Oncelikle belirtelim, sınırlandırılmamış alkol kullanımı sağlığa zararlıdır. Daha once buradaki yazımızda alkol kullanımınızı nasıl kontrol altına alabileceğinizden bahsetmiştik. Dunya capında tanınan ve her iki milletin de kulturunde onemli bir yere sahip olan Turk rakısı ile Yunan uzosu, pek cok yonden birbirine benzer. Ancak rakı ve uzo arasında benzerlikler olduğu kadar farklılıklar da vardır.
Aslında rakı ve uzo, turunun tek ornekleri değil. Tarih boyunca coğrafyamızda pek cok toplum damıtılmış icki yapmış ve bunları farklı aromalarla servis etmiştir. Rakı ve uzoyu benzersiz yapan ise kendilerine ait bir sofra kulturu oluşturmuş olmalarıdır. Ustelik ikisinin de epey eski bir hikayesi var. Gelin rakı nedir, uzo nedir biraz daha yakından inceleyelim ve iki milli icki arasındaki farkları gorelim.
[h=2]Oncelikle Turk rakısını tanıyalım: [/h]
Ulkemizin milli alkollu ickisi olan rakı, adını Arapca damıtılmış, terlemiş anlamına gelen arak kelimesinden almıştır. Rakı; uzum suyunun etil alkol mayası ile fermante edilmesi sonrası icine anason tohumu atılması ve bakır imbiklerle uzun sure damıtılması sonucu elde edilen Turklere has bir alkollu ickidir.
[h=2]Rakının tarihi:[/h] Osmanlı tarihinde rakı ya da arak olarak da anılan bu ickinin ilk resmi kayıtlarına 1520 tarihinde rastlıyoruz. Osmanlı Vergi Nizamnamesi ’ndeki bu kayda gore Trabzon ’da rakı uretilmiş ve başka şehirlere sevk edilmiştir. Sonraki yıllarda Rumeli ’de yaşayan gayrimuslimlerin aktif bir şekilde rakı urettikleri ve 19. yuzyılda bu kişilerin actığı meyhanelerin epey populer olduğu biliniyor.
Arak, arakı,arıka gibi kelimeler 11. yuzyıldan itibaren Arap dunyasında kullanılmaya başlamıştır. 17. yuzyılda Evliya Celebi ’nin arakcı esnafından bahsettiği biliniyor. İkinci Abdulhamit ’in Başmabeyincisi olan Sarıcazade Ragıp Paşa, Umurca Rakı Fabrikası ’nın kurucusudur. O donem piyasada pek cok farklı rakı markası vardı. Bazıları anasonsuz ya da sakız aromalıydı.
[h=2]Farklarından biri iciliş şekli: Rakı nasıl iciliyor? [/h] Rakıda bulunan anason esansı, 7 derecenin altına duştuğu zaman kristalleşir. Bu nedenle direkt olarak buz atılmaması onerilir. Ustune soğuk su eklenerek beyaz renge donuşunce icilir. Yanında su ile icilir. Rakı yanında genel olarak soğuk mezeler tercih edilir. Osmanlı doneminde rakı, kucuk bardaklarda sek olarak ve ustune bir yudum su alınarak icilmiştir.
[h=2]Yunan uzosunu tanıyalım:[/h]
Yunan uzosunun adı, İtalyanca kullanmak anlamına gelen uso kelimesinden gelmektedir. Uzo: farklı meyve sularının etil alkolle karıştırılması, anason eklenmesi, farklı baharat aromaları eklenmesi ve son olarak imbiklerde damıtılması sonucu elde edilen alkollu bir ickidir. Yunanistan ve Kıbrıs ’a ozeldir.
[h=2]Uzonun tarihi:[/h] Uzonun isimlendirilmesi, Yunanlıların Osmanlı tebaası olduğu doneme dayanıyor. Yunanlılar tarafından uretilen bu icki, tahta sandıklarla Avrupa ’ya gonderilirken uzerine uso Masslia yani Marsilya ’da kullanılmak uzere ibaresi yazılırmış. Rivayete gore Yunan bir doktor bu ickiyi icip, biraz da cakır olunca uso Masslia diye bağırarak keyiflenmiş ve icki bu adı almıştır.
Yunanistan devletinin kurulması sonrası 1856 yılında ulkenin ilk uzo fabrikası acılmıştır. Uretim merkezi daha sonra Midilli Adası ’na taşınmıştır. Yunan uzosu ureten onlarca farklı marka ve yuzlerce farklı uzo ceşidi vardır. Uzo, 2006 yılında Yunanistan tarafından milli icki olarak ilan edilmiştir.
[h=2]Uzo nasıl iciliyor? [/h] Uzo da anasonlu olduğu icin buz atılmaması onerilir. Bazen soğuk su ile servis edilse de zaten tatlı ve aromalı bir icki olduğu icin coğu zaman sek icilir. Yanında meze ile icilir. Kıbrıs ’ta bazı otellerin uzolu kokteyl yaptıkları biliniyor.
[h=2]Rakı ile uzo arasındaki farklar:[/h]
Rakı ile uzo arasındaki en temel farkın aroma olduğunu soylemek mumkun. Rakıda aroma yoktur, yalnızca anason esansı vardır. Uzo ise tarcın, rezene ve kişniş gibi pek cok farklı baharat kullanılarak aromalandırılır. Bu nedenle uzo cok daha tatlı ve kolay icimli bir ickiyken rakı serttir.
Osmanlı doneminde rakı, kucuk bardaklarda sek olarak icilse de gunumuzde yaygın olarak soğuk su ile karıştırılarak icilir. Uzo, bazen sulu icilir ancak zaten tatlı bir icki olduğu icin seyreltilmesi gerekmez. Rakı ve uzo bardakları birbirine benzer ancak uzo bardağı rakıya gore biraz daha kucuktur.
[h=2]Bonus: Rakıya neden aslan sutu deniyor?[/h] Anastapoulos isimli kardeşler, İzmir ’de populer bir meyhane işletiyorlardı. Bornova Caddesi ’nde bulunan bu meyhaneye gelen eski tip rakı fıcılarının uzerinde ailenin amblemi olan bir aslan figuru vardı. Bunu goren İzmirliler arasında rakı o zamandan beri aslan sutu olarak anılmaya başlamış ve oradan tum ulkeye yayılmıştır.
Her iki milletin de kulturunde onemli bir yere sahip olan Turk rakısı ve Yunan uzosunu tanıyarak aralarındaki farkları gorduk. Yaşadığımız coğrafyada farklı olarak gorsek de aslında baktığımız zaman komşularımızla epey benzerliklerimiz var.