Bir ucucu yağın raf omru, kalitesi, faydalı ozellikleri ve guvenli kullanımı, buyuk olcude depolanma şekline bağlıdır. Bir Ucucu Yağ, uygun kapta ve uygun sıcaklıkta muhafaza edildiğinde, en az bir yıllık (maksimum) raf omrune ulaşabilir. Uygun şekilde bakılan esansiyel yağlar, yağın turune ve depolama koşullarına bağlı olarak on yıl veya daha uzun surebilir.
[h=3]Esansiyel Yağların Kullanım Suresi Var mıdır?[/h] Tum ucucu yağların son kullanım suresi bulunur ve kullanımı guvensiz hale gelir. Bu nedenle doğru depolama ve uygun kullanım tum yağlar icin avantajlıdır. Bir yağın kalitesi oksidasyon sureci ile giderek azalmaya başlar, bu da yağların besleyici faydalarının yanı sıra aromalarını da kaybetmelerine neden olur. Ancak iyi olan şudur ki tum ucucu yağların hepsi aynı oranda bozulmaz.
Mesela narenciye meyvelerinden elde edilen ucucu yağların diğerlerinden daha hızlı oksitlendiği bilinirken, acıldıktan sonra altı ay gibi kısa bir sure icinde kokularını ve faydaları azalır ve kaybolur. Paculi ve Sandal Ağacı gibi topraksı veya odunsu aromalara sahip ucucu yağlar ise kullanım sureleri dolduktan sonra daha da iyi kokar. Olgunlaşmaları, guc ve aromalarının zayıflamaya başlamaları cok daha uzun zaman alır. Bu nedenle bir yağın omru, kaynak botanik ve hasat kalitesine bağlı olarak buyuk olcude değişebilir.
[h=3]Kullanım Suresi Dolmuş Bozuk Esansiyel Yağ Nasıl Anlaşılır?[/h] Bir esansiyel yağın bozulup bozulmadığını anlamanın dort ana yolu vardır:
1) Aroması, yağa bağlı olarak daha guclu ve muhtemelen hoş olmayan hale geldi veya zayıflamışsa,
2) Yağa bağlı olarak rengi değişmiş ,daha koyu, daha acık ve hatta renksiz hale gelmişse,
3) Bulanık gorunume sahipse
4) Kıvamı koyulaştıysa
Oksitlenmiş ucucu yağın klasik bozulma belirtileri gostermediği zamanlar olabilir, bu nedenle bunlar genel kurallardır. Bu nedenle, tum yağların son kullanma tarihinden once uygun şekilde saklanması, işlenmesi ve kullanılması şiddetle tavsiye edilir.
[h=3]Esansiyel Yağlar Buzdolabında veya Derin Dondurucuda Saklanır mı?[/h] Esansiyel yağlar buzdolabında saklanabilir. Bu saklama seceneği ozellikle seyrek olarak kullanılan, orneğin yılda birkac kez kullananlar yağlar icin ideal bir durumdur. Aynı şekilde esansiyel yağların saklanmasında derin dondurucuda saklaması da alternatif bir saklama koşuludurŞayet ucucu yağlar donarlarsa, veya gorunumunun bulanık olmasına neden olan kristaller oluştururlarsa, kullanmadan once doğal olarak oda sıcaklığında bekletilerek kullanılması gerekir.
Derin dondurucuda saklanmış esansiyel yağların cozulmes suresi ise yağa bağlı değişirken, bu sure dakikalar ile birkac saat arasında değişebilir. Bunun yanında bazı kristalize yağlar, dondurucudan cıkarıldığında yağ şişesi elde tutulduğunda sıvılaşmaya başlayabilir. Bazıları ise ılık su dolu bir kabın icine yağ şişesinin konması ile kullanılabilir hal alır. Hangi yontem kullanılırsa kullanılsın, şişe kapağının gevşek bir şekilde kapatıldığından emin olunmalıdır, aksi takdirde değerli ucucu bileşenler hızla dışarı cıkar. Şişede cok az boşluk varsa ve ısıtma sırasında kapak acık bırakılırsa, yağ şişede basınc oluşturur ve kapak cıkarıldığında yağ her yere puskurur.
[h=3]Ucucu Yağlar Nerede Saklanmalıdır?[/h]
Ucucu Yağları banyo, soba yakını, pencere pervazı veya diğer guneşli alanlar gibi sıcak, aydınlık veya nemli yerlerde, surekli değişen oda sıcaklıklarının potansiyel olarak yağın kalitesinin duşmesine neden olabileceği yerlerde saklanmamalıdır. Bu alanlarda saklanması yağın bozulma suresini kısaltır.
[h=3]Ucucu Yağlarda Raf Omrunu Etkileyen Faktorler Nelerdir?[/h] Ucucu yağlarda raf omrunu etkileyen bazı faktorler vardır. Bu faktorler şu şekilde sıralanabilir;
Isı
Yanıcı yapıları nedeniyle esansiyel yağlar asla alev, guneş ışığı, mum ve soba gibi herhangi bir ısı veya ateş kaynağının yakınında tutulmamalıdır. Bunları yuksek sıcaklıklara karşı savunmasız bırakmak, yağların tutuşacağı bireysel sıcaklıklar olan benzersiz parlama noktalarına ulaşmalarına yol acabilir. Sık sık ısıya maruz kalmak, yağın bozulmasını hızlandıracaktır.
Oksijen
Yağlar havaya/oksijene maruz kaldıklarında oksitlenirler ve ucucu bileşenleri solmaya başlar, bu da kokularının ve diğer niteliklerinin yanı sıra solması anlamına gelir. Bu, buyuk olcude yağın şişe kapağının uzun sure acık bırakılmasından kaynaklanır. Oksidasyon ve buharlaşma sureclerini onlemek veya yavaşlatmak icin Ucucu Yağlar kullanılmadığında şişelerin kapaklarının kapalı kalması onemlidir. Oksitlenmiş yağlar, topikal kullanım veya aromaterapi icin onerilmese de, ev temizliği gibi diğer uygulamalar icin hala kullanılabilir.
Guneş Işığı
Ucucu Yağlar guneşli alanlarda muhafaza edildiğinde, ozellikleri olumsuz etkilenecektir ve bunlar arasında aromaları, gorunumleri ve genel etkinlikleri yer alır. Bu nedenle, Ucucu Yağlar, UV radyasyonunun şişeye nufuz etmesini onlemek icin koyu renkli şişelerde (koyu mavi, yeşil, mor ve siyah da populer hale gelmesine rağmen en yaygın olarak kehribar) satılır ve saklanır. Şişenin koyu rengi ne olursa olsun, yinelenen ısıtma ve soğutma yağların oksidasyonunu kolaylaştıracağından, yağları doğrudan guneş ışığına maruz bırakmaktan kacınmak en iyisidir.
Nem
Uzun sure kapaksız bırakılan yağ şişelerine nem girebilir ve yağların bulanık gorunmesine neden olabilir. Şişelerin ic kısımları da su boncukları oluşturacaktır. Yinelemek gerekirse, şişelerin kapakları kapalı tutularak bu onlenebilir.
[h=3]Esansiyel Yağların Tazeliği Nasıl Korunur?[/h] Esansiyel yağların raf omrunu uzatmak ve tazeliğini korumak icin dikkat edilmesi gereken bazı faktorler vardır. Bu faktorler;
Şirketlerin taşıma ve saklama koşullarını ozetleyen SDS belgelerini veya urun sayfalarını takip edilmelidir, Ucucu Yağları doğrudan guneş ışığı altında saklanmamalıdır; serin, ortam koşullarında saklanmalıdır. Bir şişenin “baş boşluğundaki” herhangi bir oksijeni oksijenden daha ağır olan ve esansiyel bileşenleriyle reaksiyona girmeyen bir soy gaz olan Azot ile değiştirerek oksidasyonu onlenmelidir. Esansiyel yağı satın alınan tarihi not edilmelidir. Bu tarih, urunun kendisinde, etikette veya kapakta işaretlenebilir. Kaucuk yapışkan hale geleceğinden ve yağın kalitesini bozacağından, seyreltilmemiş ucucu yağları damlalıklı şişelerde saklanmalıdır. Şişe kapağının her zaman sıkıca kapandığından olduğundan emin olunmalıdır. Esansiyel yağ şişelerini mumkun olduğunca dolu tutulmauya calışılmalıdır.Boylelikle şşişedeki herhangi bir boş alan veya “ust boşluk”, oksidasyon surecini hızlandırabilen oksijenle dolmaz. Gerekirse, yağ daha dolgun olacak daha kucuk kaplara aktarılmalıdır. Şişenin icine doğrudan herhangi bir nesne sokulmamalıdır; once gerekli miktarı sterilize edilmiş ekipmanın icine/uzerine dokulmeli, seyreltilmeli ve tercih edilen şekilde kullanılmalıdır. [h=3]Seyahat Esnasında Esansiyel Yağlar Nasıl Saklanmalıdır?[/h]
Ucucu Yağları hareket halindeyken duzgun ve guvenli bir şekilde saklamak icin, seyahat edenlerin en sevdikleri yağları seyahate cıkarabilecekleri taşıma cantaları mevcuttur ve bazı cantalar aynı anda kırktan fazla yağı taşımak uzere tasarlanmıştır.
[h=3]Son Kullanım Suresi Dolan Esansiyel Yağlar Kullanılabilir mi?[/h] Bozulmuş Ucucu Yağların zararlı olduğu soylenir ve bunları kullanmak kişinin sağlığına zararlı olabilir. Diğer potansiyel olarak hoş olmayan sonucların yanı sıra cilt hassasiyetine, tahrişe, soyulmaya, kızarıklıklara, iltihaplanmaya ve yanmaya neden oldukları bilinmektedir. Ancak her yağın bozulma suresi bir değildir ve bazı yağlar hassas olmayan cilt alanlarına uygulamak sorun oluşturmayabilir. Bu yuzden bu durum her yağa ve kullanım alanına gore değerlendirilmelidir.
[h=3]Esansiyel Yağ Kullanmanın Yan etkileri Nelerdir?[/h] Diğer tum aromatik urunlerde olduğu gibi, esansiyel yağlar sadece harici kullanım icindir. Bu yağları tedavi amaclı kullanmadan once bir uzmana danışmak en doğrusudur. Hamile ve emziren kadınlarda, bazı hormon salgıları uzerinde etkileri olabileceğinden ve bu etkilerin bu gelişim aşamalarında bebeklere anne sutuyle gecip gecmeyeceği belirsiz olduğundan, boyle ozel donemlerde esansiyel yağların kullanılmaması tavsiye edilir. Bu yağlar her zaman cocukların, ozellikle de 7 yaşın altındakilerin erişemeyeceği bir yerde saklanmalıdır.
Ayrıca bazı sağlık sorunlarına sahip olanların esansiyel yağları kullanmadan once bir doktor tarafından tavsiye alması ozellikle onerilir. Bu hastalıklar arasında kanser, kalp ile ilgili rahatsızlıklar, cilt bozuklukları veya alerjiler, hormonla ilgili rahatsızlıklar veya epilepsi sayılabilir. Bunun yanında receteli ilaclar alan, buyuk bir ameliyat geciren veya felc, kalp krizi veya ateroskleroz yaşama riski daha yuksek olan kişilerin de kullanmadan once tıbbi konsultasyon almaları tavsiye edilir.
Herhangi bir esansiyel Yağı kullanmadan once bir cilt testi yapılması onerilir. Bu, 1 damla esansiyel Yağı 4 damla taşıyıcı yağ icinde seyrelterek ve bu karışımın kucuk bir dairebuyukluğunde hassas bir cilt alanında denemesi yapılmalıdır. Esansiyel Yağlar asla gozlerin, burnun ic kısmının ve kulakların yakınında veya cildin ozellikle hassas diğer bolgelerinde kullanılmamalıdır.
Esansiyel yağların potansiyel yan etkileri arasında kızarıklık, dokuntu, kurdeşen, yanma, kanama bozuklukları, iyileşme hızının azalması, duşuk tansiyon, baş donmesi, baş ağrısı, mide bulantısı, ishal, kasılmalar ve hızlı kalp atışı bulunur. Alerjik reaksiyon durumunda, urunleri kullanmayı bırakın ve sağlık değerlendirmesi ve uygun iyileştirici eylem icin derhal bir doktora, eczacıya veya alerji uzmanına başvurulmalıdır. Yan etkileri onlemek icin kullanmadan once bir uzmanına danışılmalıdır.
Kaynakca:
https://www.youngliving.com/blog/essential-oil-storage-the-basics/
https://www.doterra.com/US/en/essential-oil-safety
https://www.flushinghospital.org/newsletter/learn-the-facts-about-essential-oils/
Yazar: Ozlem Guvenc Ağaoğlu
[h=3]Esansiyel Yağların Kullanım Suresi Var mıdır?[/h] Tum ucucu yağların son kullanım suresi bulunur ve kullanımı guvensiz hale gelir. Bu nedenle doğru depolama ve uygun kullanım tum yağlar icin avantajlıdır. Bir yağın kalitesi oksidasyon sureci ile giderek azalmaya başlar, bu da yağların besleyici faydalarının yanı sıra aromalarını da kaybetmelerine neden olur. Ancak iyi olan şudur ki tum ucucu yağların hepsi aynı oranda bozulmaz.
Mesela narenciye meyvelerinden elde edilen ucucu yağların diğerlerinden daha hızlı oksitlendiği bilinirken, acıldıktan sonra altı ay gibi kısa bir sure icinde kokularını ve faydaları azalır ve kaybolur. Paculi ve Sandal Ağacı gibi topraksı veya odunsu aromalara sahip ucucu yağlar ise kullanım sureleri dolduktan sonra daha da iyi kokar. Olgunlaşmaları, guc ve aromalarının zayıflamaya başlamaları cok daha uzun zaman alır. Bu nedenle bir yağın omru, kaynak botanik ve hasat kalitesine bağlı olarak buyuk olcude değişebilir.
[h=3]Kullanım Suresi Dolmuş Bozuk Esansiyel Yağ Nasıl Anlaşılır?[/h] Bir esansiyel yağın bozulup bozulmadığını anlamanın dort ana yolu vardır:
1) Aroması, yağa bağlı olarak daha guclu ve muhtemelen hoş olmayan hale geldi veya zayıflamışsa,
2) Yağa bağlı olarak rengi değişmiş ,daha koyu, daha acık ve hatta renksiz hale gelmişse,
3) Bulanık gorunume sahipse
4) Kıvamı koyulaştıysa
Oksitlenmiş ucucu yağın klasik bozulma belirtileri gostermediği zamanlar olabilir, bu nedenle bunlar genel kurallardır. Bu nedenle, tum yağların son kullanma tarihinden once uygun şekilde saklanması, işlenmesi ve kullanılması şiddetle tavsiye edilir.
[h=3]Esansiyel Yağlar Buzdolabında veya Derin Dondurucuda Saklanır mı?[/h] Esansiyel yağlar buzdolabında saklanabilir. Bu saklama seceneği ozellikle seyrek olarak kullanılan, orneğin yılda birkac kez kullananlar yağlar icin ideal bir durumdur. Aynı şekilde esansiyel yağların saklanmasında derin dondurucuda saklaması da alternatif bir saklama koşuludurŞayet ucucu yağlar donarlarsa, veya gorunumunun bulanık olmasına neden olan kristaller oluştururlarsa, kullanmadan once doğal olarak oda sıcaklığında bekletilerek kullanılması gerekir.
Derin dondurucuda saklanmış esansiyel yağların cozulmes suresi ise yağa bağlı değişirken, bu sure dakikalar ile birkac saat arasında değişebilir. Bunun yanında bazı kristalize yağlar, dondurucudan cıkarıldığında yağ şişesi elde tutulduğunda sıvılaşmaya başlayabilir. Bazıları ise ılık su dolu bir kabın icine yağ şişesinin konması ile kullanılabilir hal alır. Hangi yontem kullanılırsa kullanılsın, şişe kapağının gevşek bir şekilde kapatıldığından emin olunmalıdır, aksi takdirde değerli ucucu bileşenler hızla dışarı cıkar. Şişede cok az boşluk varsa ve ısıtma sırasında kapak acık bırakılırsa, yağ şişede basınc oluşturur ve kapak cıkarıldığında yağ her yere puskurur.
[h=3]Ucucu Yağlar Nerede Saklanmalıdır?[/h]
Ucucu Yağları banyo, soba yakını, pencere pervazı veya diğer guneşli alanlar gibi sıcak, aydınlık veya nemli yerlerde, surekli değişen oda sıcaklıklarının potansiyel olarak yağın kalitesinin duşmesine neden olabileceği yerlerde saklanmamalıdır. Bu alanlarda saklanması yağın bozulma suresini kısaltır.[h=3]Ucucu Yağlarda Raf Omrunu Etkileyen Faktorler Nelerdir?[/h] Ucucu yağlarda raf omrunu etkileyen bazı faktorler vardır. Bu faktorler şu şekilde sıralanabilir;
Isı
Yanıcı yapıları nedeniyle esansiyel yağlar asla alev, guneş ışığı, mum ve soba gibi herhangi bir ısı veya ateş kaynağının yakınında tutulmamalıdır. Bunları yuksek sıcaklıklara karşı savunmasız bırakmak, yağların tutuşacağı bireysel sıcaklıklar olan benzersiz parlama noktalarına ulaşmalarına yol acabilir. Sık sık ısıya maruz kalmak, yağın bozulmasını hızlandıracaktır.
Oksijen
Yağlar havaya/oksijene maruz kaldıklarında oksitlenirler ve ucucu bileşenleri solmaya başlar, bu da kokularının ve diğer niteliklerinin yanı sıra solması anlamına gelir. Bu, buyuk olcude yağın şişe kapağının uzun sure acık bırakılmasından kaynaklanır. Oksidasyon ve buharlaşma sureclerini onlemek veya yavaşlatmak icin Ucucu Yağlar kullanılmadığında şişelerin kapaklarının kapalı kalması onemlidir. Oksitlenmiş yağlar, topikal kullanım veya aromaterapi icin onerilmese de, ev temizliği gibi diğer uygulamalar icin hala kullanılabilir.
Guneş Işığı
Ucucu Yağlar guneşli alanlarda muhafaza edildiğinde, ozellikleri olumsuz etkilenecektir ve bunlar arasında aromaları, gorunumleri ve genel etkinlikleri yer alır. Bu nedenle, Ucucu Yağlar, UV radyasyonunun şişeye nufuz etmesini onlemek icin koyu renkli şişelerde (koyu mavi, yeşil, mor ve siyah da populer hale gelmesine rağmen en yaygın olarak kehribar) satılır ve saklanır. Şişenin koyu rengi ne olursa olsun, yinelenen ısıtma ve soğutma yağların oksidasyonunu kolaylaştıracağından, yağları doğrudan guneş ışığına maruz bırakmaktan kacınmak en iyisidir.
Nem
Uzun sure kapaksız bırakılan yağ şişelerine nem girebilir ve yağların bulanık gorunmesine neden olabilir. Şişelerin ic kısımları da su boncukları oluşturacaktır. Yinelemek gerekirse, şişelerin kapakları kapalı tutularak bu onlenebilir.
[h=3]Esansiyel Yağların Tazeliği Nasıl Korunur?[/h] Esansiyel yağların raf omrunu uzatmak ve tazeliğini korumak icin dikkat edilmesi gereken bazı faktorler vardır. Bu faktorler;
Şirketlerin taşıma ve saklama koşullarını ozetleyen SDS belgelerini veya urun sayfalarını takip edilmelidir, Ucucu Yağları doğrudan guneş ışığı altında saklanmamalıdır; serin, ortam koşullarında saklanmalıdır. Bir şişenin “baş boşluğundaki” herhangi bir oksijeni oksijenden daha ağır olan ve esansiyel bileşenleriyle reaksiyona girmeyen bir soy gaz olan Azot ile değiştirerek oksidasyonu onlenmelidir. Esansiyel yağı satın alınan tarihi not edilmelidir. Bu tarih, urunun kendisinde, etikette veya kapakta işaretlenebilir. Kaucuk yapışkan hale geleceğinden ve yağın kalitesini bozacağından, seyreltilmemiş ucucu yağları damlalıklı şişelerde saklanmalıdır. Şişe kapağının her zaman sıkıca kapandığından olduğundan emin olunmalıdır. Esansiyel yağ şişelerini mumkun olduğunca dolu tutulmauya calışılmalıdır.Boylelikle şşişedeki herhangi bir boş alan veya “ust boşluk”, oksidasyon surecini hızlandırabilen oksijenle dolmaz. Gerekirse, yağ daha dolgun olacak daha kucuk kaplara aktarılmalıdır. Şişenin icine doğrudan herhangi bir nesne sokulmamalıdır; once gerekli miktarı sterilize edilmiş ekipmanın icine/uzerine dokulmeli, seyreltilmeli ve tercih edilen şekilde kullanılmalıdır. [h=3]Seyahat Esnasında Esansiyel Yağlar Nasıl Saklanmalıdır?[/h]
Ucucu Yağları hareket halindeyken duzgun ve guvenli bir şekilde saklamak icin, seyahat edenlerin en sevdikleri yağları seyahate cıkarabilecekleri taşıma cantaları mevcuttur ve bazı cantalar aynı anda kırktan fazla yağı taşımak uzere tasarlanmıştır.[h=3]Son Kullanım Suresi Dolan Esansiyel Yağlar Kullanılabilir mi?[/h] Bozulmuş Ucucu Yağların zararlı olduğu soylenir ve bunları kullanmak kişinin sağlığına zararlı olabilir. Diğer potansiyel olarak hoş olmayan sonucların yanı sıra cilt hassasiyetine, tahrişe, soyulmaya, kızarıklıklara, iltihaplanmaya ve yanmaya neden oldukları bilinmektedir. Ancak her yağın bozulma suresi bir değildir ve bazı yağlar hassas olmayan cilt alanlarına uygulamak sorun oluşturmayabilir. Bu yuzden bu durum her yağa ve kullanım alanına gore değerlendirilmelidir.
[h=3]Esansiyel Yağ Kullanmanın Yan etkileri Nelerdir?[/h] Diğer tum aromatik urunlerde olduğu gibi, esansiyel yağlar sadece harici kullanım icindir. Bu yağları tedavi amaclı kullanmadan once bir uzmana danışmak en doğrusudur. Hamile ve emziren kadınlarda, bazı hormon salgıları uzerinde etkileri olabileceğinden ve bu etkilerin bu gelişim aşamalarında bebeklere anne sutuyle gecip gecmeyeceği belirsiz olduğundan, boyle ozel donemlerde esansiyel yağların kullanılmaması tavsiye edilir. Bu yağlar her zaman cocukların, ozellikle de 7 yaşın altındakilerin erişemeyeceği bir yerde saklanmalıdır.
Ayrıca bazı sağlık sorunlarına sahip olanların esansiyel yağları kullanmadan once bir doktor tarafından tavsiye alması ozellikle onerilir. Bu hastalıklar arasında kanser, kalp ile ilgili rahatsızlıklar, cilt bozuklukları veya alerjiler, hormonla ilgili rahatsızlıklar veya epilepsi sayılabilir. Bunun yanında receteli ilaclar alan, buyuk bir ameliyat geciren veya felc, kalp krizi veya ateroskleroz yaşama riski daha yuksek olan kişilerin de kullanmadan once tıbbi konsultasyon almaları tavsiye edilir.
Herhangi bir esansiyel Yağı kullanmadan once bir cilt testi yapılması onerilir. Bu, 1 damla esansiyel Yağı 4 damla taşıyıcı yağ icinde seyrelterek ve bu karışımın kucuk bir dairebuyukluğunde hassas bir cilt alanında denemesi yapılmalıdır. Esansiyel Yağlar asla gozlerin, burnun ic kısmının ve kulakların yakınında veya cildin ozellikle hassas diğer bolgelerinde kullanılmamalıdır.
Esansiyel yağların potansiyel yan etkileri arasında kızarıklık, dokuntu, kurdeşen, yanma, kanama bozuklukları, iyileşme hızının azalması, duşuk tansiyon, baş donmesi, baş ağrısı, mide bulantısı, ishal, kasılmalar ve hızlı kalp atışı bulunur. Alerjik reaksiyon durumunda, urunleri kullanmayı bırakın ve sağlık değerlendirmesi ve uygun iyileştirici eylem icin derhal bir doktora, eczacıya veya alerji uzmanına başvurulmalıdır. Yan etkileri onlemek icin kullanmadan once bir uzmanına danışılmalıdır.
Kaynakca:
https://www.youngliving.com/blog/essential-oil-storage-the-basics/
https://www.doterra.com/US/en/essential-oil-safety
https://www.flushinghospital.org/newsletter/learn-the-facts-about-essential-oils/
Yazar: Ozlem Guvenc Ağaoğlu