygın olarak kullanılan isimleri arasında iskorbut otu, kaşık otu, İskandinav otu, akrep otu gelmektedir. Bitki, iskorbut adını yaygın adını iskorbut hastalığını iyileştirdiği uzerine yapılan […]
İskorbut otu veya kaşık otu olarak bilinen bitkinin bilimsel adı Cochlearia officinalis olarak bilinmektedir. Brassicaceae familyasında Cochlearia cinsinin cicekli bir bitkisidir. Bitki, Avrupa’ya ve Asya ile Kuzey Amerika’nın ılıman bolgelerine ozgudur. Yaygın olarak kullanılan isimleri arasında iskorbut otu, kaşık otu, İskandinav otu, akrep otu gelmektedir. Bitki, iskorbut adını yaygın adını iskorbut hastalığını iyileştirdiği uzerine yapılan gozlemlerden almıştır, kurutulmuş demetler veya damıtılmış ozutler halinde gemilere alınmış ve denizciler kullanmışlardır.
Bitki, iskorbut otu olarak bilinmesine rağmen, gercekte bir ot değildir, ancak lahana ailesine aittir. İlginc bir şekilde, bu bitkinin dağ ortamlarında vahşi doğada yetiştiği de bulunur. Bitki, ortak adını, yapraklarının zengin C vitamini iceriğine sahip olduğu ve denizde uzun sure kaldıklarında C vitamini eksikliğinden mustarip denizcilerin, durumlarından kurtulmak icin karaya cıkmaları ve iskorbut otlarının yapraklarını tuketmeleri durumundan almaktadır. Genel isim olan Cochlearia, kaşık anlamına gelen Yunanca kochlarion’dan gelmektedir; bu cinsteki bitkilerin kaşık şeklindeki alt yaprakları bulunmaktadır ve kaşık otu ismi de burdan gelmektedir. Spesifik epithet officinalis Latince’dir ve yuksek farmasotik değeri olduğu duşunulen bircok bitkiye uygulanan bir tanım olan resmi anlamına gelmektedir.
[h=3]İskorbut Otu Tanımı[/h]
İskorbut otu, normalde yaklaşık 10–50 cm (3,9–19,7 inc) boyunda buyuyen, kucuk, az buyuyen, cok yıllık bir bitkidir. Bitki, deniz kayalıklarında, kıyı bataklıklarında, tuz madenlerinde, tuzlu su kaynaklarında, tuzlu bataklıklarda, kıyı falezlerinde, duvarlarda, kayalıklarda, camurlu sahillerde, cakıllı plajlarda, sahil kayalıklarındaki yarıklarda, cimenli kayalıklarda, kıyı yol kenarlarında, dağ kayalıklarda ve oluklarda buyumektedir. Bitki yeterli drenajı olan kumlu veya hafif, tınlı veya orta ve killi (ağır) toprakları tercih etmektedir. Ayrıca bu bitkinin bazik (alkali), asidik ve notr topraklarda tercihi vardır. Corak topraklarda yetişme kabiliyetine de sahiptir. Sapları tuysuz ve uzun saplı, etli yapraklıdır.
[h=3]Yaprakları[/h] Bitkinin yaprakları kalp veya bobrek şeklindedir, etlidir ve uzun sapları uzerinde durur. Govde yaprakları, donuşumlu, eşkenar dortgen, kut ve her iki tarafta dişlidir. Ust yapraklar sapsızdır veya sapı sarar, ancak aşağıya doğru genellikle kısa geniş ayak izleri uzerindedirler.
[h=3]Cicekleri[/h] Cicekler hac şeklindedir ve dalları kalın salkımlar halinde sonlandıran kısa pedinkuller uzerinde dururlar. Kaliks, kenarlarda oval, kor, icbukey, aralıklı, yaprak doken ve beyazımsı olan dort yapraktan oluşur. Yaprakları dort, beyaz, oval, yayılan ve kaliksin iki katı uzunluğundadır. Filamentler dort uzun ve iki kısa, yeşilimsi, sivrilen ve sarı anterlerle taclandırılmıştır. Ciceklenme normalde mayıs-ağustos ayları arasında gercekleşir. Cicekler hermafrodittir ve arılar, sinekler ve bocekler tarafından tozlanır. Yaban hayatı cekmesi ve donma yaşamaması ile de dikkat cekmektedir.
[h=3]Meyveleri[/h] Verimli cicekleri, kırmızımsı kahverenginde kucuk yuvarlak tohumlar iceren kucuk, neredeyse kure şeklindedir. Tohumlar Temmuz’dan Eylul’e kadar olgunlaşır. Hoş olmayan bir kokusu ve tazeyken cok keskin, acı, sıcak, buruk bir tadı vardır.
[h=3]Tarihi[/h] Ortak adından da anlaşılacağı gibi, bu bitki uzun suredir yuksek C vitamini iceriği nedeniyle kullanılmaktadır. İlk olarak denizciler tarafından, diş etlerinin kanaması ile işaretlenen potansiyel olarak olumcul bir C vitamini eksikliği olan iskorbut hastalığının başlamasını onlemek icin kullanılmıştır. 17 inci yuzyıl İngiliz hekim Robert Turner gibi durumların bir dizi icin bir care olarak sıtma nobetleri icin iskorbut ot tavsiye edilmiştir. Vitaminlerin keşfedilmesinden once, bu bitkinin ucucu yağı bu amacla kullanılmıştır.
[h=3]İskorbut Otu’nun Faydaları[/h] Bitki antiscorbutic, aperient, dezenfektan, idrar sokturucu ve uyarıcıdır. Bu bitki gecmişin denizcileri tarafından cok değerliydi ve uzun deniz gezilerinde iskorbut hastalığına karşı onleyici olarak gunluk diyete dahil edilmiştir. En iyi kullanım şekli tazeyken kullanılmasıdır, ancak ilkbaharın sonlarında veya yazın başlarında da hasat edilebilir ve daha sonra kullanım icin kurutulabilir. Bitki C Vitamini icerdiğinden, bir zamanlar iskorbut tedavisi olarak şifalı bitkiler olarak kullanılmıştır. Ucucu yağ felcli ve romatizmal vakalarda faydalıdır. Scurvy-Grass ale populer bir tonik icecektir. İskorbut otu buzucudur ve burun kanamasını veya diğer kanama yaralarını hafifletmek veya durdurmak icin uygulanabilir. Aynı zamanda etkili bir idrar sokturucu olduğu bilinmektedir. Ve şifalı bitkiler ve bobrek taşları gibi sağlık durumlarının tedavisi icin şifalı bitkiler tarafından onerilmektedir. Issız otların yapraklarından cıkarılan meyve suyunun kullanılması, ciltteki lekelerin temizlenmesine yardımcı olmaktadır.
Yaygın iskorbut otu, idrar sokturucu ozelliklere sahiptir ve yetersiz beslenmenin bir sorun olduğu her turlu sağlık durumunun tedavisinde yardımcı olur. Yaygın iskorbut otunun yapraklarından elde edilen meyve suyu, pamukcuk yaralarını tedavi etmek icin antiseptik bir gargara olarak kullanılabilir. Sivilceleri ve lekeleri tedavi etmek icin cilde topikal olarak meyve suyu da uygulanabilir. Dışarıdan uygulandığında bitkinin ezilmiş yaprakları topikal olarak ulserleri iyileştirmek icin uygulanır.
Gunumuzde bitki uzmanları, cok yavaş iyileşen ulser ve yaraları tedavi etmek icin yaygın iskorbut otu yapraklarının topikal uygulanmasını onermektedirler. Meyve suyu, suyla seyreltildiğinde, sungerimsi diş etleri icin iyi bir gargara olarak işlev gormektedir. Pamukcuklar icin antiseptik gargara olarak meyve suyu formunda kullanılabileceği gibi, lekelere ve sivilcelere de haricen surulebilir.
İskorbut Otunun Mutfak Kullanımları
İskorbut otu yaprakları ciğ olarak tuketilebilir. Acrid bir katran aroması, yuksek C vitamini iceriği nedeniyle salatalara kucuk miktarlarda eklenebilir.
[h=3]İskorbut Oyu Kullanımı Risk ve Yan Etkileri[/h] Bitki ayrıca hemen cilde uygulandığında ciltte tahrişe neden olma potansiyeline sahiptir. Bu bitki ağızdan buyuk miktarlarda alındığında mide ve bağırsak ağrısına neden olabilir. Bu bitkiyi hamilelik sırasında veya emzirirken kullanmamaları gerekir. İskorbut otunun guvenli olup olmadığını bilmek icin yeterli bilgi mevcut değildir. Ağızdan buyuk miktarlarda alındığında mide ve bağırsak tahrişine neden olabilir. Gebelik emzirme esnasında iskorbut kullanımı guvenliği hakkında bilinen tam bilgi olmadığı icin kullanılmaması onerilmektedir.
Bunun yanında Lityum, scurvygrass ile etkileşime girebilir ve idrar
sokturucu gibi bir etkiye sahip olabilir. İskorbut oyu tuketmek vucudun lityumdan seviyelerini artırabilir, ciddi yan etkilere neden olabilir. Lityum alınıyorsa, bu urunu kullanmadan once sağlık uzmanıyla goruşulmesi tavsiye edilmektedir.
[h=3]Dozaj[/h] Uygun dozda iskorbut otu, kullanıcının yaşı, sağlığı ve diğer bazı koşullar gibi ceşitli faktorlere bağlıdır. Şu anda, uygun doz aralığını belirlemek icin yeterli bilimsel bilgi bulunmamaktadır. Doğal urunlerin her zaman mutlaka guvenli olmadığını ve dozajların onemli olabileceğini unutulmamalıdır. Urun etiketleri ile ilgili talimatlara uyulduğundan emin olunmalı ve kullanmadan once uzman bir doktora danışılmalıdır.
İskorbut otu veya kaşık otu olarak bilinen bitkinin bilimsel adı Cochlearia officinalis olarak bilinmektedir. Brassicaceae familyasında Cochlearia cinsinin cicekli bir bitkisidir. Bitki, Avrupa’ya ve Asya ile Kuzey Amerika’nın ılıman bolgelerine ozgudur. Yaygın olarak kullanılan isimleri arasında iskorbut otu, kaşık otu, İskandinav otu, akrep otu gelmektedir. Bitki, iskorbut adını yaygın adını iskorbut hastalığını iyileştirdiği uzerine yapılan gozlemlerden almıştır, kurutulmuş demetler veya damıtılmış ozutler halinde gemilere alınmış ve denizciler kullanmışlardır.
Bitki, iskorbut otu olarak bilinmesine rağmen, gercekte bir ot değildir, ancak lahana ailesine aittir. İlginc bir şekilde, bu bitkinin dağ ortamlarında vahşi doğada yetiştiği de bulunur. Bitki, ortak adını, yapraklarının zengin C vitamini iceriğine sahip olduğu ve denizde uzun sure kaldıklarında C vitamini eksikliğinden mustarip denizcilerin, durumlarından kurtulmak icin karaya cıkmaları ve iskorbut otlarının yapraklarını tuketmeleri durumundan almaktadır. Genel isim olan Cochlearia, kaşık anlamına gelen Yunanca kochlarion’dan gelmektedir; bu cinsteki bitkilerin kaşık şeklindeki alt yaprakları bulunmaktadır ve kaşık otu ismi de burdan gelmektedir. Spesifik epithet officinalis Latince’dir ve yuksek farmasotik değeri olduğu duşunulen bircok bitkiye uygulanan bir tanım olan resmi anlamına gelmektedir.
[h=3]İskorbut Otu Tanımı[/h]
İskorbut otu, normalde yaklaşık 10–50 cm (3,9–19,7 inc) boyunda buyuyen, kucuk, az buyuyen, cok yıllık bir bitkidir. Bitki, deniz kayalıklarında, kıyı bataklıklarında, tuz madenlerinde, tuzlu su kaynaklarında, tuzlu bataklıklarda, kıyı falezlerinde, duvarlarda, kayalıklarda, camurlu sahillerde, cakıllı plajlarda, sahil kayalıklarındaki yarıklarda, cimenli kayalıklarda, kıyı yol kenarlarında, dağ kayalıklarda ve oluklarda buyumektedir. Bitki yeterli drenajı olan kumlu veya hafif, tınlı veya orta ve killi (ağır) toprakları tercih etmektedir. Ayrıca bu bitkinin bazik (alkali), asidik ve notr topraklarda tercihi vardır. Corak topraklarda yetişme kabiliyetine de sahiptir. Sapları tuysuz ve uzun saplı, etli yapraklıdır.
[h=3]Yaprakları[/h] Bitkinin yaprakları kalp veya bobrek şeklindedir, etlidir ve uzun sapları uzerinde durur. Govde yaprakları, donuşumlu, eşkenar dortgen, kut ve her iki tarafta dişlidir. Ust yapraklar sapsızdır veya sapı sarar, ancak aşağıya doğru genellikle kısa geniş ayak izleri uzerindedirler.
[h=3]Cicekleri[/h] Cicekler hac şeklindedir ve dalları kalın salkımlar halinde sonlandıran kısa pedinkuller uzerinde dururlar. Kaliks, kenarlarda oval, kor, icbukey, aralıklı, yaprak doken ve beyazımsı olan dort yapraktan oluşur. Yaprakları dort, beyaz, oval, yayılan ve kaliksin iki katı uzunluğundadır. Filamentler dort uzun ve iki kısa, yeşilimsi, sivrilen ve sarı anterlerle taclandırılmıştır. Ciceklenme normalde mayıs-ağustos ayları arasında gercekleşir. Cicekler hermafrodittir ve arılar, sinekler ve bocekler tarafından tozlanır. Yaban hayatı cekmesi ve donma yaşamaması ile de dikkat cekmektedir.
[h=3]Meyveleri[/h] Verimli cicekleri, kırmızımsı kahverenginde kucuk yuvarlak tohumlar iceren kucuk, neredeyse kure şeklindedir. Tohumlar Temmuz’dan Eylul’e kadar olgunlaşır. Hoş olmayan bir kokusu ve tazeyken cok keskin, acı, sıcak, buruk bir tadı vardır.
[h=3]Tarihi[/h] Ortak adından da anlaşılacağı gibi, bu bitki uzun suredir yuksek C vitamini iceriği nedeniyle kullanılmaktadır. İlk olarak denizciler tarafından, diş etlerinin kanaması ile işaretlenen potansiyel olarak olumcul bir C vitamini eksikliği olan iskorbut hastalığının başlamasını onlemek icin kullanılmıştır. 17 inci yuzyıl İngiliz hekim Robert Turner gibi durumların bir dizi icin bir care olarak sıtma nobetleri icin iskorbut ot tavsiye edilmiştir. Vitaminlerin keşfedilmesinden once, bu bitkinin ucucu yağı bu amacla kullanılmıştır.
[h=3]İskorbut Otu’nun Faydaları[/h] Bitki antiscorbutic, aperient, dezenfektan, idrar sokturucu ve uyarıcıdır. Bu bitki gecmişin denizcileri tarafından cok değerliydi ve uzun deniz gezilerinde iskorbut hastalığına karşı onleyici olarak gunluk diyete dahil edilmiştir. En iyi kullanım şekli tazeyken kullanılmasıdır, ancak ilkbaharın sonlarında veya yazın başlarında da hasat edilebilir ve daha sonra kullanım icin kurutulabilir. Bitki C Vitamini icerdiğinden, bir zamanlar iskorbut tedavisi olarak şifalı bitkiler olarak kullanılmıştır. Ucucu yağ felcli ve romatizmal vakalarda faydalıdır. Scurvy-Grass ale populer bir tonik icecektir. İskorbut otu buzucudur ve burun kanamasını veya diğer kanama yaralarını hafifletmek veya durdurmak icin uygulanabilir. Aynı zamanda etkili bir idrar sokturucu olduğu bilinmektedir. Ve şifalı bitkiler ve bobrek taşları gibi sağlık durumlarının tedavisi icin şifalı bitkiler tarafından onerilmektedir. Issız otların yapraklarından cıkarılan meyve suyunun kullanılması, ciltteki lekelerin temizlenmesine yardımcı olmaktadır.
Yaygın iskorbut otu, idrar sokturucu ozelliklere sahiptir ve yetersiz beslenmenin bir sorun olduğu her turlu sağlık durumunun tedavisinde yardımcı olur. Yaygın iskorbut otunun yapraklarından elde edilen meyve suyu, pamukcuk yaralarını tedavi etmek icin antiseptik bir gargara olarak kullanılabilir. Sivilceleri ve lekeleri tedavi etmek icin cilde topikal olarak meyve suyu da uygulanabilir. Dışarıdan uygulandığında bitkinin ezilmiş yaprakları topikal olarak ulserleri iyileştirmek icin uygulanır.
Gunumuzde bitki uzmanları, cok yavaş iyileşen ulser ve yaraları tedavi etmek icin yaygın iskorbut otu yapraklarının topikal uygulanmasını onermektedirler. Meyve suyu, suyla seyreltildiğinde, sungerimsi diş etleri icin iyi bir gargara olarak işlev gormektedir. Pamukcuklar icin antiseptik gargara olarak meyve suyu formunda kullanılabileceği gibi, lekelere ve sivilcelere de haricen surulebilir.
İskorbut Otunun Mutfak Kullanımları
İskorbut otu yaprakları ciğ olarak tuketilebilir. Acrid bir katran aroması, yuksek C vitamini iceriği nedeniyle salatalara kucuk miktarlarda eklenebilir.
[h=3]İskorbut Oyu Kullanımı Risk ve Yan Etkileri[/h] Bitki ayrıca hemen cilde uygulandığında ciltte tahrişe neden olma potansiyeline sahiptir. Bu bitki ağızdan buyuk miktarlarda alındığında mide ve bağırsak ağrısına neden olabilir. Bu bitkiyi hamilelik sırasında veya emzirirken kullanmamaları gerekir. İskorbut otunun guvenli olup olmadığını bilmek icin yeterli bilgi mevcut değildir. Ağızdan buyuk miktarlarda alındığında mide ve bağırsak tahrişine neden olabilir. Gebelik emzirme esnasında iskorbut kullanımı guvenliği hakkında bilinen tam bilgi olmadığı icin kullanılmaması onerilmektedir.
Bunun yanında Lityum, scurvygrass ile etkileşime girebilir ve idrar
sokturucu gibi bir etkiye sahip olabilir. İskorbut oyu tuketmek vucudun lityumdan seviyelerini artırabilir, ciddi yan etkilere neden olabilir. Lityum alınıyorsa, bu urunu kullanmadan once sağlık uzmanıyla goruşulmesi tavsiye edilmektedir.[h=3]Dozaj[/h] Uygun dozda iskorbut otu, kullanıcının yaşı, sağlığı ve diğer bazı koşullar gibi ceşitli faktorlere bağlıdır. Şu anda, uygun doz aralığını belirlemek icin yeterli bilimsel bilgi bulunmamaktadır. Doğal urunlerin her zaman mutlaka guvenli olmadığını ve dozajların onemli olabileceğini unutulmamalıdır. Urun etiketleri ile ilgili talimatlara uyulduğundan emin olunmalı ve kullanmadan once uzman bir doktora danışılmalıdır.