PROGRESSIVE ROCK



Progressive Rock muzikteki en gizemli turlerden biridir. Anlayanı azdır. Doğal olarak da az sevilir. Ancak sevenleri de bir omur boyu vazgecemez ondan. Oyleyse nedir bu PR (Progressive Rock)? PR bircok farklı muzik turunun harmanlanıp bir araya gelmesinden ortaya cıkmıştır. Rockla birlikte caz, folk ve klasik muziğin karışımıyla ortaya cıkmıştır. Bir diğer karakteristik ozellik de deneyselliktir. Bir grup yada sanatcı bir konuyu, bir kişiliği veya bir olayı ele alıp onu kendi muziği doğrultusunda dinleyenlerine sunar. Bunun sonucunda da her grubun yaptığı muzik kendi ismiyle anılıp, diğerlerinden farklı bir konumda olur. Yani muziği dinlediğinizde "bu X grubun soundu" diyebilirsiniz.

PROGRESSIVE ROCK'IN KOKLERİ
PR'ın tohumlarının ilk olarak efsanevi grup BEATLES tarafından atıldığı ongoruluyor. Grubun 1967 tarihli "Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band" albumu herşeyin başlangıcı kabul ediliyor ve sayısız grubu etkileyip onların bu muzik turunde buyuk başarılar elde etmesinin başlıca sebebi sayılıyor.

Bununla birlikte klasik PR konusunda en buyuk onculuğu yapan grup MOODY BLUES'dur. Grubun 1967 tarihli "Days Of Future Passed" albumu ilk senfonik rock ve konsept albumudur. Yaşamdaki bir gunu anlatır. Şafakta başlar ve geceyi anlatan unlu parcaları Night
In White Satin ile sona erer. Moody Blues'un 1967 ve 1973 tarihleri arasında urettiği 7 album de tam bir PR şolenidir. Bu da PR'ın temelini 2 onemli grup BEATLES ve MOODY BLUES'un attığını gosteriyor.

KLASİK PROGESSIVE ROCK'IN DOĞUŞU
60'lı yılların sonunda oldukca yeni ve fazla anlaşılmayan bir muzik turu olan PR ile ozdeşmiş bir grup da KING CRIMSON'dı. Grubun ilk albumleri 1969 tarihli "IN THE COURT OF THE CRIMSON KING" senfoni, caz, R&B ve hard rock turlerinin bir karışımı olarak dinleyenleri hayrete duşuren bir şekilde ortaya cıktı. Grup 1974 yılına kadar cıkardığı yedi ucuk albumle dinleyenlerini oldukca nevrotik ve karamsar, zaman zaman duygusal bir boşlukta bırakmıştı.

PR arenasında bir başka cok onemli grup da PINK FLOYD'tu. Ozellikle Roger Waters'ın yazdığı inanılmaz ust duzey liriklerle ve deneysel muziklerle PINK FLOYD bu turde tam bir devrim yaratmıştı. 1971 tarihli " Meddle " albumleri bir yuzuyle hoş,dugusal caz ezgileriyle
insanı rahatlatırken, diğer tarafı (23 dakikalık tek bir parca) Echoes ile "Ne oluyor burada dedirten?" bir ziyafet sunuyordu hayranlarına. Billboard listelerinden bir turlu inmek bilmeyen grubun efsanevi albumu "The Dark Side of The Moon", Syd Barret'a adanan David
Gilmour'un huzunlu gitar sololarıyla bezeli emsalsiz "Wish You Were Here" ve karanlık, icine kapanık ama asla hakkı tam olarak verilmemiş "Animals ile Pink Floyd 1971-77 tarihleri arasında PR turunun eşsiz orneklerini vermişti.

Donemin bir diğer super grubu da bunyesinde Rick Wakeman, Steve Howe ve Jon Anderson gibi muzik dehalarını barındıran YES'ti. Grubun başyapıtı kabul edilen 1972 tarihli "Close To The Edge" albumu senfonik, karmaşık,tinsel, dokunaklı ve Chris Squire'ın sert ama ritmik bas gitar tınılarıyla dolu gercekten eşi bulunmaz bir albumdu. Grubun, diğer "Fraglie(1971)",
"Tales From Topograghic Oceans(1973), "Relayer(1974)" ve "Going For The One(1977)" gibi albumleri PR tutkunları icin her zaman demirbaş listesindeydi.

PR tarihinin en karmaşık, anlaşılması zor gruplarından biri de GENESIS'ti. Aynı grubun 80'lerde yaptığı "Invisible Touch" gibi art-pop albumler PR tutkunlarına elem ve keder verse de benim bahsettiğim GENESIS 1970-74 arası solistleri Peter Gabriel liderliğindeki gruptur.
"Tresspas(1970)"," Nursery Crime(1971)", Foxtrot(1972)", "Selling England By Pound(1973)" ve "The Lamb Lies Down Broadway(1974) gibi albumler senfonik, uzerinde cok uğraşılmış ve insanı ucuran lirikleriyle tam bir başyapıttılar.

PR serisinin en teknik ve aynı zamanda en abartılı grubu Emerson,Lake and Palmer'dı. Nice grubundan gelen Keith Emerson King Crimson'dan gelen Grek Lake ve Atomic Rooster'dan gelen Carl Palmer'ın oluşturduğu ELP oldukca cesur, yaratıcı, gosterişli ve agresif taraflarıyla donemin en cok ses getiren gruplarındandı."Tarkus(1971)", "Pictures At Exhibition(1971)", "Trilogy(1972)" ve başyapıtları "Brain Salad Surgery(1973)" albumleriyle tanınmışlardı.

Zaman zaman PR kulvarlarına giren unlu İngiliz grup Uriah Heep'ide unutmamak gerekiyor. Ken Hensley'in liderliğindeki grup "Salisbury(1971)", "Magician's Birthday(1972)" ve "Demons and Wizards(1972)" gibi hepsi gercek bir PR orneği olan cok kaliteli
albumler uretmişti.

Alan Parsons Project de yaptığı konsept albumlerle PR'ın hakkını veren gruplarındandı. Ayrıca Van Der Graaf Generator, Gentle Giant ve Renaissance gibi ulkemizde pek tanınmayan gruplar da donemin oldukca ses getiren topluluklarıydı. Ayrıca Macar grup Omega ve Almanların dev grubu Eloy da 70'li yıllarda PR alanında iz bırakan bircok album uretmişlerdi.

Benim bu donemden bahsedeceğim son grup gercekten cok sevdiğim ancak rock dunyasında bir turlu hak ettiği başarıyı yakalayamamış İngiliz grup Camel olacaktır. 1972 yılında Surrey
İngiltere'de Andy Latimer, Peter Bardens, Doug Ferguson ve Andy Ward tarafından kurulan Camel aradan gecen 30 yıla rağmen kalan tek orjinal uye gitarist Andy Latimer sayesinde yoluna devam ediyor. "Snow Goose(1975)", Moonmadness(1976)", Rain Dances(1977)"
ve "Stationary Traveller(1984)" gibi PR tarihinin en başarılı albumlerini uretmiş olan Camel Andy Latimer'ın insanı başka alemlere goturen naif flut ve gitar ezgileriyle, Andy Ward'un başarılı davul tekniği ve gectiğimiz Aralık ayında yaşama veda eden Peter Bardens'ın kendine
has klavye calışı ile gercekten bu alanın en başarılı gruplarından biriydi.

70'Lİ YILLARIN PROGRESSIVE HARD ROCK GRUPLARI
Bu kategoride 3 onemli grup goze carpıyor. QUEEN, RUSH ve KANSAS. Bu uc grupta klavyeden ziyade klasik heavy metal sınırlarını zorlayan gitar soundlarıyla ve sıkı, ozenilmiş duzenlemeleriyle turun gozdeleriydiler. Ancak kayda değer bir olgu da, bu grupların birkac
başarılı radyo hitleri dışında PR tutkunları tarafından fazla dikkate alınmamalarıydı. Bu da anılan grupların az fakat kendilerine aşırı bağlı fanatik hayran kitlelerine sahip olmasına neden oldu.

Odukca fenomen olan QUEEN opera, metal,klasik ve gorsel oğeleri fazla kullanan ve bu karışımlardan oluşan farklı muziği ile kendine bağlı bir hayran kitlesi oluşturmuştu. Freddie Mercury ve Brian May'in liderliğindeki grup, anlaşılması zor "QueenII(1973), farklı ancak sanatsal"Sheer Heart Attack(1974)", gosterişli, ses getiren "A Night At The Opera(1975)", oldukca sert "A Day At The Races (1976)" ve daha az progressive"News Of The World(1977)" gibi albumleriyle rock tarihinin unutulmazları arasındaki yerini alıyordu.

Kanada'nın bir numaralı grubu Rush ise oldukca sert, Alex Lifeson'ın gitarına ve baterist Neil Peart'ın ucuk şarkı sozlerine dayalı muzikleriyle bu alanda onemli bir yer tutuyordu. Grup "2112(1976)" ve "Hemispheres(1978)" gibi enstrumanların hakkının verildiği "Permanent Waves(1980)" ve "Moving Pictures(1981)" gibi daha dingin ve dengeli albumleri ile dikkat cekiyorlardı.

PR alanında pek fazla onemli grup cıkarmayan Amerika'nın başarılı temsilcisi Kansas gitarist Kerry Livgren liderliğinde onemli başarılara imza atmıştı. Zaman zaman cok sert, zaman
zaman da klasiğe yakın daha dingin, naif parcalarıyla Kansas bu alanın hatırı sayılır gruplarındandı. "Leftoverture(1974)" ve "Point Of Known Return(1977)" grubun en seckin albumlerindendi.

GUNUMUZDE PROGRESSIVE ROCK......HALA VAR MI?
Evet. Bazı başarılı rock grupları eskileri gibi olmasalar da hala bu muzik turunu gunumuzde de surdurmeye calışıyorlar. 80'li yılların ortalarında kurulan İngiliz grup Marillion hem Fish ile birlikte hem de Fish'ten sonra yaptıkları kaliteli muzik ile 70'li yıllar sonrası bu alanda bayrağı taşıyan onemli bir gruptu. "Fugazi(1984)", "Misplaced Chidhood(1985)" ve "Brave(1994) gibi albumler grubun oldukca onemli yapıtları arasındaydı.

Her biri kendi enstrumanında tam bir uzman olan DREAM THEATER'da progressive metal tarzı parcalarıyla turu devam ettirmeye calışan gruplardan. Grubun 1999 tarihli "Metropolis Part2: Scenes From A Memory" albumu oldukca dikkat cekici.

Bu alanda bahsedeceğim son iki grup TOOL ve RADIOHEAD. Her iki grup da alternatif rock tarzı goruntuleriyle daha cok modern PR grupları olarak adlandırılabilirler. TOOL'un oldukca karanlık, duşunduren metal albumleri "Aenima(1996)" ve Lateralus(2001)" ile daha gozde bir grup olan RADIOHEAD'in "Ok Computer(1997) ve Kid A(2000)" gibi oldukca nevrotik, insanı bozan albumleri gunumuzdeki PR muziğinin en etkili ornekleri sayılabilir.

Umarım verdiğim bu bilgiler bu turun tutkunlarına ve PR ile tanışmak isteyen diğer dinleyenlere biraz yardımcı olmuştur. Hangi donem daha iyi diye soracak olursanız, benim gibi bu konuda tutucu olan biri olarak 70'li yıllardan şaşmayın derim.
__________________