Bacak ulserleri toplumda yaygın olarak gorulur. Damarsal nedenler, bacak ulserlerinin coğunluğunu oluşturur. Bacak ulserlerinin yaklaşık %70’i toplardamar (venoz) hastalıklarına, yaklaşık %20-25’i atardamar (arteriyel) yetmezliklerine, az bolumu de her ikisinin birlikte olduğu damarsal bozukluklara bağlıdır. Geri kalan bacak ulserleri enfeksiyon, kanser, damar iltihabı (vaskulit) ve diğer nadir hastalıklara bağlı gelişir. Yetişkinlerde %1-2 oranında gorulur. Ozellikle yaşla […]
Bacak ulserleri toplumda yaygın olarak gorulur. Damarsal nedenler, bacak ulserlerinin coğunluğunu oluşturur. Bacak ulserlerinin yaklaşık %70’i toplardamar (venoz) hastalıklarına, yaklaşık %20-25’i atardamar (arteriyel) yetmezliklerine, az bolumu de her ikisinin birlikte olduğu damarsal bozukluklara bağlıdır. Geri kalan bacak ulserleri enfeksiyon, kanser, damar iltihabı (vaskulit) ve diğer nadir hastalıklara bağlı gelişir. Yetişkinlerde %1-2 oranında gorulur. Ozellikle yaşla birlikte artış gosterir ve 65 yaş uzerinde sıktır. Bu yaş grubunda genellikle bacak ulserlerine diğer sağlık sorunları da eşlik eder.
Toplardamar bacak ulserleri, toplardamar basıncının yuksekliği sebebiyle kapak yetersizliği, toplardamar tıkanıklığı veya baldır kas pompa fonksiyonu yetmezliği sonucu gelişir. Bunların iyileşmesi genellikle aylar alır ve bir yılı gecebilir. Ayrıca tekrarlama eğilimindedir. Tekrarlama riskinin azaltılması icin ameliyat veya destekleyici-sıkıştırıcı corapların yaşam boyu kullanımı gereklidir. Venoz bacak ulseri olan hastalar stres, ağrı yaşayabilir, buna bağlı azalmış hareketlilik, uyku ve sosyal etkileşim azalması gelişebilir.
Atardamar yetersizliği nedeniyle gelişen bacak ulserleri, en sık olarak şeker hastalığı olan ve sigara icen yaşlılarda gorulur. Yetersiz dolaşıma bağlı gelişen bu ulserlerde farklı damarlardan yeni gelişen damarlar olmadıkca iyileşme olmaz. Atardamar hastalığı hızla ilerlediğinden doku kaybını onlemek icin erken tanı konması gereklidir.
Şeker hastalarında damarların tıkanması veya darbe, yanık sonucu diyabetik ayak meydana gelir. Bacaklardaki yetersiz kan akışı nedeniyle gelişir. Bazen ameliyatlardan sonra ameliyat yeri iyileşmesi gecikerek yara oluşturur. Işın tedavisinde de doku zedelenmesi oluşabilir. Bazı kanserlerde, iltihaplarda, kimyasal madde temasında, kan hastalıklarında ulserler oluşabilir.
Yara iyileşmesi ayı gectiği zaman kronik, yani muzmin olarak kabul edilir. Şeker hastalığı, şişmanlık, kansızlık, bobrek yetmezliği, tansiyon yuksekliği, felc, bağ dokusu hastalıkları, karaciğer hastalığı, damar tıkanıklığı, kalp yetmezliği varlığında yara iyileşmesi gecikir. Kanser ilacları, kortizon, ışın tedavisi gibi faktorler de yara iyileşmesini etkiler. İleri yaş, beslenme bozukluğu, sigara kullanımı, vitamin ve mineral eksikleri iyileşme surecini geciktirir. Tedavide kullanılan kremler veya malzemelere karşı alerji gelişirse tedavi zorlaşır.
Bacak Ulserinin Bulgu, Belirti Ve Yakınmaları
Varise bağlı ulserler, diz altı bacak kısmında ve sıklıkla bilek cevresinde gorulur. Ayakta ulsere nadiren rastlanır. Kahverengi ve kırmızımsı renkte olan bacak derisi zamanla sulu, acık yara halini alır. Deriden cokuktur. Genişleme eğilimi gosterir. Yara tabanı kırmızı ve yeşilimsidir. Değişik boyutlarda olabilir. İltihaplanabilir. İltihaplanırsa kotu kokar. İltihap kemiğe kadar ilerleyip kemik iltihabına sebep olabilir.
Atardamar ulserleri, deri ve deri altı dokusunun yetersiz kan dolaşımı sonucu hasara uğradığı cevresel atardamar arter hastalığının sonucu olarak gelişir. Soluk, kuru, zımba deliği gibi gorunen yaralar atardamar ulserlerinin ozelliğidir. Ayak ve bacak cildi parlak, gergin, soğuk, soluk veya mavimsi olabilir. Sıklıkla ayak parmakları kangrene doğru gitmektedir. Ağrı, ozellikle efor sarf edildiğinde veya bacak yukseğe kaldırılırsa gorulmektedir. Atardamar tıkanıklığına bağlı yaralar ayak ve ayak başparmağında sık gorulur. Duzgun kenarlıdır. Şiddetli ağrıya neden olur, ayrıca atardamarın tıkandığı bolgede hissizlik bulunur. Atardamar tıkanıklığına bağlı ulserler, varis ulserine gore kucuk ve sayıca fazladır. Uzeri koyu renk kabukla ortuludur. Damar tıkanıklığına bağlı olarak ayakta uşume, solukluk vardır. Deri kurudur. Ayak tırnaklarında şekil bozuklukları ve mantar iltihapları sıktır. Mikrop kaparsa iltihap oluşur ve iltihabın yayılması ile kangrene gidebilir. Tedavisi zamanında yapılmazsa olumler gorulur. Muayenede ayak nabızları azalmıştır veya yoktur.
Şeker hastalığına bağlı ayak yaralama diyabetik ayak denir. Dar ayakkabı, tırnakların cok derin kesilmesi, topukta catlaklar, carpmalar, yanıklar yara gelişimini kolaylaştırır. Damar tıkanıklığı yaraları gorulur. Gorunumu zımba ile delinmiş gibi olup cevresi kabukludur. iltihaplanırsa, iltihap kolayca cevre dokulara yayılır. Pis kokuludur. Kangren oluşumu ile bacağın kaybına gidebilir. Olume neden olur.Karaciğer, bobrek testleri, kan şekeri, tam kan sayımı bakılır. Bacakta damarsal yapılar doppler ultrason ile değerlendirilir.
Bacak Ulserinde Tıbbi Tedavi
Varis corabı veya basınc bandajı gibi sıkıştırma tedavisi toplardamar ulseri icin altın standart tedavi yontemidir. Yuksek kompresyon bandajı optimum fayda sağlayıp şeker hastalığı, eklem iltihabı, enfeksiyon veya hafif arter hastalığı olan hastalarda değişiklik gerektirebilir. Acık yarası olan hastalarda basınc yapan coraplar kullanılmaz, yara bakımı yapılır. Lokal yara bakımı olu parcaların cerrahi olarak temizlenmesini, enfeksiyon tedavisini, nem dengesine dikkat edilmesi ve yara yerinin uygun tıbbi ortuler ile kapatılmasını kapsar. Yeterli kan akımı varsa yaralar bu mudahalelerle iyileşebilir. İyileşme sorunu olan yaralarda, bolgesel negatif basınc, hiperbarik oksijen, elektrik stimulasyonu, terapotik ultrason, biyolojik ve cilt yamaları yaraların kenar bolgelerinin iyileşmesini teşvik edebilir. Varisin erken donemlerde spor, sıcak su ve kaplıcalardan uzak durularak, varis corabı onerilerek ulser oluşumu engellenmeye calışılır. Uzun sure ayakta durma ve oturma onerilmez. Ayaklar sık sık yukseğe kaldırılarak kanın akışı sağlanmalıdır. Skleroterapi veya lazerle toplardamarın kucultulmesi sağlanır. İlerlemiş olgularda cerrahi yontemlerle toplardamar cıkarılır. Onemli yuzeysel ven hastalığı olup yaygın derin kapak hastalığı olmayan kişilerde cerrahi tedavi uygundur. Cerrahi, derin venoz yetmezlik olan hastalarda yararlı değildir. Fizik tedavi, hastalarda sınırlı ayak bileği hareketliliğini artırabilir.
Atardamar yetersizliği yavaş veya hızlı ilerleyen tipte olabilir. Erken tanı, ileri doku olumunu onlemek icin kritik oneme sahiptir. Kangren, dinlenme ile gecmeyen ağrı veya topallamanın ilerlemesi durumlarında damarlanmanın mudahale ile sağlanması onemli bir tedavi seceneğidir. Anjiyografi ve cerrahi mudahale ile tekrar damarlanma sağlanır. Damar yamaları veya bypass operasyonu ile yapılan kanlanmanın tekrar sağlanması sadece ulserin iyileşmesini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda daha fazla iskemi, kangren gelişmesi ve uzuv kaybı riskini azaltabilir. Atardamar ulserleri kuru olma eğiliminde olduğundan, ek hucre olumu ve nekrozu onlemek icin nemli tutulmalıdır. Enfeksiyon her zaman goz onunde tutulmalıdır, ama dolaşım tekrar sağlandığında nadir gelişir. Enfeksiyon saptanırsa antibiyotik verilir.
Altta yatan hastalık tedavisi verildikten sonra ulser varlığında yara pansumanı, bandaj uygulaması yapılır. Gerekirse hiperbarik oksijen tedavisi uygulanır.
Bacak ulserleri toplumda yaygın olarak gorulur. Damarsal nedenler, bacak ulserlerinin coğunluğunu oluşturur. Bacak ulserlerinin yaklaşık %70’i toplardamar (venoz) hastalıklarına, yaklaşık %20-25’i atardamar (arteriyel) yetmezliklerine, az bolumu de her ikisinin birlikte olduğu damarsal bozukluklara bağlıdır. Geri kalan bacak ulserleri enfeksiyon, kanser, damar iltihabı (vaskulit) ve diğer nadir hastalıklara bağlı gelişir. Yetişkinlerde %1-2 oranında gorulur. Ozellikle yaşla birlikte artış gosterir ve 65 yaş uzerinde sıktır. Bu yaş grubunda genellikle bacak ulserlerine diğer sağlık sorunları da eşlik eder.Toplardamar bacak ulserleri, toplardamar basıncının yuksekliği sebebiyle kapak yetersizliği, toplardamar tıkanıklığı veya baldır kas pompa fonksiyonu yetmezliği sonucu gelişir. Bunların iyileşmesi genellikle aylar alır ve bir yılı gecebilir. Ayrıca tekrarlama eğilimindedir. Tekrarlama riskinin azaltılması icin ameliyat veya destekleyici-sıkıştırıcı corapların yaşam boyu kullanımı gereklidir. Venoz bacak ulseri olan hastalar stres, ağrı yaşayabilir, buna bağlı azalmış hareketlilik, uyku ve sosyal etkileşim azalması gelişebilir.
Atardamar yetersizliği nedeniyle gelişen bacak ulserleri, en sık olarak şeker hastalığı olan ve sigara icen yaşlılarda gorulur. Yetersiz dolaşıma bağlı gelişen bu ulserlerde farklı damarlardan yeni gelişen damarlar olmadıkca iyileşme olmaz. Atardamar hastalığı hızla ilerlediğinden doku kaybını onlemek icin erken tanı konması gereklidir.
Şeker hastalarında damarların tıkanması veya darbe, yanık sonucu diyabetik ayak meydana gelir. Bacaklardaki yetersiz kan akışı nedeniyle gelişir. Bazen ameliyatlardan sonra ameliyat yeri iyileşmesi gecikerek yara oluşturur. Işın tedavisinde de doku zedelenmesi oluşabilir. Bazı kanserlerde, iltihaplarda, kimyasal madde temasında, kan hastalıklarında ulserler oluşabilir.Yara iyileşmesi ayı gectiği zaman kronik, yani muzmin olarak kabul edilir. Şeker hastalığı, şişmanlık, kansızlık, bobrek yetmezliği, tansiyon yuksekliği, felc, bağ dokusu hastalıkları, karaciğer hastalığı, damar tıkanıklığı, kalp yetmezliği varlığında yara iyileşmesi gecikir. Kanser ilacları, kortizon, ışın tedavisi gibi faktorler de yara iyileşmesini etkiler. İleri yaş, beslenme bozukluğu, sigara kullanımı, vitamin ve mineral eksikleri iyileşme surecini geciktirir. Tedavide kullanılan kremler veya malzemelere karşı alerji gelişirse tedavi zorlaşır.
Bacak Ulserinin Bulgu, Belirti Ve Yakınmaları
Varise bağlı ulserler, diz altı bacak kısmında ve sıklıkla bilek cevresinde gorulur. Ayakta ulsere nadiren rastlanır. Kahverengi ve kırmızımsı renkte olan bacak derisi zamanla sulu, acık yara halini alır. Deriden cokuktur. Genişleme eğilimi gosterir. Yara tabanı kırmızı ve yeşilimsidir. Değişik boyutlarda olabilir. İltihaplanabilir. İltihaplanırsa kotu kokar. İltihap kemiğe kadar ilerleyip kemik iltihabına sebep olabilir.
Atardamar ulserleri, deri ve deri altı dokusunun yetersiz kan dolaşımı sonucu hasara uğradığı cevresel atardamar arter hastalığının sonucu olarak gelişir. Soluk, kuru, zımba deliği gibi gorunen yaralar atardamar ulserlerinin ozelliğidir. Ayak ve bacak cildi parlak, gergin, soğuk, soluk veya mavimsi olabilir. Sıklıkla ayak parmakları kangrene doğru gitmektedir. Ağrı, ozellikle efor sarf edildiğinde veya bacak yukseğe kaldırılırsa gorulmektedir. Atardamar tıkanıklığına bağlı yaralar ayak ve ayak başparmağında sık gorulur. Duzgun kenarlıdır. Şiddetli ağrıya neden olur, ayrıca atardamarın tıkandığı bolgede hissizlik bulunur. Atardamar tıkanıklığına bağlı ulserler, varis ulserine gore kucuk ve sayıca fazladır. Uzeri koyu renk kabukla ortuludur. Damar tıkanıklığına bağlı olarak ayakta uşume, solukluk vardır. Deri kurudur. Ayak tırnaklarında şekil bozuklukları ve mantar iltihapları sıktır. Mikrop kaparsa iltihap oluşur ve iltihabın yayılması ile kangrene gidebilir. Tedavisi zamanında yapılmazsa olumler gorulur. Muayenede ayak nabızları azalmıştır veya yoktur.
Şeker hastalığına bağlı ayak yaralama diyabetik ayak denir. Dar ayakkabı, tırnakların cok derin kesilmesi, topukta catlaklar, carpmalar, yanıklar yara gelişimini kolaylaştırır. Damar tıkanıklığı yaraları gorulur. Gorunumu zımba ile delinmiş gibi olup cevresi kabukludur. iltihaplanırsa, iltihap kolayca cevre dokulara yayılır. Pis kokuludur. Kangren oluşumu ile bacağın kaybına gidebilir. Olume neden olur.Karaciğer, bobrek testleri, kan şekeri, tam kan sayımı bakılır. Bacakta damarsal yapılar doppler ultrason ile değerlendirilir.
Bacak Ulserinde Tıbbi Tedavi
Varis corabı veya basınc bandajı gibi sıkıştırma tedavisi toplardamar ulseri icin altın standart tedavi yontemidir. Yuksek kompresyon bandajı optimum fayda sağlayıp şeker hastalığı, eklem iltihabı, enfeksiyon veya hafif arter hastalığı olan hastalarda değişiklik gerektirebilir. Acık yarası olan hastalarda basınc yapan coraplar kullanılmaz, yara bakımı yapılır. Lokal yara bakımı olu parcaların cerrahi olarak temizlenmesini, enfeksiyon tedavisini, nem dengesine dikkat edilmesi ve yara yerinin uygun tıbbi ortuler ile kapatılmasını kapsar. Yeterli kan akımı varsa yaralar bu mudahalelerle iyileşebilir. İyileşme sorunu olan yaralarda, bolgesel negatif basınc, hiperbarik oksijen, elektrik stimulasyonu, terapotik ultrason, biyolojik ve cilt yamaları yaraların kenar bolgelerinin iyileşmesini teşvik edebilir. Varisin erken donemlerde spor, sıcak su ve kaplıcalardan uzak durularak, varis corabı onerilerek ulser oluşumu engellenmeye calışılır. Uzun sure ayakta durma ve oturma onerilmez. Ayaklar sık sık yukseğe kaldırılarak kanın akışı sağlanmalıdır. Skleroterapi veya lazerle toplardamarın kucultulmesi sağlanır. İlerlemiş olgularda cerrahi yontemlerle toplardamar cıkarılır. Onemli yuzeysel ven hastalığı olup yaygın derin kapak hastalığı olmayan kişilerde cerrahi tedavi uygundur. Cerrahi, derin venoz yetmezlik olan hastalarda yararlı değildir. Fizik tedavi, hastalarda sınırlı ayak bileği hareketliliğini artırabilir.
Atardamar yetersizliği yavaş veya hızlı ilerleyen tipte olabilir. Erken tanı, ileri doku olumunu onlemek icin kritik oneme sahiptir. Kangren, dinlenme ile gecmeyen ağrı veya topallamanın ilerlemesi durumlarında damarlanmanın mudahale ile sağlanması onemli bir tedavi seceneğidir. Anjiyografi ve cerrahi mudahale ile tekrar damarlanma sağlanır. Damar yamaları veya bypass operasyonu ile yapılan kanlanmanın tekrar sağlanması sadece ulserin iyileşmesini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda daha fazla iskemi, kangren gelişmesi ve uzuv kaybı riskini azaltabilir. Atardamar ulserleri kuru olma eğiliminde olduğundan, ek hucre olumu ve nekrozu onlemek icin nemli tutulmalıdır. Enfeksiyon her zaman goz onunde tutulmalıdır, ama dolaşım tekrar sağlandığında nadir gelişir. Enfeksiyon saptanırsa antibiyotik verilir.Altta yatan hastalık tedavisi verildikten sonra ulser varlığında yara pansumanı, bandaj uygulaması yapılır. Gerekirse hiperbarik oksijen tedavisi uygulanır.