Eyalet, gunumuz dunyasında terminolojik anlamda incelenirse ”devlet” anlamına gelir. Eyalet demek aslında devlet demektir. Ancak buradaki devlet kavramı klasik devlet kavramından cok farklıdır. Başka bir ifadeyle her ne kadar eyalet kelimesini devlet olarak cevirsek dahi, bu ceviri klasik devlet anlamına gelen devlet kavramını kapsamaz. Eyalet klasik devlet ifadesi yerine federe devlet ifadesi anlamına gelir. Yani, […]
Eyalet, gunumuz dunyasında terminolojik anlamda incelenirse ”devlet” anlamına gelir. Eyalet demek aslında devlet demektir. Ancak buradaki devlet kavramı klasik devlet kavramından cok farklıdır. Başka bir ifadeyle her ne kadar eyalet kelimesini devlet olarak cevirsek dahi, bu ceviri klasik devlet anlamına gelen devlet kavramını kapsamaz. Eyalet klasik devlet ifadesi yerine federe devlet ifadesi anlamına gelir. Yani, eyalet demek aslında ”devlet icinde devlet” anlamına gelir. Dunya uzerinde endustriyelleşmiş bircok devlet bulunur. Bunlar arasında yer alan en onemlileri Amerika Birleşik Devletleri, Almanya, Japonya, Kanada ve Avustralya gibi ulkeler gelir. Bu ulkeler arasına şuphesiz Birleşik Krallık ve Fransa gibi ulkeleri de eklemek mumkundur. Ancak bu iki ulke anayasaları gereği diğer ulkelerden ayrılır. Başını Amerika Birleşik Devletleri’nin cektiği bazı ulkeler eyalet sistemine sahip oluşu ile bilinirler. Bunlar arasında Almanya, Japonya, Kanada ve Avustralya da yer alır. Bu ulkelerin tamamı son derece gelişmiş ekonomilere sahip olup, eyalet sistemini benimsemiş ulkelerdir. Ozellikle Amerika Birleşik Devletleri gerek adı gerekse de sahip olduğu federal anayasa ile son derece ilgi cekicidir.
Amerika Birleşik Devletleri, 50 adet eyaletten oluşan birleşik bir federal devlettir. Bir devletin federal yapıda olması, onunun kendi kontrolu altında birden cok federe devlete sahip olması anlamına gelir. Federal devletler, federe devletlerden oluşan klasik devletlerdir. Klasik devlet ise gucunu anayasasından alan ve de uluslararası bir kimliği bulunan egemen bir guctur. Bu anlamda Amerika Birleşik Devletleri gibi bircok devlet daha federal yapısı ile dikkat ceker. Bunlar arasında Almanya en onemlilerindendir. Almanya’da da 16 adet eyalet ve de dolayısı ile 16 federe devlet bulunur.
Eyalet sisteminde her eyalet aslında bir devlettir. Ancak burada devlet kavramından kasıt, federe devlet olduğundan uluslararası kimliği bulunmayan bir yapı olarak karşımıza cıkar. Her eyaletin kendi sınırları dahilinde gecerli olan bir anayasası ve de bu anayasa uyarınca sahip olduğu yapıya gore başbakanı bulunur. Bu anlamda Amerika Birleşik Devletleri’nin 50 adet eyaleti bulunur ve de 50 adet eyalet anayasası vardır. Hicbir eyalet anayasası, bağlı olduğu federal anayasadan aldığı yetkinin dışına cıkamaz. Yani burada 50 eyalet olsa da ulkenin federal catı altında tek bir anayasası daha bulunur. Federal anayasa uyarınca, anayasa kendi sınırlarını belirlemiştir. Bu belirleme sayesinde kimi zaman sadece eyalet anayasasının yetkisi dahilinde olan konular olduğu gibi, kimi zaman da sadece federal anayasanın yetkili olduğu konular olabilmektedir.
Eğer iki anayasa arasında ya da başka bir ifade ile federal ve de federe anayasa arasında herhangi bir catışma soz konusu olursa, bu durumda federal anayasanın ”ustunluk ilkesi” gereğince ustun olduğu kabul edilir. Yani, federal anayasa eyaletin anayasasından ustun kabul edilir. Eyalet sisteminde her eyalet kendi ic hukukunu federal anayasaya aykırı olmamak şartı ile duzenleyebilir. Buna başta ceza ve de idare hukuku alanları ornek verilebilir. Orneğin bazı eyaletlerde idam cezası kaldırılmışken bazılarında ise bu halen uygulanmaktadır.
Yazar:Emir Karasu
Eyalet, gunumuz dunyasında terminolojik anlamda incelenirse ”devlet” anlamına gelir. Eyalet demek aslında devlet demektir. Ancak buradaki devlet kavramı klasik devlet kavramından cok farklıdır. Başka bir ifadeyle her ne kadar eyalet kelimesini devlet olarak cevirsek dahi, bu ceviri klasik devlet anlamına gelen devlet kavramını kapsamaz. Eyalet klasik devlet ifadesi yerine federe devlet ifadesi anlamına gelir. Yani, eyalet demek aslında ”devlet icinde devlet” anlamına gelir. Dunya uzerinde endustriyelleşmiş bircok devlet bulunur. Bunlar arasında yer alan en onemlileri Amerika Birleşik Devletleri, Almanya, Japonya, Kanada ve Avustralya gibi ulkeler gelir. Bu ulkeler arasına şuphesiz Birleşik Krallık ve Fransa gibi ulkeleri de eklemek mumkundur. Ancak bu iki ulke anayasaları gereği diğer ulkelerden ayrılır. Başını Amerika Birleşik Devletleri’nin cektiği bazı ulkeler eyalet sistemine sahip oluşu ile bilinirler. Bunlar arasında Almanya, Japonya, Kanada ve Avustralya da yer alır. Bu ulkelerin tamamı son derece gelişmiş ekonomilere sahip olup, eyalet sistemini benimsemiş ulkelerdir. Ozellikle Amerika Birleşik Devletleri gerek adı gerekse de sahip olduğu federal anayasa ile son derece ilgi cekicidir.Amerika Birleşik Devletleri, 50 adet eyaletten oluşan birleşik bir federal devlettir. Bir devletin federal yapıda olması, onunun kendi kontrolu altında birden cok federe devlete sahip olması anlamına gelir. Federal devletler, federe devletlerden oluşan klasik devletlerdir. Klasik devlet ise gucunu anayasasından alan ve de uluslararası bir kimliği bulunan egemen bir guctur. Bu anlamda Amerika Birleşik Devletleri gibi bircok devlet daha federal yapısı ile dikkat ceker. Bunlar arasında Almanya en onemlilerindendir. Almanya’da da 16 adet eyalet ve de dolayısı ile 16 federe devlet bulunur.
Eyalet sisteminde her eyalet aslında bir devlettir. Ancak burada devlet kavramından kasıt, federe devlet olduğundan uluslararası kimliği bulunmayan bir yapı olarak karşımıza cıkar. Her eyaletin kendi sınırları dahilinde gecerli olan bir anayasası ve de bu anayasa uyarınca sahip olduğu yapıya gore başbakanı bulunur. Bu anlamda Amerika Birleşik Devletleri’nin 50 adet eyaleti bulunur ve de 50 adet eyalet anayasası vardır. Hicbir eyalet anayasası, bağlı olduğu federal anayasadan aldığı yetkinin dışına cıkamaz. Yani burada 50 eyalet olsa da ulkenin federal catı altında tek bir anayasası daha bulunur. Federal anayasa uyarınca, anayasa kendi sınırlarını belirlemiştir. Bu belirleme sayesinde kimi zaman sadece eyalet anayasasının yetkisi dahilinde olan konular olduğu gibi, kimi zaman da sadece federal anayasanın yetkili olduğu konular olabilmektedir.Eğer iki anayasa arasında ya da başka bir ifade ile federal ve de federe anayasa arasında herhangi bir catışma soz konusu olursa, bu durumda federal anayasanın ”ustunluk ilkesi” gereğince ustun olduğu kabul edilir. Yani, federal anayasa eyaletin anayasasından ustun kabul edilir. Eyalet sisteminde her eyalet kendi ic hukukunu federal anayasaya aykırı olmamak şartı ile duzenleyebilir. Buna başta ceza ve de idare hukuku alanları ornek verilebilir. Orneğin bazı eyaletlerde idam cezası kaldırılmışken bazılarında ise bu halen uygulanmaktadır.
Yazar:Emir Karasu